سیّد بن طاووس نقل می‌کند:
از کربلا به قصد مدینه جدا شدند. بشیر بن حذلم گوید: چون به مدینه نزدیک شدیم، امام سجّاد (ع) فرود آمد و بار خود گشود و خیمه زد و زنان را پیاده کرد و فرمود: ای بشیر! خدا پدرت را بیامرزد که شاعر بود! آیا تو هم می‌توانی شعر بگویی؟ گفتم: آری ای پسر پیامبر! من نیز شاعرم. فرمود: پس وارد مدینه شو و خبر شهادت اباعبدالله (ع) را به مردم برسان. بشیر گوید: سوار اسبم شدم و تاختم تا وارد مدینه شدم.
چون به مسجد پیامبر رسیدم، بلند گریه کردم و چنین سرودم:
ای مردم مدینه! در مدینه نمانید. حسین کشته شد. اشک‌هایم سرازیر است.
پیکرش در کربلا لگدکوب سم اسبان شد و سرش بر نیزه گردانده می‌شود.
آن‌گاه گفتم: این علیّ بن حسین (ع) و عمّه‌ها و خواهران اویند که دارند می‌آیند. من نیز فرستاده‌ی او نزد شمایم. جای آن حضرت را نشانتان می‌دهم. همه‌ی زنان پرده‌نشین و پوشیده در مدینه، سر برهنه و چهره خراشیده و بر سر و صورت زنان و شیون‌کنان بیرون آمدند. هیچ روزی مثل آن روز زنان و مردان را گریان ندیده بودم و پس از رحلت پیامبر (ص) هیچ روزی تلخ‌تر از آن روز برای مسلمانان نبود.
کنیزی را دیدم که بر حسین (ع) نوحه‌سرایی می‌کرد، با اشعاری بدین مضمون:
کسی خبر شهادت سرورم را داد؛ خبری فاجعه‌بار که بیمارم کرد. ای دو چشمانم! بر شهادت او سخاوتمندانه اشک بریزید؛ بر کسی که عرش خدا با شهادتش لرزید و شکوه دین فرو ریخت، بر پسر پیامبر و پسر وصیّ او، هر چند با ما فاصله‌ی بسیار داشت.
آن‌گاه گفت: ای که خبر شهادتش را آوردی! اندوه ما را بر ابا عبدالله (ع) زنده کردی و بر زخم‌های ما که هنوز خوب نشده است نیشتر زدی. تو کیستی؟ خدا رحمتت کند! گفتم: من بشیر بن حذلم فرستاده‌ی مولایم علیّ بن الحسین (ع) هستم. او اینک در فلان جا با اهل بیت امام حسین (ع) فرود آمده است.
آنان مرا گذاشته به آن سوی شتافتند. با اسب تاختم و به آنان رسیدم. دیدم مردم راه‌ها و جاها را گرفته‌اند. از اسب فرود آمدم. از لا به لای مردم نزدیک خیمه‌ی امام رسیدم. امام سجّاد (ع) داخل خیمه بود. در حالی که در دستش پارچه‌ای بود که اشک‌های خود را تمیز می‌کرد بیرون آمد. پشت سر او خادمی بود که یک صندلی همراه داشت. آن را برای امام روی زمین گذاشت. امام روی آن نشست ولی بی‌اختیار اشکش جاری بود. صدای مردم به گریه بلند شد. زنان و کنیزان و دختران شیون کردند. مردم از هر سوی تسلیّت می‌گفتند. آن سرزمین یکپارچه ضجّه و گریه شد. با دست اشاره کرد، همه ساکت شدند. آن‌گاه فرمود:
«الحمدلله ربّ العالمین، خدای رحمان و رحیم و مالک روز جزا و آفریننده‌ی همه‌ی خلایق؛ آن که از فهم بشر دور و بالاتر است در آسمان‌های بالا، آن که نزدیک است و شاهد نجواها. او را بر کارهای عظیم حمد می‌کنیم و بر تلخ‌‌کامی‌های روزگار و فاجعه‌های دردناک و تلخی حوادث ناگوار می‌ستاییم.
