تربیت به عوامل مختلفی بستگی دارد و درست است که پدر و مادر مسئول تربیت فرزندان خود هستند، ولی عوامل مؤثّر دیگری هم در تربیت وجود دارد.

جعفر کذّاب که برادر امام یازدهم است، فردی است که از پدر و مادر با برادر خود مشترک است، امّا وقتی از سن تربیت خود عبور می‌کند، یعنی از تحت مدیریت خانواده خارج می‌شود و وارد زندگی خود می‌شود، در کنار دوستان ناباب قرار می‌گیرد و به بیراهه می‌رود.

اهل بیت علیهم السلام به تمام معنا مسئولیت خود را در برابر تربیت فرزندان خود انجام داده‌اند و آن‌ها را در نقطه‌ای که باید قرار بدهند، قرار دادند؛ ولی از آن‌جا که انسان حقّ اختیار دارد، ممکن است دوست نابابی در کنار او قرار گیرد و یا در محیط‌های آلوده‌ای برود و به تدریج تأثیر تربیتی والدین را کمرنگ شود؛ ائمه ما نیز از انسان های دیگر مستثنا نیستند و ممکن است این اتّفاق در خانواده آن‌ها نیز بیفتد.

البته وقتی سیره‌ی تربیتی اهل بیت علیهم السّلام را می‌خوانیم، می‌بینیم که در خانواده‌ی ایشان کمترین آسیب‌های تربیتی بوده است. یعنی از وجود مبارک امیر المؤمنین تا مثلاً امام حسن عسگری علیهما السّلام ، تعدادی از فرزندان ایشان آسیب دیده‌اند و شاید این تعداد به عدد دو یا سه هم نرسد و این مسئله هم ممکن است بنا به خواست خدا و یا به حکمت هایی بوده است که ما از آن بی خبر هستیم.