اختلال‏هاى روانى براساس طبقه‏بندى متن تجدید نظر شده راهنماى تشخیصى و آمارى اختلال‏هاى روانى انجمن روانپزشکى آمریکا[۱] (DSM-IV-TR)عبارتند از:

۱ – اختلال‏هایى که معمولاً نخستین بار در دوره شیرخوارگى، کودکى یا نوجوانى تشخیص داده مى‏شود. شامل عقب‏ماندگى ذهنى، بیش فعالى،[۲] اضطراب‏هاى دوره کودکى، اختلال‏هاى مربوط به خوردن مثل بى‏اشتهایى و سایر انواع انحراف از رشد طبیعى مى‏شود.

۲ – اختلال‏هاى شناختى. شامل اختلال‏هایى است که در آن‏ها نشانه‏ها مستقیما مربوط به آسیب مغزى یا وجود یک وضع غیرعادى در محیط زیست شیمایى مغز است؛ ممکن است در نتیجه پیرى، بیمارى‏هاى تباه کننده دستگاه عصبى مثل سفیلیس، آلزایمر، یا فروبرى مواد سمى مثل مسمومیت ناشى از سرب یا الکلیسم شدید ایجاد مى‏شوند.

۳ – اختلال‏هاى مربوط به مصرف مواد. شامل استفاده از الکل، باربیتورات‏ها، آمفتامین‏ها، کوکائین و داروهاى دیگر که تغییرات رفتارى ایجاد مى‏کند.

۴ – اسکیزوفرنیا و سایر اختلال‏هاى روان پریشى. شامل گروهى از اختلال‏ها با ویژگى‏هاى فقدان تماس با واقعیت، پریشانى‏هاى بارز اندیشه و ادراک و رفتار عجیب و غریب.

۵ – اختلال‏هاى خُلقى. پریشانى حالت خلقى؛ شخص ممکن است به شدت افسرده، یا به طور غیرعادى سرخوش باشد و یا بین دوره‏هایى از سرخوشى و افسردگى نوسان کند.

۶ – اختلال‏هاى اضطرابى. شامل اختلال‏هایى است که در آنها اضطراب نشانه اصلى اختلال است (مانند اضطراب فراگیر یا اختلال‏هاى وحشت‏زدگى، وسواس فکرى – عملى و…).

۷ – اختلال‏هاى جسمانى شکل. نشانه‏هاى اختلال جسمانى است، ولى هیچ گونه مبناى عضوى براى آنها نمى‏توان یافت و به نظر مى‏رسد که نقش اصلى با  عوامل روانى است مانند بیمارى هیسترى (مانند خانمى که از پرستارى مادر علیل خود منزجر است، ناگهان دچار فلج دست مى‏شود) و بیمارى‏هاى خیالى (اشغال فکرى بیش از حد درباره سلامتى و ترس از بیمارى، بى‏آنکه جایى براى نگرانى باشد).

۸ – اختلال‏هاى تجزیه‏اى. تغییرات موقت در کارکردهاى هشیارى، حافظه، یا هویت شخصى به علت مشکلات هیجانى از جمله این اختلال‏ها یا دزدودگى (شخص به دنبال یک تجربه هیجانى نمى‏تواند چیزى را درباره گذشته خود به یاد آورد)، چند گانگى شخصیت.

۹ – اختلال‏هاى جنسى و هویت جنسى. شامل نارضایتى جنسیتى، اختلال عملکرد جنسى مانند ناتوانى جنسى، زود انزالى و سردمزاجى و… بیزارى جنسى و اختلال درد جنسى.

۱۰ – اختلال‏هاى خوردن. مانند بى‏اشتهایى عصبى، پرخورى.

۱۱ – اختلال‏هاى خواب. مانند بى‏خوابى، بدخوابى، پرخوابى، اختلال کابوس، خوابگردى، دهشت خواب، نابهنجارى خواب.

۱۲ – اختلال‏هاى کنترل تکانه‏ها. مانند اختلال انفجارى، دزدى بیمارگونه، آتش‏افروزى بیمارگونه، قماربازى بیمارگونه، وسواس، مو کنى و…  .

۱۳ – اختلال‏هاى سازگارى. مانند اختلال سازگارى همراه با خُلق افسرده و همراه با اضطراب.

۱۴ – اختلال‏هاى شخصیت. الگوهاى دیرپایى از رفتار غیرانطباقى، شامل شیوه‏هاى نارس و نامناسب براى کنار آمدن با فشار روانى یا حل مشکلات. براى مثال چند مورد از اختلال‏هاى شخصیتى را نام مى‏بریم: شخصیت خودشیفته، شخصیت وابسته، شخصیت وسواسى، شخصیت ضداجتماعى و…[۳].

پی نوشت ها

[۱] – ۱٫ Diagnostic and Statistical Manual Of Mental Disorders, Fourth Edition.

[2] – 2. Hyperactivity.

[3] – براى اطلاع بیشتر ر.ک: متن تجدید نظر شده راهنماى تشخیصى و آمارى اختلال‏هاى روانى، چاپ چهارم، سال۲۰۰۰، ص ۵۳ – ۷۷٫