مسلّم است که پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) پیش از بعثت مؤمن و موحّد بوده است. دانشمندان در این‌باره اختلاف نظر دارند که آیا پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) پیش از رسالت پیرو شریعت احدی از پیامبران پیش از خود بوده است یا خیر؟ آیا به شریعت نوح یا ابراهیم یا عیسی ایمان داشت یا شریعت دیگری یا این‌که اصلاً پیرو هیچ شریعتی نبوده است؟ هر یک طرفدارانی دارد.[۱] عبد الجبّار، غزّالی و سیّد مرتضی در این‌باره توقّف کرده‌اند. علّامه مجلسی بر اساس تصریح روایات، معتقد است که پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) پیش از بعثت، از همان موقع که خداوند عقل او را کامل کرد؛ یعنی از ابتدا، پیامبر بود و مؤیّد به روح القدس. فرشته با او سخن می‌گفت و او صدای فرشته را می‌شنید و او را در خواب می‌دید. پس از چهل سال که از عمرش گذشت، به رسالت مبعوث گردید. فرشته آشکارا با او سخن گفت و قرآن بر او فرود آمد و به تبلیغ احکام مأمور شد. مجلسی تأکید دارد که این معنی از آثار معتبر و اخبار مستفیض برایش حاصل شده است.[۲]

در اثبات نبوّت رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) از سنین خردسالی به آیات قرآن استدلال کرده‌اند که از زبان عیسی بن مریم می‌فرماید:

وَ جَعَلَنی‏ مُبارَکاً أَیْنَ ما کُنْتُ وَ أَوْصانی‏ بِالصَّلاهِ وَ الزَّکاهِ ما دُمْتُ حَیًّا * وَ بَرًّا بِوالِدَتی‏ وَ لَمْ یَجْعَلْنی‏ جَبَّاراً شَقِیًّا.[۳]

و هر جا که باشم مرا بابرکت ساخته و تا زنده‌ام به نماز و زکات سفارش کرده است و مرا نسبت به مادرم نیکوکار کرده و زورگو و نافرمانم نگردانیده است.

خداوند متعال درباره‌ی یحیی (علیه السّلام) نیز می‌فرماید:

وَ آتَیْناهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا.[۴]

و از کودکی به او نبوّت دادیم.

اگر به این آیات، اخبار فراوانی را بیفزاییم که در میان آن‌ها، اخبار صحیح نیز هست، همانند روایت یزید کناسی در الکافی که می‌گوید:

خداوند به هیچ پیامبری فضیلت و کرامت و معجزه‌ای اعطا نفرمود، مگر آن را به پیامبر ما (صلّی الله علیه و آله و سلّم) عطا کرد؛ نتیجه این خواهد شد که پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) از همان سنین خردسالی از سوی خداوند متعال به نبوّت رسید.[۵]

سپس آن حضرت را در چهل سالگی برای همه‌ی مردم به رسالت مبعوث کرد. علّامه مجلسی این دلیل را از جنبه‌های مختلف تأیید کرده است.[۶]

به هر حال باید این اخبار به اثبات برسد تا بتوان مطابق مضمون آن بر نبوّت رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) از سنین خردسالی استدلال کرد و البتّه این در صورتی است که دلالت آن، قطعی و نهایی باشد.

بلی، روایات فراوانی هست که به نبوّت پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) پیش از بعثت اشاره یا تصریح دارد؛ چنان‌که گذشت، علّامه مجلسی به همین اخبار استدلال کرده است. علّامه امینی هم به این روایت استدلال کرده که حضرت محمّد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) زمانی پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) بود که آدم بین روح و جسم به سر می‌برد. وی این روایت را از چندین منبع غیر شیعی آورده است.[۷]

به هر حال می‌توانیم با یقین بگوییم که آن حضرت پیش از بعثت، مؤمن و موحّد بود، خداوند را عبادت می‌کرد، به آنچه برایش به عنوان شریعت خداوند متعال و از جمله دین حنیف، آیین ابراهیم (علیه السّلام) ثابت و مطابق عقل و فطرت سلیم او بود، عمل می‌کرد. همچنان که از ناحیه‌ی خداوند مؤیّد بود و از نظر سیرت و صورت و عقل و خرد، برترین و کامل‌ترین آفریدگان به شمار می‌رفت. فرشته‌ی الهی نیز محاسن اخلاق را به او آموزش می‌داد؛ چنان‌که از آن حضرت نقل کرده‌اند که به مسائل شرعی متعهّد بود، گوشت مردار نمی‌خورد، به تسمیه و تحمید پای‌بند بود و…

این مطلب اقتباسی از فصل اول بخش چهارم ترجمه‌ی کتاب الصحیح من سیره النبی الاعظم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می‌باشد،

[۱]. ر.ک: تاریخ الخمیس، ۱/۲۵۴٫

[۲]. همان، ۲۷۸-۲۷۹٫

[۳]. مریم: ۳۱-۳۲٫

[۴]. مریم: ۱۲٫

[۵]. بحار الانوار، ۲۷۸-۲۷۹٫

[۶]. همان، ۲۷۷-۲۸۱٫

[۷]. ر.ک: الغدیر، ۹/۲۸۷٫