در مورد تشبیه امام رضا علیه‌السلام باید گفت: همان شب ولادت امام جواد علیه‌السلام، امام رضا علیه‌السلام به یارانش فرمود: «پسری روزیم شده که همانند موسی بن عمران، شکافنده دریاهاست …». [۱] امام رضا تمام طول شب را کنار گهواره فرزند ‌گذارند و با او صحبت ‌کرد.

راوی می‌گوید: پس از اینکه این کار چند شب تکرار شد به امام گفتم: شما تنها کسی نیستید که در این دنیا بچه‌دار می‌شود! چرا هرشب برایش دعا می‌خوانی؟! فرمود: اینها که دعا نیست؛ دارم او را سرشار از دانش می‌کنم[۲].

گذری کوتاه بر زندگی‌نامه:

الف. نام و القاب
نام مبارک حضرت، محمد است. القاب متعددی برای ایشان گفته شده و در منابع نیز از ایشان با القاب گوناگونی یاد شده که معروفترین آنها عبارتند از: جواد[۳]؛ مرتضی[۴]؛ قانع[۵]؛ تقی[۶]؛ منتجب[۷].

ب. تاریخ ولادت
امام جواد در ماه مبارک رمضان سال ۱۹۵ه.ق بدنیا آمد. هرچند در روز آن اختلاف است ولی بنظر می‌رسد روز پانزدهم[۸] و نوزدهم[۹] این ماه از قوت بیشتری برخوردار باشد.

ج. پدر و مادر
پدر ایشان امام هشتم امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام می‌باشد و مادرشان هم کنیزی از مردم منطقه «نوبه»[۱۰] و از قبیله ماریه قبطیه ، همسر پیامبر اسلام ، بود[۱۱]. در نام وی مثل نام سایر مادران اهل بیت که أم‌ولد بودند ، اختلاف است و خیزران[۱۲]، سبیکه[۱۳]، ریحانه[۱۴] و دره[۱۵] گفته شده است. امام کاظم از یکی از شیعیانش به نام یزید بن سلیط خواسته بود در صورت امکان ، سلام وی را به این کنیز برساند[۱۶].

د. تاریخ شهادت
شهادت حضرت در سال۲۲۰ه.ق اتفاق افتاد. در ماه و روز شهادت ایشان نیز اختلاف است ولی آخر ذی‌القعده[۱۷] و پنجم ذی‌الحجه[۱۸] از منابع معتبرتری برخوردارند. بنابراین عمر حضرت، اندکی کمتر یا بیشتر از ۲۵ سال خواهد بود.

ه. مدفن
محل دفن ایشان در شهر کاظمین و در کنار پدربزرگشان امام کاظم علیه‌السلام می‌باشد.

خلفای معاصر امام

امام جواد هم عصر با دو تن از سرشناس‌ترین و مقتدرترین خلفای عباسی به نام‌های مأمون و معتصم بود. دوران این‌دو خلیفه عباسی با اوضاع متفاوتی از سایر خلفای عباسی روبروست. مأمون و معتصم هرچند برادر یکدیگر بودند ولی تفاوت‌های فاحشی باهم داشتند. هرچقدر مأمون، زیرک و اهل علم و ادب نشان می‌داد؛ معتصم مرد جنگ و جنگاوری بود و در همین راستا لشکری از ترکها فراهم آورده بود که هرچند در کوتاه مدت پله ترقی بنی‌عباس بودند ولی در دراز مدت به گردانندگان حکومت تبدیل شدند.

منبع:پرسمان

پی نوشت:
[۱] . مسعودی، اثبات الوصیه، ص۲۳۰.
[۲] . مسعودی، اثبات الوصیه، ص۲۳۰
[۳] . قرمانی، أخبارالدول، ج۱، ص۳۴۶؛ ابن خلکان، وفیات‌الأعیان، ج۴، ص۱۷۵؛ أبوالفداء، المختصر، ج۲، ص۳۳.
[۴] . شیخ مفید، الارشاد، ج۲ ، ص۲۹۵؛ طبری، دلائل الامامه، ص۳۸۳؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۴۸۶.
[۵] . طبری، دلائل الامامه، ص۳۸۳.
[۶] . طبری، دلائل الامامه، ص۳۸۳؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۴۸۶.
[۷] . شیخ مفید، الارشاد، ج۲ ، ص۲۹۵؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۴۸۶.
[۸] . ابی نصر بخاری، سر السلسله العلویه، ص۳۸؛ شیخ‌ مفید، مسارالشیعه، ص۲۴؛ طبری، دلائل ‌الامامه، ص۳۸۳.
[۹] . ابن شهرآشوب، مناقب آل ‌أبی‌طالب، ج۳، ص۴۸۶؛ مسعودی، اثبات الوصیه، ص۲۳۰ ..
[۱۰] . کلینی، الاصول من الکافی، ج۱، ص۴۹۲؛ شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۷۳؛ ابن حاتم، الدرالنظیم، ص۷۰۳.
[۱۱] . کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۹۲؛ شیخ مفید، المقنعه، ص۴۸۲؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۶، ص۹۱.
[۱۲] . شیخ مفید، المقنعه، ص۴۸۲؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۶، ص۹۱..
[۱۳] . کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۹۲؛ شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۷۳.
[۱۴] . طبری، دلائل الامامه، ص۳۹۶ .
[۱۵] . ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۴۸۶.
[۱۶] . کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۱۳-۳۱۴، کتاب‌الحجه، باب النص علی الرضا، ح۱۴.
[۱۷] . کلینی، الاصول من الکافی، ج۱، ص۴۹۲ (کتاب‌الحجه، باب مولد أبی‌جعفر الثانی)؛ شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۸۹.
[۱۸] . مسعودی، اثبات الوصیه، ص۲۴۲؛ طبری، دلائل الامامه، ص۳۹۵؛ ابن الجوزی، المنتظم، ج۱۱، ص۶۲، ش۱۲۵۷.