در فرهنگ محاوره، کلمه مردم اختصاص به مردان ندارد، گاه مى گویند مردان، گاه مى گویند زنان، گاه مى گویند مردم. مردم یعنى همه افراد جامعه، اعم از زن و مرد. اگر گفتند مردان، این در مقابل زنان است و اگر گفتند زنان، این در مقابل مردان است.

در فرهنگ محاوره در غرب و شرق عالم مى گویند مردم این چنین اند، مردم انقلاب کردند، مبارزه کردند. وقتى مى گویند مردم، اختصاصى به مردان ندارد. قرآن کریم هم سه گونه سخن مى گوید، گاهى که خطاب به عموم جامعه است به مذکر اشاره دارد مثل «اَلَّذینَ» و «اَلْمُؤمِنُون» گاهى که تعبیر به «رجال» دارد، وظیفه اختصاصى مردان را ذکر مى کند، گاهى هم تعبیر به «نساء» دارد که وظیفه اختصاصى زنها را بیان مى کند.

فرهنگ محاوره، فرهنگ مردم است نه مردان و قرآن کریم هم بر اساس همین فرهنگ محاوره سخن مى گوید. گاهى ذات اقدس اله مى فرماید: مریم (علیهاالسلام)  نمونه مردم خوب است، یا آسیه نمونه مردم خوب است: «وَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ»[۱] در مورد زن نوح و لوط هم فرمود اینها نمونه مردم بد هستند: «ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً لِلَّذِینَ کَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ».[۲]

ائمه (علیهم السلام) نمونه مردم خوبند و همه افراد جامعه، چه زن و چه مرد باید به آنها اقتدا کنند. فاطمه زهرا (علیهاالسلام)  هم این چنین است، نمونه مردم خوب است، نه نمونه زنان خوب. ذات اقدس اله در آیه اى که تلاوت شد نفرمود نمونه زنان خوب زن فرعون است، نفرمود نمونه زنان خوب مریم است بلکه فرمود: مریم و آسیه نمونه مردم خوب هستند.

پس انسان خوب، نمونه انسان هاى دیگر است چه مرد باشد چه زن. خداوند متعال در سوره مبارکه نحل مى فرماید: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاهً طَیِّبَهً»[۳] اگر کسى داراى جان و عقیده سالم بود و کارهاى صالح انجام داد، زن باشد یا مرد، ما به او حیات طیبه مى دهیم.

در اواخر سوره آل عمران (که مستحب است انسان موقعى که براى نماز شب برمى خیزد این جملات را قرائت کند) آمده است: «فَاسْتَجابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّی لا أُضِیعُ عَمَلَ عامِلٍ مِنْکُمْ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثى بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ»[۴] اگر کسى مؤمن باشد و عمل خیر انجام دهد چه زن و چه مرد، اجر او را ضایع نمى کنیم. در سوره مبارکه احزاب هم مفصلاً مردان و زنان را کنار هم ذکر مى کند: «إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِماتِ وَ الْمُؤمِنِینَ وَ الْمُؤمِناتِ وَ  الْقانِتِینَ وَ الْقانِتاتِ…»[۵] بنابراین هرگز خطاب هاى قرآنى به مردان نیست، خطاب به مردم است.

منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:آیت اللّه عبداللّه جواد آملی/پرسش وپاسخ دانشجویی

[۱] – سوره تحریم۶۶: آیه ۱۱٫

[۲] – سوره تحریم ۶۶: آیه ۱۰٫

[۳] – سوره نحل ۱۶: آیه ۹۷٫

[۴] – سوره آل عمران ۳: آیه ۵٫

[۵] – سوره احزاب ۳۳: آیه ۳۵٫