انسان کامل از آن جهت که ولى اللّه است، آنچه را که ذات اقدس اله به او عطا میکند مى گیرد ولى از آن جهت که رسول اللّه است باید دو کار انجام دهد: اول اینکه تدریجاً مردم را آگاه کند، دوم اینکه به اندازه سطح فهم مردم با آنها صحبت کند.

تمام قران هر سال بر آن حضرت نازل مى شد اما رسالت او در این نبود که همه آیات را براى همه مردم نقل کند. حتى آن چه را هم که نقل مى کرد به اندازه فهم مردم بود. پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) الفاظ را ذکر مى کرد ولى هر کس به اندازه درک و ظرفیت خود مطالب را مى فهمید. همان مطلبى که وجود مبارک حضرت امیر به کمیل فرمود: «اِنَّ هذِهِ الْقُلُبُ اَوْعِیَهٌ فَخَیْرُها اَوْعاها»[۱] اى کمیل! این دل ها ظرفیت هاى گوناگون دارند و بهترین دل آن است که ظرفیتش بیشتر و حافظ اسرار باشد.

مرحوم شیخ صدوق رضوان اللّه تعالى علیه در کتاب شریف «معانى الاخبار» نقل مى کند که شخصى آمد در محضر وجود مبارک امام صادق (علیه السلام) و عرض کرد چرا پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)  را ابوالقاسم مى نامند.

حضرت ابتدا جواب ساده اى داد، فرمود آن حضرت پسرى داشت به نام قاسم و به این دلیل کنیه آن حضرت ابوالقاسم است. شاگرد امام عرض کرد این را مى دانم، توضیح بیشترى بدهید. حضرت فهمید که او آمادگى و ظرفیت بیشترى دارد، معنایى را برایش بیان نمود که به ذهن هیچکدام از ما خطور هم نمى کند.

فرمودند به این علت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)  را ابوالقاسم گفته اند که:

۱ – على بن ابیطالب (علیهماالسلام)  تقسیم کننده بهشت و جهنم است «قَسیمُ النّارِ وَ الْجَنَّه». آن حضرت در روز قیامت به بهشت دستور مى دهد این شخص دوست من است او را بپذیر و به آتش جهنم دستور مى دهد فلان شخص دشمن من است او را بگیر.

۲ – على بن ابیطالب (علیهماالسلام)  شاگرد پیامبر است و علوم فراوانى از پیامبر فراگرفته است.

۳ – هر شاگردى فرزند معلم است و هر معلمى حق پدرى بر گردن شاگرد خود دارد (پدر معنوى او است).

 از این سه مقدمه این نتیجه حاصل مى شود که اگر على بن ابیطالب (علیهماالسلام)  قاسم (تقسیم کننده) بهشت و جهنم است و پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)  پدر (معنوى) این قاسم است پس کنیه پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)  ابوالقاسم مى شود. ببینید این گونه معنا کردن آیا به ذهن احدى مى آید، یا اگر غیر امام این گونه معنا مى کرد کسى قبول مى نمود؟

بنابراین پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله)  مأمور بود در هر هفته یا در هر ماه مقدار مشخصى از قرآن را بیان کند. متناسب با قدرت دریافت و درک مردم و ظرفیت محدود آنها.

منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:آیت اللّه عبداللّه جواد آملی/پرسش وپاسخ دانشجویی

[۱] – بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۸۸٫