«وَ السَّمَاء وَ مَا بَنَاهَا» سوگند به آسمان و آن‌کس که او را آفرید! مگر فرد دیگری غیر از پروردگار، سازنده آسمان‌ها بود که خدا به او سوگند یاد می‌کند؟!
«وَ السَّمَاء وَ مَا بَنَاهَا» (شمس، ۵)؛ آیا کلمه «وَ مَا» غلط است؟ چون فاعل جمله خدا است، نه غیر او.
پاسخ اجمالی
خداوند در این آیه شریفه به دو چیز؛ یعنی فعل خود و ذات خود سوگند یاد فرموده است:[۱] «وَ السَّماءِ وَ ما بَناها»؛[۲] «و قسم به آسمان و کسى که آسمان را بنا کرده است». چنین سوگندی اشتباه نیست؛ زیرا متکلم در مقام خطاب، می تواند در مورد خودش نیز از لفظ غائب استفاده کند و این یکی از ویژگی های بلاغی بوده و نیز بیانگر مطالبی؛ مانند توحید افعالی است؛ یعنی اصل خلقت آسمان با آن عظمت خیره کننده از شگفتی هاى بزرگ خلقت است، و بناء و پیدایش این همه کواکب و اجرام آسمانى و نظامات حاکم بر آنها شگفتى دیگر، و از آن مهم تر خالق این آسمان است.
ناگفته نماند که؛ هر چند «ما» در این آیه شریفه موصوله بوده و به معنای «من» موصوله می باشد؛ ولی معنای وصفی دارد؛ یعنی «القادر العظیم الذى بناها».[۳]
منبع:اسلام کوئست
پی نوشت:
[۱]. سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ج ۲، ص ۲۷۸، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۲۱ق.
[۲]. شمس، ۵٫
[۳]. زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج ۴، ص ۷۵۹، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ق؛ محمد ابو موسى، محمد، البلاغه القرآنیه فی تفسیر الزمخشری و أثرها فی الدراسات البلاغیه، ص ۳۱۲، قاهره، مکتبه وهبه، ۱۴۰۳ق.
پاسخ دهید