کنترل افکار، راه‏هاى متعددى دارد؛ ولى نباید پنداشت که با اولین گام همه چیز درست مى‏شود؛ بلکه شخص، باید با تمام توان، به خودسازى بپردازد و با جدیّت این راه‏ها را دنبال کند تا تدریجا به سمت هدف نزدیک گردد:

۱ – راه دل و عشق: ذهن و فکر انسان، همواره متوجه چیزى است که به آن عشق مى‏ورزد؛ چنان که عاشق، لحظه‏اى از فکر معشوق خود بیرون نمى‏رود. اینکه مثلاً ما همیشه در نمازهاى خود، به یاد دیگر مسائل مى‏افتیم به جهت تعلّق نفس ما به آنها و عدم آشنایى با محبوب حقیقى است. عاشق دلباخته ذات جمیل الهى، در همه حال به یاد او است؛ چنان که گویى همیشه در نماز است. پس باید دل را از تعلق به کثرات پالایش کرد و منزلگه عشق ربوبى ساخت تا اندیشه نیز بدان سوى توجه کند.

۲ – ضبط قوه خیال: پرنده لجام گسیخته خیال، چون چکاوکى است که هر دم بر سرشاخسارى نشسته، پس به شاخه دیگر پرواز مى‏کند. افکار انسان نیز قرار و آرامى ندارد؛ ولى اگر با دقت درکنترل آن بکوشد – یعنى همواره از آن مراقبت نموده و هرگاه به این سوى و آن سوى گریخت بلافاصله آن را به امور شریفه متوجه گرداند – کم کم رام و مطیع مى‏گردد.

۳ – انس دادن ذهن: با داشتن برنامه منظم و پیوسته، مى‏توان ذهن را به سمت خاصى جهت داد؛ مثل قرائت همه روزه دعا و قرآن و مطالعه و شرکت منظم و پیوسته در مجالس دینى.[۱]

پی نوشت

[۱] – براى آگاهى بیشتر ر.ک: امام خمینى، آداب الصلاه یا پرواز در ملکوت.