عوامل روان‌شناختی و جامعه‌شناختی متعددی در گرایش به بدحجابی مؤثر است که بدون توجه به عوامل و ریشه های گرایش به بدحجابی نمی توان به‌خوبی در این زمینه امر به معروف و نهی از منکر نمود برخی از این عوامل که باید به هنگام امر و نهی زنان بدحجاب مد نظر داشت از قرار ذیل می باشد:

جوّ زدگی

برخی دختران و زنان، به لحاظ جوّ غالب جامعه، گرایش به بدحجابی دارد و به نوعی هم رنگی با دیگران برای آنها مهم است.[۱]

فقدان هویت

می‌توان ادعا کرد که بخش عمده‌ای از پدیده خودنمایی، خودآرایی، آرایش‌های غلیظ و بی‌حجابی در معرض جامعه، از آثار و عوارض شوم ضعف شخصیتی است.[۲] آنان در حقیقت خودشان نیستند بلکه هر لحظه به رنگی و جلوه‌ای خود را می‌آرایند.[۳]

مرد انگاری

فمینیسم یکی از مظاهر عصر پست مدرنیسم محسوب می‌شود و پیامدهایی به‌دنبال خود دارد. مانند مرد انگاری دختر ها و زنان به گونه ای که از جهت کار و پوشش میان خود و مردان تفاوتی نمی بینند![۴]

تربیت خانوادگی

مادرانی که دختران خردسالشان را با نوعی از پوشش عادت دهند، در سال‌های نوجوانی و جوانی نیز، از پذیرش حجاب خودداری خواهند کرد.[۵]

ضعف مدیریت مرد

مردانی که از قاطعیت و صراحت در خصوص حجاب، برخوردار نیستند، به‌طور ضمنی به آن‌ها اجازه استفاده از هر نوع پوشش را می‌دهند.[۶]

در هر صورت امر به معروف و نهی از منکر بدحجاب در دو سطح باید صورت پذیرد:

الف – در سطح عمومی و کلان

می‌توان با فرهنگ‌سازی و برطرف نمودن زمینه های گرایش به بدحجابی همچون ممانعت از تولید مُدهای هنجارشکن و حمایت از تولید مدهای مناسب، تبلیغ صحیح حجاب اسلامی در رسانه و… صورت پذیرد.

ب – سطح خصوصی و محدود

این سطح که بیشتر مربوط به اعضای خانواده و دوستان و آشنایان می شود، زمینه برقراری ارتباط و گفت‌وگوهای دوجانبه بیشتر فراهم است و امکان برنامه‌ریزی بیشتری وجود دارد.

در این سطح از روش های ذیل می توان بهره جست:

تبیین و ترویج الگوی حجاب

باید زنان مسلمان را با الگوهای قرآنی و اسلامی آشنا کنیم. تا به اشتباه از هنرمندهای بی حجاب و بدحجاب آن‌چنانی الگو نگیرد. زیرا انسان الگو گزین و الگوپذیر است. پیوسته در این اندیشه است ارزش هایی را که باور دارد در چهره ای مجسم بنگرد و خود را همانند آن الگو بسازد.

تصحیح باورهای عوام فریب

یکی از عواملی که طی سال های اخیر نقش مؤثری در ترویج بدحجابی داشته القاء برخی باورهای غلط و عوام فریب می باشد که متأسفانه حتی این دست از باورها در برخی از فیلم های سینمایی ایرانی نیز ترویج می شود به عنوان نمونه به دختران چنین القاء می شود که حضور آرایش کرده دختران در جامعه باعث جذابیت آنها و ازدواج سریع‌تر آنها می شود اگر چنین باوری صحیح بود باید شهرهایی همچون تهران که در آن بدحجابی فراوان است دختری در خانه نمی ماند و حال آن‌که نه تنها این‌گونه نیست بلکه آمار گویای آن است که بالاترین سن ازدواج دختران مربوط به همین شهر می باشد.

