مقدّمه: راه های ترغیب کردن فرزند به سمت نماز

مهم ترین نکته در ترغیب فرزندان به نماز، شکوفایی فطرت دینی در خانواده است. فطرت انسان ها الهی است و به سمت هر چیزی که بوی خدا بدهد، گرایش دارد. والدین باید این استعداد بالقوه را بالفعل کنند و زمینه را برای آشکار شدن فطرت الهیِ کودکان فراهم کنند؛ لذا اوّلین گام، کمک  کردن والدین در این زمینه به فرزندان خود کنند.

برای به فعلیّت رساندن این فطرت در کودکان، پدر و مادر باید زمینه هایی را فراهم کنند:

الف. ایجاد بستر مناسب

 اوّلین کار برای شکوفایی این استعداد، فراهم آوردن بستری مناسب برای کودکان می‌باشد. وقتی انسان به محیطی می‌رود که بوی خوشی دارد، نه تنها از این بوی خوش لذّت می‌برد، بلکه بعد از مدّتی این بوی خوش را به خود می‌گیرد؛ لذا یکی از زمینه های احیای فطرتِ الهی بچّه ها، این است که در محیط هایی قرار بگیرند که توجّه به خدا در آن زیاد باشد.

در پژوهش ها نشان می‌دهد که موثّر ترین افراد در زنده کردن فطرت الهی در کودکان، پدر و مادر هستند. کودکانی که پدر و مادرشان به نماز اهمیّت می‌دهند و در حضور فرزندان نماز می‌خوانند، ناخودآگاه از والدین الگوگیری می‌کنند و فطرت الهی به تدریج در آنها احیاء می‌شود.

محیطِ مناسب، نماز خواندن را در کودکان زنده می‌کند؛ البتّه گفت و گو کردن و شرکت دادن کودکان در مجالس و سخنرانی های مذهبی در این راه بی تأثیر نیست؛ ولی اهل بیت فرموده اند که افراد را به وسیله‌ی رفتارتان به سمت خوبی ها دعوت کنید؛ بنابراین، اوّلین راه برای شکوفا سازی فطرت دینی، ایجاد اعتقادات دینی با رفتارهای والدین می‌باشد.

ب. تشویق کردن

پاداش دادن به کودکان بابت نماز خواندنشان، علاقه‌ی کودک به نماز را افزایش می‌دهد. البتّه این پاداش نباید به صورت رشوه در آید و کودک را نسبت به انجام دادن کاری شرطی کند؛ بلکه والدین باید در ابتدا کودک را به خواندن نماز ترغیب کنند و بعد از نماز خواندنِ با دادن پاداش، او را به این کار تشویق کنند تا این رفتار در او ماندگار شود. این پاداش می‌تواند یک نوازش، یک بوسه یا هدیه ا‌ی کوچک باشد.

ج. گفت و گوی دینی با کودکان

یکی دیگر از راه های  احیای فطرت دینی بچّه ها، گفت و گو با آنها درباره‌ی این شکل موضوعات می‌باشد. شیوه ی تربیتی اهل بیت علیهم السّلام به این صورت بوده است که با فرزندان خود حرف های خوب می‌زدند و سعی می‌کردند که از فرزندان نیز حرف های خوب بشنوند.

گفت و گو پیرامون نماز، خیلی می‌تواند تأثیرگذار باشد. البته این گفتگو نباید خیلی دیر هنگام باشد؛ یعنی موقعی نباشد که والدین متوجّه شده اند که فرزندشان نماز نمی‌خواند یا به هر دلیلی به نماز گرایش ندارد. در این هنگام، روش گفتگو کاربرد ندارد و باید از شیوه های دیگری استفاده شود. این گفتگو برای نماز خوان کردن فرزندان است. والدین باید با کودکانی که در مسیر بلوغ هستند، درباره ی نماز گفت و گو و سؤال و جواب کنند.

والدین در هنگام گفت و گو با کودکان، باید نظرات آنها را جویا شوند و دلایل آنها را در مورد موضوعِ مورد بحث بشنوند. پدر و مادر باید با کودکان تعامل داشته و با کمک خودِ کودک، فطرت دینی را در او احیاء کنند.

د. تمرین و مداومت

والدین باید برای جذب بچّه ها به نماز، آنها را اهل تمرین و مداومت قرار دهند. در درون بچّه ها زمینه‌ی نماز خواندن وجود دارد؛ گاهی یک کودک چند ساله در هنگام نماز، کنار مادر خود می‌ایستد و حرکات مادر را تقلید می‌کند. خود این کار، یک نوع تمرین است. البتّه والدین نباید بچّه ها را به این کار عادت دهند؛ بلکه وقتی خود بچّه ها ببینند که در زمان خاصّی، همه‌ی اهل خانه نماز می‌خوانند، باعث می‌شود که آنها نیز همراهی کنند.

ه. توجّه کردن به روحیّات فرزندان

هر بچّه ای لِم و قِلق خاصّی دارد؛ به عنوان مثال یک کودک با شکلات به نماز خواندن تشویق می‌شود و کودکی دیگر با استفاده از ارتباط کلامی؛ همچنین یکی را باید با محبّت به نماز ترغیب کرد و دیگر را با داستان تعریف کردن؛ لذا والدین باید روحیّات فرزندان خود را در عرصه‌ی نماز بشناسند و بر اساس آن عمل کنند.

و. داشتن دوستان خوب

دوستانِ خوب، می‌توانند به گرایش بچّه ها به سمت نماز کمک کنند. «الْمَرْءُ عَلَى دِینِ خَلِیلِهِ‏ وَ قَرِینِه‏»^[۱] انسان ها بر مرام و منش دوست و همنشین خود هستند؛ لذا باید ارتباط گیری کودکان با همسالانشان که اهل نماز هستند، زیاد باشد و والدین نیز باید به آنها کمک کنند که با بچّه های نمازخوان ارتباط داشته باشند.

[۱]– الکافی؛ج‏۲ ص ۳۷۵