اینکه بیشتر مردم اهل جهنّم یا مخلّد در آتش اند، نه تنها ثابت نیست؛ بلکه دلایل روشنى برخلاف آن وجود دارد. «خالدین در جهنم» کسانى اند که از روى علم و عمد و عناد با پروردگار، راه عصیان برگزیده و در برابر حجت هاى روشن الهى گردن فرازى کرده اند و بر گمراهى خود، با وجود صدها چراغ روشن اصرار ورزیده اند. این گروه هر اندازه زیاد باشند، نسبت به کل جمعیت بشر ناچیزاند. سایر گمراهان و گنه کاران از طریق توبه، شفاعت و یا آمرزش الهى، نجات مى یابند و در غیر این صورت آنان پس از تحمّل مدتى عذاب و پاک شدن از آلودگى ها، بالاخره از آن خلاصى یافته و براى ابد در بهشت برین سکنا خواهند گزید و با توجه به ابدى بودن بهشت براى آنان، هر اندازه هم در عذاب بوده باشند، با بهشت ابدى قابل قیاس نیست.

از طرفى انحصار خلقت به انسان هاى نیک رفتار، مستلزم نفى اختیار انسان و به تعبیر دیگر مستلزم نفى آفرینش انسان به عنوان موجودى مختار و متفاوت از دیگر موجودات است.

به طور معمول انسان هاى گنه کار نیز، کارهاى نیکى انجام مى دهند و کمتر انسانى است که کفر، عناد و مخالفت با خدا، همه وجود او را فرا گرفته باشد. همان کارهاى نیک و خوب گنه کاران، کمال اختیارى آنان است و ارزش آفرینش را داشت. آنان با همان کمال اختیارى، مى توانند مشمول رحمت الهى شوند. هر  چند که حتى اگر کفر تمام وجود انسانى را فراگیرد، باز حکمت اقتضا مى کرد که آفریده شود، زیرا همو نیز موجودى است که مى تواند با اختیار خود به کمال برسد.

پرسش و پاسخ ها «راز آفرینش» / مؤلف:حمیدرضا شاکرین

دفتر نشر معارف