تبیین مقام زن

در تجزیه و تحلیل دلایل بدحجابی، برخی به نیاز خودآرایی و خودنمایی زنان، اشاره کرده‌اند.[۷] ازاین‌رو، شناسایی و تبیین قابلیت‌ها و توانایی‌های زنان و دختران، یادآوری چهرهای ماندگار و برجسته زنان مسلمان در طول تاریخ، برشمردن آمار و ارقام هایی از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی و علمی کشورهای مسلمان، تحلیل و توصیف نقش‌های سرنوشت‌ساز زنان در تاریخ صدر اسلام، تبیین نقش زنان در دوران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس کشورمان ایران و مباحثی از این دست که تبیین کننده مقام زن و جایگاه والای شخصیتی آنان است موجب رشد و تقویت روحیه خودارزشمندی زن و نقش مهمی در کنار گذاشتن بدحجابی خواهد داشت.

آموزش حجاب

قبل از هر چیز آمران به حجاب می‌بایست نسبت به حجاب و ارزش‌های دینی، انجام واجبات و پرهیز از محرمات، اعتقاد قلبی و التزام جدی داشته باشند و قبل از بیان شفاهی، از طریق آموزش عملی، دختران و زنان بدحجاب را با این اصل آشنا سازند.[۸]

نظارت بر پیام‌های رسانه‌ای

فراموش نکنیم که تبلیغات و رسانه‌ها مانند: ماهواره، اینترنت و تلفن همراه، گاهی آموزش و تأثیر منفی دارند و لازم است استفاده از این رسانه‌ها در محیط خانه ضابطه‌مند شود.[۹]

جایگزینی دوستان گاهی بی حجابی از سوی دوستان تشدید می شود است. بنابراین باید سعی شود بین او و دوستانش فاصله قرار دهید. البته این کار باید به صورت تدریجی و با ظرافت انجام شود؛ ابتدا باید خود شما ارتباطتان را با او بیشتر کنید و با او رفیق شوید و به گونه‌ای وقت او را پر کنید که کمتر فرصت رفت و آمد با دوستانش را داشته باشد. اگر قصد دارد به خرید از بازار یا هر تفریح دیگری برود، در صورت امکان شما هم با او همراه شوید.

بیان دیدگاه اندیشمندان جهان پیرامون حجاب

عفاف و حجاب خواسته ای فطری و بسیار فراتر از توصیه یک دین خاص است و سخنان شخصیت های معروف جهان این ادعا را ثابت می کند. این شخصیت ها ضمن توجه به عفاف و حجاب، دلایل مهمی را هم برای آن مطرح کرده اند که می تواند مورد استفاده قرار گیرد؛

* سالی کلاین (فمنیست)

… در حقیقت آنچه به دست آمد آزادی زیاد زنان نبوده بلکه مشروعیت بخشیدن به بی بندو باری مردان بوده…[۱۰]

* چارلی چاپلین (بازیگر معروف کمدی)

دخترم هیچ کس و هیچ چیز دیگر را در این جهان نمی توان یافت که شایسته آن باشد که دختری ناخن پای خود را به خاطر آن عریان کند… برهنگی بیماری عصر ماست. به گمان من تن عریان تو باید از آن کسی باشد که روح عریانش از آن توست.

* ویل دورانت (مورخ معروف)

زنان دریافتند که دست و دل بازی مایه طعن و تحقیر است و این امر را به دختران خود یاد دادند. عفت، زن را توانا می سازد که با جست و جوی بیشتری عاشق خود را، یعنی کسی را که افتخار پدری فرزندان او را خواهد داشت، برگزیند.[۱۱]

* ماهاتما گاندی (رهبر انقلاب هند)

زن با این‌که به ظاهر در صدد آزادی برآمد، ولی در واقع وسیله هوس رانی مرد قرار گرفت. من ترجیح می دهم که نسل انسان نابود شود تا این‌که بماند و با تبدیل زن یا ظریف ترین مخلوق الهی به یک وسیله عیاشی و شهوت رانی مرد، از هر حیوانی پست تر گردد.

