ضرورت قرآن :

اگر قرآن نبود:

۱ – آدمى از اولین، مهم ترین و پربارترین نعمت الهى محروم مى شد؛ زیرا انسان تنها در سایه تعلیم خداوند و دریافت و تلقى قرآن، به کمال نهایى خویش مى رسد و تا قرآن نباشد، کسى به مقام انسانیت راه نمى یابد.[۱]

۲ – انسان عاقل نمى گشت؛ تعالیم قرآن تنها براى عالم کردن نیست؛ بلکه براى عاقل ساختن انسان ها است.[۲] تلاش قرآن براى این است که انسان را  ـ پس از عالم شدن ـ عاقل کند و عاقل کسى است که معارف الهى را خوب بفهمد و به آن فهمیده ها معتقد شود و در مقام عمل هم خوب عمل کند.

۳ – انسان از هدایت محروم مى گشت؛ زیرا قرآن کتاب هدایت و در واقع آخرین، عالى ترین و کامل ترین آن است.[۳]

۴ – آدمى در افراط و تفریط فرو مى غلتید؛ انسان به بعضى از چیزها گرایش دارد و از بعضى دیگر گریزان و منزجر است؛ نقش قرآن در این میان تعدیل ارادت و کراهت انسان است؛ یعنى، او به چه سمتى گرایش پیدا کند و از چه سمتى بپرهیزد. از این رو قرآن کریم براى تنظیم جذب و دفع، تعدیل شهوت و غضب، تصحیح ارادت و کراهت، تسویه محبت و عداوت و تولاّى انسان ها، بشیر و نذیر است.[۴]

لیک گر واقف شوى زین آب پاک

که کلام ایزد است و روحناک

نیست گردد وسوسه کلى ز جان

دل بیابد ره به سوى گلستان

ز آن که در باغى و در جویى پرد

هر که از سر صحف بویى برد[۵]

۵ – آدمى در غفلت بود و عمر خود را به غفلت سپرى مى کرد؛ زیرا تنها نگاه خود را محدود به دنیاى مادى مى ساخت و آن را چون سراى حقیقت مى انگاشت. از این رو جهان براى او معنایى ورا و بالاتر از خود نداشت؛ بلکه هر چه را مى دید و مى نگریست، تنها موجودات تقطیع شده اى مى پنداشت که فارغ از مبدأ و غایت است و نه «از جایى است» و نه  «رو به جایى» دارد؛ امّا آیات قرآن، انسان را به تدبیر واداشته، او را از این غفلت بیدار مى سازد.[۶]

پی نوشت ها

[۱]– تفسیر موضوعى قرآن، ص ۲۳ و ۲۴٫

[۲] – عنکبوت ۲۹، آیه ۴۳٫

[۳] – نحل ۱۶، آیه ۸۹؛ بقره(۲)، آیات ۱ـ۲ و.

[۴] – فصلت ۴۱، آیات ۲ و ۴ ؛ مریم(۱۹)، آیه ۹۷٫

[۵] – مثنوى، دفتر چهارم، ابیات ۳۴۷۰ ـ ۳۴۷۲٫

[۶] – ص ۳۸، آیه ۲۹؛ محمد(۴۷)، آیه ۲۴ (براى آگاهى بیشتر در این باب نگا: مقالات، ج ۱، صص ۸۹ ـ ۹۸).