فلسفه عزادارى بر اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و فواید آن چیست؟
فلسفه و حکمت عزادارى را مى‌توان در امور ذیل، رهیابى کرد:
الف. محبت و دوستى: قرآن و روایات، دوستى خاندان رسول اکرم صلى‌الله‌علیه‌و‌آله و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) را بر مسلمانان واجب کرده است.[۱] روشن است که دوستى لوازمى دارد و محبّ صادق، کسى است که شرط دوستى را ـ چنان که باید و شاید ـ به جا آورد. یکى از مهم‌ترین لوازم دوستى، هم دردى و هم دلى با دوستان در مواقع سوگ یا شادى آنان است؛[۲] از این رو در احادیث، بر برپایى جشن و سرور در ایام شادى اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان، تأکید فراوان شده است.
حضرت على (علیه‌السلام) در روایتى مى‌فرماید: «شیعه و پیروان ما در شادى و حزن ما شریکند». «یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا»[۳] امام صادق (علیه‌السلام) نیز فرمودند: «شیعتنا جزء منا خُلِقوا مِن فضل طینتنا یسوؤهم ما یسؤنا و یسرّهم ما یسرّنا»؛[۴] «شیعیان ما پاره‌اى از خود ما بوده واز زیادى گل ما خلق شده‌اند؛ آنچه که ما را بدحال یا خوشحال مى‌سازد، آنان را بدحال و خوشحال مى‌گرداند».
این وظیفه عقلانى و شرعى، ایجاب مى‌کند که در ایام عزادارى اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ، حزن و اندوه خود را به «زبان حال»؛ یعنى، با اشک، آه و ناله و زارى، از نظر خوراک، با کم خوردن و کم آشامیدن مانند افراد غم‌زده[۵] و از نظر پوشاک، با پوشیدن لباسى که از حیث جنس و رنگ و نحوه پوشش در عرف، حکایت‌گر اندوه و ناراحتى است، آشکار سازیم.
ب. انسان‌سازى: از آنجا که در فرهنگ شیعى، عزادارى باید از سر معرفت و شناخت باشد؛ هم‌دردى با آن عزیزان، در واقع یادآورى فضایل، مناقب و آرمان‌هاى آنان بوده و بدین شکل، آدمى را به سمت الگوگیرى و الگوپذیرى از آنان سوق مى‌دهد.
فردى که با معرفت در مجالس عزادارى، شرکت مى‌کند؛ شعور و شور، شناخت و عاطفه را درهم مى‌آمیزد و در پرتو آن، انگیزه‌اى قوى در او پدیدار گشته و هنگام خروج از مراسم عزادارى، مانند محبى مى‌شود که فعّال و شتابان، به دنبال پیاده کردن اوصاف محبوب در وجود خویشتن است.
ج. جامعه‌سازى: هنگامى که مجلس عزادارى، موجب انسان‌سازى گشت؛ تغییر درونى انسان به عرصه جامعه نیز کشیده مى‌شود و آدمى مى‌کوشد تا آرمان‌هاى اهل‌بیت (علیهم‌السلام) را در جامعه حکم‌فرما کند.
به بیان دیگر، عزادارى بر اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ؛ در واقع با یک واسطه زمینه را براى حفظ آرمان‌هاى آنان و پیاده کردن آنها فراهم مى‌سازد. به همین دلیل مى‌توان گفت: یکى از حکمت‌هاى عزادارى، ساختن جامعه براساس الگوى ارائه شده از سوى اسلام است.
د. انتقال‌دهنده فرهنگ شیعى به نسل بعد: کسى نمى‌تواند منکر این حقیقت شود که نسل جدید در سنین کودکى، در مجالس عزادارى با فرهنگ اهل‌بیت (علیهم‌السلام) آشنا مى‌شوند. به راستى عزادارى و مجالس تعزیه، یکى از عناصر و عوامل برجسته‌اى است تا آموزه‌هاى نظرى و عملى امامان راستین، به نسل‌هاى آینده منتقل شود. مراسم عزادارى، به دلیل قالب و محتوا، بهترین راه براى تعلیم و تربیت نسل جدید و آشنایى آنان با گفتار و کردار اهل‌بیت (علیهم‌السلام) است.
نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها
نویسنده:گروه مؤلفان
[۱] – نگا: شورى ۴۲، آیه ۲۳؛ هود (۱۱)، آیه ۲۹؛ میزان‌الحکمه، ج ۲، ص ۲۳۶٫
[۲] – نگا: المحبه فى الکتاب والسنه، صص ۱۶۹ ـ ۱۷۰ و ۱۸۱ ـ ۱۸۲٫
[۳] – بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۸۷٫
[۴] – امالى، ص ۳۰۵٫
[۵] – طبق فرموده امام صادق (علیه‌السلام) به معاویه بن وهب، «عزاداران سیدالشهدا در روز عاشورا از آب و غذا دورى جویند تا آن که یک ساعت از وقت فضیلت نماز عصر بگذرد، و در حد لزوم به غذاى معمول صاحبان مصیبت، سدّ جوع و عطش کنند». [نگا: تاریخ النیاحه الامام الشهید الحسین بن على، ج ۱، صص ۱۵۷ـ۱۵۹].
پاسخ دهید