تا در اجتماع وجود زن وقف لذت بخشیدن به مرد است، ما همه به نام مرد باید سر از شرم به زیر افکنیم.[۱۲]

آگاه سازی نسبت به توطئه دشمنان

آگاه‌سازی دختران و زنان از نقشه‌ها و توطئه‌های دشمنان برای کشف حجاب در طول تاریخ و بیان ماجراهای سرنوشت‌ساز مربوط به حجاب در کشورهای اسلامی همچون اسپانیا در قرن هفتم هجری و جنگ روسری در برخی کشورها در زمان کنونی، عامل خوبی برای شناخت مهم بودن حجاب در جامعه اسلامی است.[۱۳]

تبیین فلسفه و فواید حجاب

با بیان فلسفه حجاب و نتایج دنیوی و اخروی می توان افراد بدحجاب را متقاعد نمود.

اصل حجاب و پوشش زنان علاوه بر این‌که فرمان مهم خداوند است، دربردارنده حکمت ها و مصلحت‌هایی است که به برخی از آنها اشاره می شود؛

باید دانست احکام الهی بیش از آن‌که به محدودیت لذت ها بیانجامد به ماندگاری لذت ها و پایداری نشاط و خوشی‌ها می انجامد ازاین‌رو اگر چه حجاب از یک سو برای خانم ها محدودیت است و موجب خستگی و زحمت اما از سوی دیگر اوج احساسات را سالم نگه می دارد و عاطفه ها و محبت ها را در کانون گرم خانواده متمرکز می سازد و زن و مرد را از بی تفاوتی نسبت به همدیگر در نظام خانواده نجات می‌دهد. این بحرانی است که هم اکنون دامن‌گیر جوامع غربی شده است. به‌طوری که در هنگامه برپایی کانون خانواده، که بر اساس عشق و محبت باید تحکیم شود و مهمترین ابزار آن میل جنسی نسبت به یکدیگر است این میل رو به افول گذاشته و بنیان خانواده ها را متزلزل ساخته است. بلکه عشق و عاطفه آن دو، در سال‌های قبل از ازدواج و بعد از ازدواج در میان افراد متعدد پخش شده است و تمرکز خود را از دست داده است.[۱۴]

پی نوشت ها

[۱] – دکتر محمد رضا شرفی، روش‌های کاربردی امر به معروف و نهی از منکر، تهران، ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر، ۱۳۸۷ ش، دوم، ص ۱۰۶٫

[۲] – الله نحوی، نقش خانواده در پیشگیری از انحرافات، قم، نور السجاد، ۱۳۸۸ش، اول، ص ۷۲٫

[۳] – دکتر محمد رضا شرفی، روش‌های کاربردی امر به معروف و نهی از منکر، تهران، ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر، ۱۳۸۷ ش، دوم، ص ۱۰۶٫

[۴] – همان.

[۵] – همان، ص ۱۰۷٫

[۶] – همان.

[۷] – سیف الله نحوی، نقش خانواده در پیشگیری از انحرافات، قم، نور السجاد، ۱۳۸۸ش، اول، ص ۷۳٫

[۸] – همان، ص ۷۶٫

[۹] – همان.

[۱۰] – فمینیسم در آمریکا تا سال ۲۰۰۳، ص ۶۳٫

[۱۱] – مسئله حجاب، شهید مطهری، ص ۷۰ – ۷۳٫

[۱۲] – پیام پیشگیری، شماره ۳۲-سال ششم، آذر ۱۳۹۰ – ۱۲۲ -۱۲۵٫

[۱۳] – سیف الله نحوی، نقش خانواده در پیشگیری از انحرافات، قم، نور السجاد، ۱۳۸۸ش، اول، ص ۷۸٫

[۱۴] – مطالعه کتاب های مربوط به حجاب و آثار آن بسیار مؤثر است؛

– مسئله حجاب، شهید مطهری(ره)،

– پوشش زن در اسلام، محمد اشتهاردی،

– حجاب‌شناسی، حسین مهدیزاده،

– پوشش زن در گستره تاریخ، طیبه پارسا،

– فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهمگی، دکتر حداد عادل،

– راز حجاب، مسعود صفی یاری،

– به دخترم، ابوالفضل اقبالی.