سوال ۱ –  معنای پرورش و رشد اعمال چیست ؟

مثل نهال که رشد می کند ، نقش اعمال نیک و بد در نفس مسلمان و کافر رشد کرده و او را به بهشت یا جهنم می کشد . و رسیدگی به این کار با امام علیه السّلام است . و ملائکه کاتب اعمال از منشیان امام علیه السّلام هستند . و این امام علیه السّلام است که خداوند درباره او می فرماید : و قل اعملوا ، فسیری الله عملکم و رسوله و المؤ منون . (توبه : ۱۰۵)
و بگو : (هر کار می خواهید) بکنید ، که به زودی خدا و پیامبر او و مؤ منان در کردار شما خواهند نگریست .
که مقصود از (مؤ منون ) امام علیه السّلام است . همچنین می فرماید : یوم ندعوا کل اناس بامامهم (اسراء : ۷۱) .
روزی که هر گروه از مردم را با امامشان می خوانیم .
یعنی در عالم محشر از راه امام علیه السّلام دعوت می شوند و او افراد امت را حاضر می کند . و این امام علیه السّلام است که در صراط به جهنم می فرماید :
هذا عدوی خذیه این دشمن من است ، پس او را بگیر .
و این امام علیه السّلام است که میزان اعمال است ، و این امام علیه السلام است که شفاعت می کند؛ البته پیغمبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم نیز مقام امامت را داراست و مساءله نبوت مربوط به تبلیغ است .
نتیجه اینکه : هر شخص به واسطه نقش هایی که در اثر اعمال در نفس او پدید می آید ، رشد و سیر می کند ، و نتایج خیر و شر اعمال ، و نعمت و یا نقمت را امام علیه السّلام باذن اللّه به او عنایت می کند . و در عین حال انما الامر الی الله تعالی . (کار تنها به دست خداوند متعال است . )

سوال ۲ – آیا از آیه یوم ندعوا کل اناس بامامهم استفاده نمی شود که فرعون ، امام قوم خود و حضرت موسی علیه السّلام امام قوم خودش می باشد ؟

از این آیه شریفه استفاده می شود که فمن اوتی کتابه بیمینه(اسراء : ۷۱) : (پس هر کسی که نامه عمل او به دست راست او ( امام علیه السلام ) داده شدهاست . . . ) در قوم فرعون نیست ، و حضرت امیرالمومنین علیه السّلام امام کافر نیست ، امام مؤمنین است .

سوال ۳ – آیا حضرت امیرالمؤ منین علیه السّلام امام کافران نیست ؟

خداوند متعال که به حضرت ابراهیم علیه السّلام فرمود : انی جاعلک للناس اماما (بقره : ۱۲۴) : (من تو را پیشوای مردم قرار می دهم ) . یعنی امام مؤ منان قرار می دهم . و نیز مقصود از آیه ذیل همین است که می فرماید : و جعلناهم ائمه یهدون بامرنا ، و اوحینا الیهم فعل الخیرات . . . (انبیاء : ۷۳)
و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما هدایت می کردند و به ایشان انجام دادن کارهای نیک . . . را وحی کردیم .

سوال ۴ –  آیا این هدایت اعمال ، همان ولایت تکوینی امام است ؟

بیان منصب تکوینی امام علیه السّلام است و اینکه اعمال ما انسان ها تحت اداره او خواهد بود . چنانکه خداوند متعال می فرماید : یوم ندعوا کل اناس بامامهم ، فمن اوتی کتابه بیمینه (اسراء : ۷۱)
(یاد کن ) روزی را که هر گروهی را با پیشوایشان فرا می خوانیم ، پس هر کس کارنامه اش را به دست راستش دهند . . .
یعنی (یمین الامام علیه السلام ) : (نامه عملش به دست راست امام علیه السّلام داده شده باشد . )
و همچنین در صراط ، امام علیه السّلام به جهنم می فرماید : هذا عدوی فخذیه ، و هذا من شیعتی فاترکیه این دشمن من است ، او را بگیر ، و این از شیعیان من است ، او را رها کن .
و نیز درباره آیه : ان الینا ایابهم (غاشیه : ۲۵) : (بازگشت مردم به سوی ما است . ) فرموده اند :
منظور ما هستیم که مردم به سوی ما بر می گردند ، و حساب آنان به دست ما است ؛ که : ثم ان علینا حسابهم (غاشیه : ۲۶) بنابراین پیشوایی دستگاه عمل به دست امام علیه السّلام است ، و امام علیه السّلام سالار کاروان عمل است و آن را سوق می دهد ، در زمان غیبت نیز دائما اعمال بندگان بر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف عرضه می شود و حضرت آن را رشد می دهد ، و همچون باغبان پرورش داده و از هر گونه آفت و نقص و عیب محفوظ می دارد .
همچنین درباره گفتار خداوند متعال که می فرماید : انا فتحنا لک فتحا مبینا ، لیغفر لک الله ما تقدم من ذنبک و ما تاءخر (فتح : ۱ و ۲) : (ما تو را پیروزی بخشیدیم ، چه پیروزی درخشانی ، تا خداوند از گناه گذشته و آینده تو در گذرد . . . ) فرموده اند : مقصود از گناه ، گناه امت است که دستگاه شفاعت و راءفت و رحمت رسول اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم نخواهد گذاشت حتی یک نفر هم بسوزد .
خلاصه اینکه : به واسطه هر عمل ، نقشی در دل ما پیدا می شود که نشو و نمای آن به دست امام علیه السّلام است ، در عمل خوب نشو و نمای صحیح و در عمل بد ، نشو و نمای غیر صحیح ، چنانکه خداوند متعال می فرماید : ثم کان عاقبه الذین اساوا السوای (روم : ۱۰)
آنگاه فرجام کسانی که بدی کردند ، بسی بدتر خواهد بود .
یعنی کان عاقبتهم سوء العذاب (عاقبتشان عذاب بد خداوند خواهد بود . )
نتیجه اینکه : امام علیه السّلام باغ اعمال را هدایت می کند و این هدایت ایصال الی المطلوب است ، نه ارائه طریق .

سوال ۵ – به عنوان نمونه ، امام علیه السّلام چگونه به نماز ما دست می یابد ؟

اعمال ما در هر هفته ، یک یا دو روز توسط ملائکه بر امام علیه السّلام عرضه می شود و روشن است که صحیفه اعمال بندگان از قبیل روزنامه نیست که امام علیه السّلام مانند روزنامه آن را بخواند ، بلکه رشد و نمایی دارند که همه به دست امام علیه السّلام است ، و اوست که اعمال را پرورش می دهد ، البته به این آسانی که ما تصور می کنیم نیست .

منبع: ۶۶۵ پرسش و پاسخ در محضر علامه طباطبایی قدس سره؛ نشر نهاوندی؛ مؤلف: محمدحسین رخ‌شاد