ای گروه! پس از شهادت او کدام یک از مردانتان شادی می‌کنند؟ کدام چشم است که اشک را نگه دارد و نبارد؟ آسمان‌های هفت‌گانه‌ی استوار بر شهادت او گریست، دریاها با امواجش، آسمان‌ها با ستون‌هایش، زمین با آفاقش، درختان با شاخ و برگ‌هایش، ماهیان دریاها و فرشتگان مقرّب و همه‌ی آسمانیان بر شهادت او گریه کردند. کدام دل است که در شهادت او از هم نپاشد و نسوزد؟ کدام گوش است که خبر این فاجعه و رخنه در اسلام را بشنود و کر نشود؟
ای مردم! ما آواره و رانده و پراکنده‌ی شهرها می‌شدیم، گویا ما از نسل ترک و کابل هستیم، بی‌آن‌که گناهی کرده و مکروهی مرتکب شده باشیم و رخنه‌ای در اسلام افکنده باشیم. هرگز در نیاکان پیشین خود چنین چیزی نشنیده‌ایم. این جز یک پدیده‌ی نوظهور نیست. به خدا قسم اگر رسول خدا (ص) سفارش می‌کرد که با ما بجنگند، همان‌گونه که نسبت به ما سفارش کرد، بیش از این با ما نمی‌کردند. إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ. چه مصیبت بزرگ، دردآور، فجیع و سخت و هولناکی! آنچه را به ما رسیده به حساب خدا می‌گذاریم که او قدرتمند انتقام‌گیرنده است.
راوی گوید: صوحان بن صعصعه بن صوحان که زمینگیر بود برخاست و از این‌که پاهایش فلج است و زمینگیر، عذر خواست. امام هم عذر او را پذیرفت و خوشبیانه سپاسش گفت و بر پدرش رحمت فرستاد.
قال السّیّد بن طاووس:
قَالَ الرَّاوِی: ثُمَّ انْفَصَلُوا مِنْ کَرْبَلَاءَ طَالِبِینَ الْمَدِینَهَ.
قَالَ بَشِیرُ بْنُ حذلم جَذْلَمٍ: فَلَمَّا قَرُبْنَا مِنْهَا، نَزَلَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ (ع) فَحَطَّ رَحْلَهُ وَ ضَرَبَ فُسْطَاطَهُ وَ أَنْزَلَ نِسَاءَهُ.
وَ قَالَ: «یَا بَشِیرُ رَحِمَ اللَّهُ أَبَاکَ لَقَدْ کَانَ شَاعِراً، فَهَلْ تَقْدِرُ عَلَى شَیْءٍ مِنْهُ؟»
فَقَالَ: بَلَى یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنِّی لَشَاعِرٌ.
فَقَالَ: «ادْخُلِ الْمَدِینَهَ وَ انْعَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع)».
قَالَ بَشِیرٌ: فَرَکِبْتُ فَرَسِی وَ رَکَضْتُ حَتَّى دَخَلْتُ الْمَدِینَهَ فَلَمَّا بَلَغْتُ مَسْجِدَ النَّبِیِّ (ص) رَفَعْتُ صَوْتِی بِالْبُکَاءِ، وَ أَنْشَأْتُ أَقُولُ:
یَا أَهْلَ یَثْرِبَ لَا مُقَامَ لَکُمْ بِهَا قُتِلَ الْحُسَیْنُ فَأَدْمُعِی مِدْرَارٌ
الْجِسْمُ مِنْهُ بِکَرْبَلَاءَ مُضَرَّجٌ وَ الرَّأْسُ مِنْهُ عَلَى الْقَنَاهِ یُدَارُ.
قَالَ: ثُمَّ قُلْتُ هَذَا عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ مَعَ عَمَّاتِهِ وَ أَخَوَاتِهِ قَدْ حَلُّوا بِسَاحَتِکُمْ وَ نَزَلُوا بِفِنَائِکُمْ وَ أَنَا رَسُولُهُ إِلَیْکُمْ أُعَرِّفُکُمْ مَکَانَهُ.
قَالَ: فَمَا بَقِیَتْ فِی الْمَدِینَهِ مُخَدَّرَهٌ وَ لَا مُحَجَّبَهٌ إِلَّا بَرَزْنَ مِنْ خُدُورِهِنَّ مَکْشُوفَهً شُعُورُهُنَّ مُخَمَّشَهً وُجُوهُهُنَّ ضَارِبَاتٍ خُدُودُهُنَّ یَدْعُونَ بِالْوَیْلِ وَ الثُّبُورِ فَلَمْ أَرَ بَاکِیاً أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ الْیَوْمِ وَ لَا یَوْماً أَمَرَّ عَلَى الْمُسْلِمِینَ مِنْهُ بعد وفاه رسول الله (ص).
