در منابع اسلامی، آمارهای گوناگونی از یاران امام مهدی(عج) ارائه شده است که ممکن است برخی از آنها ناظر به گروه خاصی از این یاوران باشد، اما امروزه روایات ۳۱۳ نفر از شهرت بیشتری برخوردار است و به هر حال، آنان متعلق به منطقه جغرافیایی خاصی نیستند و البته این آمار تمام پیروان حضرتشان نبوده، بلکه تنها شامل افرادی است که حضرت با کمک آنان حرکتش را آغاز کرده و به نوعی از فرماندهان و مدیران برتر حکومت مهدوی می‌باشند.
در ضمن، روایاتی وجود دارد که بر اساس آنها، شماری از بانوان نیز در جرگه یاوران خاص حضرت مهدی(عج) بوده و در این قیام، حضوری فعال دارند.
 

تعداد یاران امام مهدی(عج)
درباره تعداد یاران امام مهدی(عج)، روایات مختلفی نقل شده است که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
۱ – امام صادق(ع) می‌فرماید: «گویا به مهدی(عج) می‌نگرم که بر منبر کوفه نشسته و ۳۱۳ یاورش که به شمار حاضران جنگ بدرند، در اطراف او حلقه زده‌اند».[۱]
۲ – امام صادق(ع): «آن‌گاه که خداوند اجازه قیام داد، حضرتشان مردم را به سوى خویش دعوت کند … جبرئیل گوید: من نخستین کسی هستم که با تو بیعت می‌کنم! دستت را باز کن! … سپس بیش از ۳۱۰ مرد نزد او بیایند و با او بیعت کنند. حضرتشان در مکه می‌ماند تا یارانش به ده هزار نفر برسد و سپس عازم مدینه می‌شود».[۲]
در برخی منابع روایی اهل‌سنت نیز، آمار (۳۱۳ نفر) [۳] و (۳۱۴ نفر) [۴] برای یاران حضرت مهدى(عج) گزارش شده است.
۳ – ابا بصیر می‌گوید: امام صادق(ع) فرمود: «تا حلقه کامل نگردد، قائم خروج نمی‌کند». گفتم: به چند نفر نیاز است تا حلقه کامل شود؟ فرمود: «ده هزار نفر».[۵]
در روایات دیگری، به‌جاى کامل شدن حلقه، از کامل شدن «عقد»[۶] و یا «فئه»[۷] توسط ۱۰٫۰۰۰ نفر سخن به میان آمده است.
۴ – روایتی از امام على(ع) آمار دیگری اعلام می‌کند: «مهدى(عج)، دست کم با ۱۲٫۰۰۰ نفر و حد اکثر با ۱۵٫۰۰۰ نفر قیامش را آغاز خواهد کرد».[۸]
۵ – امام صادق(ع) در جمع یارانش فرمود که قیام قائم(عج) به فراهم شدن امکانات بستگى دارد. شخصی در این میان پرسید: همراهان قائم چند نفرند؟ آیا همان‌گونه است که مردم می‌پندارند که آنان همانند اهل بدر، بیش از ۳۱۳ نفر نیستند؟! حضرت پاسخ فرمود: «مهدی(عج) با جمع قوی‌تری که کمتر از ۱۰٫۰۰۰ نفر نباشند، قیام خواهد کرد!».[۹]
 
جمع‌بندی روایات
می‌توان گفت: میان گزارش‌هاى یادشده، تعارضی نیست، بلکه این آمارها می‌توانند در طول یکدیگر بوده و به تعداد یاران حضرت در مراحل مختلف آغاز قیام اشاره کنند.
به هر حال؛ امروزه آمار ۳۱۳ نفر از معروفیت بیشتری برخوردار است که از آنها به «نقباء»، «خواص» و «ذخر الله» تعبیر شده است.[۱۰] با گرد آمدن معجزه‌آسای این گروه اندک، دعوت علنی آغاز شده و یاوران دیگری به امام می‌پیوندند و به عبارتی دیگر یاران مهدى، منحصر به ۳۱۳ نفر نبوده، بلکه این تنها شمار یارانى می‌باشد که حضرتشان با کمک آنان، اولین حرکت‌ها را آغاز می‌کند[۱۱] و در تمام مراحل قیام، این ۳۱۳ نفر به عنوان هسته مرکزی حکومت مهدوی ایفای نقش می‌کنند.
شاید به همین دلیل باشد که در برخى از روایات ارائه‌کننده آمار، به‌جاى واژگان «اصحابه»، از عبارت «من اصحابه»[۱۲] استفاده شده است.
 
