سوال ۱-  کیف یعرف الامام انه امام ؟
 عن الرضا علیه السلام : عند درک نفسه انه اقل الاقلین . و النبوه کذلک ، الا ان للانبیاء علیهم السلام طریقا آخر لتشخیص النبوه ، و هو الوحی . (۱۲۲)

 

سوال ۲ – اینکه امام درک می کند که (اقل الاقلین ) است ، آیا مطابق واقع است یا صرف ادراک است ؟
 مطابق با واقع است ، زیرا کمال انسان در فقر و ناداری است . و انسان کامل کسی است که درک کند از خود هیچ ندارد؛ نه کمال و نه استقلال ، و نه جان و نه چیز دیگر ، مگر اینکه آنها را از خداوند متعال بداند .
و انسان به هر اندازه فقر و فاقه خود را درک کند ، کامل تر است ، یعنی درک کند که خودش ، جانش ، روحش و جمیع کمالات وجودی و افعالش ، همه مال خدا است . و کامل ترین انسانها کسی است که خودش را فقیرترین مردم بداند؛ نه اینکه دیگران دارند او ندارد ، بلکه او ناداری خود را درک می کند و آنها درک نمی کنند .
بنابراین ، در واقع هیچ کس از خود چیزی ندارد ، جز اینکه صاحبان کمال ، تصور می کنند کمال آنها از خود آنها و مال خود آنهاست ، ولی امام علیه السّلام می فهمد که از خود او و مال خود او نیست ، و این ناداری و فقر خود را (با همه دارایی درک می کند .
بر این پایه ، امام علیه السّلام بشری است که هیچ کمال مستقل برای خود نمی بیند ، و معنای روایت گذشته این می شود که امام علیه السلام وقتی این ناداری و فقر ذاتی خود را با همه کمالاتی که دارد درک کند ، می فهمد که به مقام امامت رسیده است .

 

سوال ۳- چگونه درک فقر و ناداری ، کمال انسان است ؟
 کمال همین است ، و هر کس از اعم از ناقص و کامل یک نوع کمال یا نقصی را برای خود می بیند ، اما امام علیه السّلام فقر محض خود را درک می کند که هر چه دارد مال خدا است ؛ پس امام علیه السّلام به عکس دیگران که همه چیز را مال خود می دانند و به خود نسبت می دهند و خود را نسبت به آنها دارا می بینند و می دانند ، خود را فقیر و نادار می بیند و درک می کند .

 

منبع: ۶۶۵ پرسش و پاسخ در محضر علامه طباطبایی قدس سره؛ نشر نهاوندی؛ مؤلف: محمدحسین رخ‌شاد