وَ سَمِعْتُ جَارِیَهً تَنُوحُ عَلَى الْحُسَیْنِ (ع) فَتَقُول:
نَعَى سَیِّدِی نَاعٍ نَعَاهُ فَأَوْجَعَا وَ أَمْرَضَنِی نَاعٍ نَعَاهُ فَأَفْجَعَا
فَعَیْنَیَّ جُودَا بالمدامع بِالدُّمُوعِ وَ اسْکُبَا وَ جُودَا بِدَمْعٍ بَعْدَ دَمْعِکُمَا مَعاً
عَلَى مَنْ دَهَى عَرْشَ الْجَلِیلِ فَزَعْزَعَا فَأَصْبَحَ أنف الدّین و المج أجدعا
هَذَا الْمَجْدُ وَ الدِّینُ أَجْدَعَا
عَلَى ابْنِ نَبِیِّ اللَّهِ وَ ابْنِ وَصِیِّهِ وَ إِنْ کَانَ عَنَّا شَاحِطَ الدَّارِ أَشْسَعَا.
ثُمَّ قَالَتْ: أَیُّهَا النَّاعِی جَدَّدْتَ حُزْنَنَا بِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) وَ خَدَشْتَ مِنَّا قُرُوحاً لَمَّا تَنْدَمِلْ، فَمَنْ أَنْتَ رَحِمَکَ اللَّهُ؟
فَقُلْتُ: أَنَا بَشِیرُ بْنُ حذلم جَذْلَمٍ وَجَّهَنِی مَوْلَایَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ (ع) وَ هُوَ نَازِلٌ فِی مَوْضِعِ کَذَا وَ کَذَا مَعَ عِیَالِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) وَ نِسَائِهِ قَالَ فَتَرَکُونِی مَکَانِی وَ بَادَرُوا فَضَرَبْتُ فَرَسِی حَتَّى رَجَعْتُ إِلَیْهِمْ، فَوَجَدْتُ النَّاسَ قَدْ أَخَذُوا الطُّرُقَ وَ الْمَوَاضِعَ، فَنَزَلْتُ عَنْ فَرَسِی وَ تَخَطَّیْتُ رِقَابَ النَّاسِ، حَتَّى قَرُبْتُ مِنْ بَابِ الْفُسْطَاطِ، وَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ (ع) دَاخِلًا، فَخَرَجَ وَ مَعَهُ خِرْقَهٌ یَمْسَحُ بِهَا دُمُوعَهُ وَ خَلْفَهُ خَادِمٌ مَعَهُ کُرْسِیٌّ فَوَضَعَهُ لَهُ وَ جَلَسَ عَلَیْهِ وَ هُوَ لَا یَتَمَالَکُ عَنِ الْعَبْرَهِ وَ ارْتَفَعَتْ أَصْوَاتُ النَّاسِ بِالْبُکَاءِ وَ حَنِینِ النِّسْوَانِ وَ الْجَوَارِی وَ النَّاسُ یُعَزُّونَهُ مِنْ کُلِّ نَاحِیَهٍ فَضَجَّتْ تِلْکَ الْبُقْعَهُ ضَجَّهً شَدِیدَهً.
فَأَوْمَأَ بِیَدِهِ أَنِ اسْکُتُوا فَسَکَتَتْ فَوْرَتُهُمْ.
فَقَالَ (ع) «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ الرّحمن الرّحیم، مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ، بَارِئِ الْخَلَائِقِ أَجْمَعِینَ، الَّذِی بَعُدَ فَارْتَفَعَ فِی السَّمَاوَاتِ الْعُلَى، وَ قَرُبَ فَشَهِدَ النَّجْوَى، نَحْمَدُهُ عَلَى عَظَائِمِ الْأُمُورِ وَ فَجَائِعِ الدُّهُورِ وَ أَلَمِ الْفَجَائِعِ وَ مَضَاضَهِ اللَّوَاذِعِ وَ جَلِیلِ الرُّزْءِ وَ عَظِیمِ الْمَصَائِبِ الْفَاظِعَهِ الْکَاظَّهِ الْفَادِحَهِ الْجَائِحَهِ.