خاستگاه یاران‏ امام مهدی(عج)
یاران مهدى(عج)، از صنف و نژاد ویژه‌اى نیستند، بلکه از گروه‌ها و نژادهاى گوناگون و از سرتاسر جهان هستند. در این حرکت عظیم، مردمان عجم، نقش پُراهمیتى در خدمت‌گزارى امام برعهده دارند.[۱۳]
یاران آن‌حضرت را، بیشتر جوانان پرتحرک و پرنشاط تشکیل می‌دهند و پیران در میانشان اندک شمارند؛ امام علی(ع) می‌فرماید: «بیشتر یاوران قائم(عج)، جوانانند و پیران اندکی نیز مانند سرمه در چشم و یا نمک در طعام در کنار حضرتشان حضور دارند!»[۱۴]
زنان نیز، در این نهضت بزرگ جایگاه شکوه‌مندى خواهند داشت. زنان در تهیه مقدمات حرکت، شرکت دارند پس از پیروزى، در اداره کارها، به امام کمک می‌کنند. مانند آمارهای قبلی، در تعداد بانوان همراه نیز آمارهای مختلفی ارائه شده است:
۱ – ام‌سلمه، از پیامبر(ص)، روایت کرده که فرمود: «مهدی(عج) به حرم پناهنده ‌شده و مردم مانند پرندگانی که دور آب گرد آیند، در اطراف او حلقه می‌زنند … آنان ۳۱۴ نفرند که بانوانی نیز در میان آنان حضور دارند».[۱۵] در این روایت، تعداد زنان مشخص نشده است.
۲ – امام باقر(ع) می‌فرماید: «به خدا سوگند، بیش از ۳۱۰ نفر که ۵۰ بانو نیز در میانشان به چشم می‌آید، بدون هیچ هماهنگی قبلی به حضرتشان می‌پیوندند».[۱۶]
۳ – مفضل نقل می‌کند که امام صادق(ع) فرمود: «همراه حضرت قائم(عج)، سیزده زن هست». عرض کردم، آنان چه نقشی خواهند داشت؟ فرمودند: «زخمی‌ها را مداوا می‌کنند و از بیماران پرستاری می‌نمایند. آنچنان که همراه رسول خدا(ص) بودند».[۱۷]
البته، این روایت صراحت در آن ندارد که هیچ مسئولیت دیگری به آنان واگذار نخواهد شد، بلکه تنها به مسئولیت پرستاری اشاره شده که به تجربه ثابت شده است که بانوان در این مسئولیت، موفق‌تر از مردان عمل می‌کنند.
به هر حال واضح است که بانوان باایمان نیز در دوران قیام حضرت مهدی(عج) به حضرتشان خواهند پیوست.

منبع: اسلام کوئست

[۱]. صدوق، محمد بن على، کمال الدین و تمام النعمه، ج ‏۲، ص ۶۷۲ – ۶۷۳، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق.

[۲]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ج ‏۲، ص ۳۸۲ – ۳۸۳، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق؛ ر. ک: عیاشى، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج ‏۲، ص ۵۶، تهران، المطبعه العلمیه، چاپ اول، ۱۳۸۰ق؛ ابن أبی زینب نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، ص ۳۱۵، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۹۷ق؛ خزاز رازى، على بن محمد، کفایه الأثر فی النصّ على الأئمه الإثنی عشر، ص ۲۶۶ – ۲۶۷، قم، بیدار، ۱۴۰۱ق.

[۳]. جلال الدین سیوطی، عبد الرحمن بن أبی بکر، الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۸۶، بیروت، دار الفکر للطباعه و النشر، ۱۴۲۴ق؛ مقدسی سلمی، یوسف بن یحیى، عقد الدرر فی أخبار المنتظر و هو المهدی(ع)، ص ۱۶۱، اردن، مکتبه المنار، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.

[۴]. نور الدین هیثمى، علی بن أبی بکر، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج ۷، ص ۳۱۵، قاهره، مکتبه القدسی، ۱۴۱۴ق.

[۵]. ابن عقده کوفى، احمد بن محمد، فضائل أمیر المؤمنین(ع)، ص ۸۸، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۴۲۴ق؛ الغیبه، ص ۳۰۷٫

[۶]. کفایه الاثر فی النصّ علی الأئمه الإثنی عشر، ص ۲۸۲٫

[۷]. عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج ‏۱، ص ۲۴۹، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ق.

[۸].  ابن طاووس، علی بن موسی، التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن المعروف بالملاحم و الفتن، ص ۱۳۸، قم، مؤسسه صاحب الأمر (عج)، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.

[۹]. کمال الدین و تمام النعمه، ج ‏۲، ص ۶۵۴٫

[۱۰]. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ‏۵۳، ص ۷، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.

[۱۱]. بحار الانوار، ج ‏۵۲، ص ۳۲۳٫

[۱۲]. کفایه الأثر فی النص على الأئمه الإثنی عشر، ص ۲۸۲٫

[۱۳]. الغیبه، ص ۳۱۵٫

[۱۴]. همان، ص ۳۱۶٫

[۱۵]. مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج ۷، ص ۳۱۵٫

[۱۶]. تفسیر العیاشی، ج ‏۱، ص ۶۵٫

[۱۷]. طبرى آملى، محمد بن جریر بن رستم‏، دلائل الإمامه، ص ۴۸۴، قم، بعثت‏، چاپ اول‏، ۱۴۱۳ق.