«وَ أَنکِحُوا الأَیامى مِنکُم وَ الصّالِحِینَ مِن عِبادِکُم وَ إِمائِکُم إِن یکُونُوا فُقَراءَ یغنِهِمُ اللّهُ مِن فَضلِهِ وَ اللّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ »؛[۱] «مردان و زنان بى همسر خود را همسر دهید و نیز غلامان و کنیزان شایسته را اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بى نیاز مى سازد ؛ خداوند گشایش دهنده و آگاه است».

هیچ شالوده اى مقدس تر از بناى رفیع ازدواج نیست[۲]و هر ملتى در دین و آیین خود، به نوعى از آن بهره مند است. دین اسلام بیش از همه، بر آن تأکید فراوان دارد و آثار و فواید مهمى براى آن یاد کرده است. فقیهان، ازدواج را از مستحبّات مؤکّد بر شمرده و آن را براى کسى که به سبب نگرفتن همسر به گناه بیفتد، واجب دانسته اند. نبى اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: «هر کس ازدواج کند، به درستى که از نصف دینش پاسدارى کرده است».[۳]

 ازدواج داراى چند فایده است:

۱ – بقاى نسل،

۲ – آرامش و تعادل روحى و جسمى،

۳ – سلامت اخلاقى و اجتماعى جامعه،

۴ – ارضاى حس محبت کردن و مورد محبت قرار گرفتن و… .

زن و مرد از سه راه به یکدیگر محرم مى شوند: نسب (خویشاوندى)، رضاع (شیرخوردن) و ازدواج. راه سوم (ازدواج) بر دو قسم است: دائمى و موقت. عقد دائم آن است که مدّت زناشویى در آن تعیین نشود و عقد موقّت آن است که مدت زناشویى در آن تعیین شود. براى مثال زن را به مدت یک ساعت، یک روز، یک ماه، یک سال و یا بیشتر عقد نمایند.[۴] زنى را که به این قسم عقد کنند، متعه و صیغه نیز مى نامند. هر دو ازدواج در بسیارى از احکام و مسائل مشترک است ؛ به عنوان مثال در هر دو باید صیغه خوانده شود و تنها راضى بودن زن و مرد کافى نیست. خود زن و مرد مى توانند این صیغه را بخوانند و یا دیگرى را وکیل کنند که از طرف آنان بخواند. در پاره اى از مسائل نیز با یکدیگر تفاوت دارد ؛ مانند:

۱ – ذکر نشدن مهر در عقد دائم، عقد را باطل نمى سازد ؛ بر خلاف عقد موقت.

۲ – زن و شوهر در عقد دائم از یکدیگر ارث مى برند ؛ بر خلاف عقد موقت.

۳ – جایز نیست زن و شوهر در عقد دائم شرط کنند که نزدیکى انجام نگیرد ؛ بر خلاف عقد موقّت.

۴ – شوهر در عقد دائم باید نفقه زن را بپردازد ؛ برخلاف عقد موقّت.

۵ – زن در عقد دائم بدون اجازه شوهر نمى تواند بیرون برود ؛ ولى در عقد موقت مى تواند ؛ مگر آنکه باعث تضییع حق شوهر شود.

۶ – ذکر مدت در عقد دائم لازم نیست ؛ ولى در عقد موّقت باید مدّت ذکر شود.

منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف: سید مجنبی حسینی

[۱] – نور ۲۴ ، آیه ۳۲٫

[۲] – رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: «ما بُنِىَ بِناءٌ فِى الاسلامِ اَحَبُّ اِلَى اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ التَّزویجِ» ؛ «هیچ بنایى در اسلام محبوب‏تر از ازدواج نزد خداوند بنا نشده است»: وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳٫

[۳] – «مَن تَزَوَّجَ فَقَد اَحرَزَ نِصفَ دِینَه»: وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۵٫

[۴] – البته برخى از مراجع تقلید آیات عظام: مکارم، وحید و تبریزى معتقدند: اگر مدت عقد موقت از عمر طبیعى زن و شوهر یا یکى از آن دو بیشتر باشد، احتیاط واجب آن است که احکام عقد دائم را بر آن جارى سازند و آیه‏اللّه‏ سیستانى مى‏فرماید: این عقد موقت باطل است و به عقد دائم تبدیل نمى‏شود. ر.ک: سیستانى، وحید و تبریزى، منهاج‏الصالحین، فى عقد المتعه و مکارم، استفتاءات، ج ۲، س ۱۰۰۸٫