شأن نزول و محتوای سوره طور چیست؟

پاسخ اجمالی

۱ – اکثر آیات قرآن بدون آن که به حادثه ی خاصی مربوط باشند، نازل شده اند؛ یعنی شأن نزول خاصّی ندارند، ولی پاره ای دیگر از آیات و سوره ها دارای سبب نزول یا شأن نزول هستند؛ از این رو، آیات و سوره های قرآن کریم بر دو قسم اند.

الف. دسته ای از آنها بدون این که رویدادی رخ داده و پرسشی مطرح شده باشد، نازل شده اند؛ مانند برخی از آیات و سوره هایی که مردم را به اندیشه توحیدی، اعتقاد به مبداء، معاد، نبوّت، اصول عالی اخلاقی و رفتار پسندیده انسانی دعوت می  کنند، یا از تفاصیل و جزئیات عالم پس از مرگ، برزخ، قیامت و احوال نیکان و بدان گزارش می دهند، و یا برخی از آیاتی که تاریخ و قصص پند آموز امت های گذشته و فرجام کار هر گروه را نام می برد.[۱] این دسته از آیات و سوره ها شأن نزولی ندارند.

ب. دسته ی دیگر از آیات، در پی حادثه و یا واقعه ای که رخ داده و یا پرسشی که مطرح شده نازل شده اند.

در اصطلاح مفسران و دانشمندان علوم قرآنی، به آن رویداد یا پرسشی که به اقتضای آن، یک یا چند آیه و یا یک سوره از قرآن کریم نازل شده است، سبب و شأن نزول می گویند،[۲] و این آیات و سوره ها دارای شأن نزول هستند.

۲ – گفتنی است که سوره طور در ردیف دسته ی اوّل از سوره ها است؛ یعنی محتواى سوره طور و بحث هاى آن به طور کلی روى مسئله ی معاد و سرنوشت نیکان و پاکان از یک سو، و بدان و مجرمان در روز قیامت، از سوى دیگر است؛ از این رو شأن نزولی برای آن ذکر نشده است.

۳ – علت نام گذارى این سوره به «طور» به تناسب نخستین آیه آن؛ یعنی کوه طور است.

۴ – محتواى سوره طور در مجموع پیرامون این مطالب است.

الف. آیات نخستین سوره که با سوگندهاى پى در پى شروع مى‏شود، بحث از عذاب الهى و نشانه ‏هاى قیامت، آتش دوزخ و کیفر کافران مى‏کند.[۳]

ب. بخش دیگرى از این سوره نعمت هاى بهشتى و مواهب الهى را که در قیامت در انتظار پرهیزکاران است، به صورت مشروح برمى‏شمرد، و یکى را پس از دیگرى مورد توجه قرار مى ‏دهد که در حقیقت به بیشتر نعمت  هاى بهشتى در این بخش از سوره اشاره شده است.[۴]

ج. در بخش دیگرى از این سوره، از نبوت پیامبر اسلام(ص) سخن مى ‏گوید، و اتهاماتى را که دشمنان براى او ذکر مى ‏کردند بیان می کند، و به طور فشرده به آن پاسخ مى‏ دهد.[۵]

د. در بخش چهارم به مسئله توحید پرداخته و با استدلالى روشن این مسئله را تبیین کرده است.[۶]

هـ. در بخش دیگر سوره، باز به مسئله معاد و پاره‏اى از مشخصات روز قیامت می پردازد.[۷]

ی. سرانجام در آخرین بخش سوره که دو آیه بیشتر نیست با دستوراتى به پیامبر گرامى اسلام(ص) در زمینه ی صبر و استقامت، تسبیح و حمد پروردگار و وعده حمایت او از سوى خداوند، بحث ‏هاىش به پایان مى رسد.[۸]

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. سعیدی روشن، محمد باقر، اسباب یا زمینه های نزول آیات قرآن، ص ۱۸، انتشارات یمین، ۱۳۷۶ش.

[۲]. رجبی، محمود، روش تفسیر قرآن، ص ۱۱۹، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۵٫

[۳]. آیه ۱ تا ۱۶٫

[۴]. آیه ۱۷ تا ۲۸٫

[۵]. آیه ۲۹ تا ۳۴٫

[۶]. آیه ۳۵ تا ۴۳٫

[۷]. آیه ۴۴ تا ۴۷٫

[۸]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏۲۲، ص ۴۰۷- ۴۰۸، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۷۴ش.