أَیُّهَا الْقَوْمُ، إِنَّ اللَّهَ وَ لَهُ الْحَمْدُ ابْتَلَانَا بِمَصَائِبَ جَلِیلَهٍ وَ ثُلْمَهٍ فِی الْإِسْلَامِ عَظِیمَهٍ: قُتِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنُ (ع) وَ عِتْرَتُهُ وَ سُبِیَ نِسَاؤُهُ وَ صِبْیَتُهُ وَ دَارُوا بِرَأْسِهِ فِی الْبُلْدَانِ مِنْ فَوْقِ عَامِلِ السِّنَانِ وَ هَذِهِ الرَّزِیَّهُ الَّتِی لَیْسَ مِثْلُهَا رَزِیَّهً.
أَیُّهَا النَّاسُ، فَأَیُّ رِجَالاتٍ مِنْکُمْ یُسَرُّونَ بَعْدَ قَتْلِهِ؟ أَمْ أَیَّهُ عَیْنٍ مِنْکُمْ تَحْبِسُ دَمْعَهَا وَ تَضَنُّ عَنِ انْهِمَالِهَا؟!
فَلَقَدْ بَکَتِ السَّبْعُ الشِّدَادُ لِقَتْلِهِ وَ بَکَتِ الْبِحَارُ بِأَمْوَاجِهَا وَ السَّمَاوَاتُ بِأَرْکَانِهَا وَ الْأَرْضُ
بِأَرْجَائِهَا وَ الْأَشْجَارُ بِأَغْصَانِهَا، وَ الْحِیتَانُ وَ لُجَجُ الْبِحَارِ وَ الْمَلَائِکَهُ الْمُقَرَّبُونَ وَ أَهْلُ السَّمَاوَاتِ أَجْمَعُونَ.
یَا أَیُّهَا النَّاسُ، أَیُّ قَلْبٍ لَا یَنْصَدِعُ لِقَتْلِهِ؟ أَمْ أَیُّ فُؤَادٍ لَا یَحِنُّ إِلَیْهِ؟ أَمْ أَیُّ سَمْعٍ یَسْمَعُ هَذِهِ الثُّلْمَهَ الَّتِی ثُلِمَتْ فِی الْإِسْلَامِ وَ لَا یَصُمُّ؟!
أَیُّهَا النَّاسُ، أَصْبَحْنَا مَطْرُودِینَ مُشَرَّدِینَ مَذُودِینَ وَ شَاسِعِینَ عَنِ الْأَمْصَارِ، کَأَنَّا أَوْلَادُ تُرْکٍ وَ کَابُلَ مِنْ غَیْرِ جُرْمٍ اجْتَرَمْنَاهُ وَ لَا مَکْرُوهٍ ارْتَکَبْنَاهُ وَ لَا ثُلْمَهٍ فِی الْإِسْلَامِ ثَلَمْنَاهَا ما سَمِعْنا بِهذا فِی آبائِنَا الْأَوَّلِینَ إِنْ هذا إِلَّا اخْتِلاقٌ.
وَ اللَّهِ لَوْ أَنَّ النَّبِیَّ (ص) تَقَدَّمَ فِی قِتَالِنَا کَمَا تَقَدَّمَ إِلَیْهِمْ فِی الْوِصَایَهِ بِنَا لَمَا زَادُوا عَلَى مَا فَعَلُوا بِنَا، فَإِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ مِنَ مِنْ مُصِیبَهٍ مَا أَعْظَمَهَا وَ أَوْجَعَهَا وَ أَفْجَعَهَا وَ أَکَظَّهَا وَ أَفْظَعَهَا وَ أَمَرَّهَا وَ أَفْدَحَهَا فَعِنْدَ اللَّهِ نَحْتَسِبُ فِیمَا أَصَابَنَا وَ مَا بَلَغَ بِنَا فَإِنَّهُ عَزِیزٌ ذُو انْتِقامٍ». قَالَ الرَّاوِی: فَقَامَ صُوحَانُ بْنُ صَعْصَعَهَ بْنِ صُوحَانَ -وَ کَانَ زَمِناً- فَاعْتَذَرَ إِلَیْهِ (ص) بِمَا عِنْدَهُ مِنْ زَمَانَهِ رِجْلَیْهِ فَأَجَابَهُ بِقَبُولِ مَعْذِرَتِهِ وَ حُسْنِ الظَّنِّ فِیهِ وَ شَکَرَ لَهُ وَ تَرَحَّمَ عَلَى أَبِیهِ.[۱]
[۱]– اللهوف: ۲۲۶، مثیر الاحزان: ۱۱۲، تسیله المجالس و زینه المجالس ۲: ۴۵۹، البحار ۴۵: ۱۴۷، العوالم ۱۷: ۴۴۶٫
پاسخ دهید