آیا بهرهای از زندهها به اموات می‌رسد؟
از آیات و روایات به خوبی استفاده می‌شود که ثواب هدیه استغفار و قرائت قرآن، به مردگان می‌رسد. در قرآن مجید می‌خوانیم:
«وَ الَّذینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذینَ سَبَقُونا بِالْإیمانِ…»[۱]؛
«و آنان که پس از مهاجران و انصار آمدند، دائم در دعا به درگاه خدا عرض می‌کنند: پروردگارا! بر ما و برادران دینی ما که در ایمان پیش از ما شتافتند ببخش».
همچنین از روایات استفاده می‌شود که میت از اعلیهم السلامال خیری که زندگان برایش می‌فرستند بهره‌مند می‌شود.
بخاری و مسلم از عایشه نقل می‌کنند که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «هر کس بمیرد و بر عهده‌اش روزه باشد، ولیّش از طرف او روزه بگیرد».[۲]
از ابن عبّاس نقل شده است که گفت: شخصی نزد رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) آمد و عرض کرد: «ای رسول خدا! مادرم از دنیا رفته و بر عهده‌اش یک ماه روزه است، آیا می‌توانم از طرف او قضایش را به جای آورم؟». حضرت (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: آری؛ زیرا دین خدا سزاوارتر است که قضا شود».[۳]
در روایتی دیگر آمده که دیگری سؤال کرد: «مادرم حج انجام نداده و از دنیا رفته است، آیا می‌توانم از طرف او حج انجام دهم؟». حضرت (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «آری، از طرف او حجّ انجام ده».[۴]
همچنین از ابن عبّاس نقل شده که پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:
«هفت علیهم السلامل است که ثواب آن پس از مرگ انسان در نامه علیهم السلامل او نگاشته می‌شود: فردی که درخت خرمایی کاشته باشد، یا چاهی حفر کرده باشد، یا رودی را جاری ساخته باشد، یا مسجدی را بنا کند، یا کتای بنویسد، یا علم و دانشی را به ارث بگذارد و یا فرزند صالح و شایسته‌ای را پس از خود به جای بگذارد تا برای او پس از مرگ استغفار نماید».[۵]
باید یادآوری نمود که درخت خرما در این حدیث موضوعیّت ندارد بلکه هر درختی یا هر اثر نیکی که به سود جامعه باشد، مقصود از این حدیث است.
در این‌جا شایسته است سخن فخررازی در ذیل آیه «وَ یَسْئَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ»[۶] ذکر گردد: «ما می‌بینیم همه فرقه‌های دنیا از هند و روم و عرب و عجم و همه ارباب ملل و نحل از یهود و نصاری و مجوس و مسلمانان و سایر فرقه‌ها و گروه‌ها در جهان، از طرف مردگان خود صدقه می‌دهند و برای مردگان خود دعای خیر می‌کنند و به زیارت قبرهای آن‌ها می‌روند. اگر این مردگان پس از موت جسدشان زنده نباشند هر آینه صدقه دادن از طرف آن‌ها و دعا کردن برای آنان و رفتن به زیارتشان لغو و بیهوده است.
پس از اجماع و اتفّاق همه مردم دنیا ـ با هر دین و آیینی ـ بر صدقه دادن از طرف مردگان و طلب دعای خیر برای آن‌ها و رفتن به زیارت آن‌ها، دلالت می‌کند که فطرت سلیم و اصیل مردم گواه بر این مدعاست که حقیقت انسان غیر از این بدن خاکی است و دارای روحی است که از بین نمی‌رود بلکه زنده و باقی است».[۷]
منبع: پرسشها و پاسخهای دانشجویی شیعه و اهل سنت؛ دفتر نشر معارف تدوین و تألیف: علی اصغر رضوانی، مصطفی عزیزی
[۱]. حشر، آیه ۱۰٫
[۲]. ر.ک: صحیح مسلم، ج ۳، ص ۱۵۵ و ۱۵۶٫ باب قضاء الصیام عن المیّت.
[۳]. همان.
[۴]. ر.ک: صحیح مسلم، ج ۳، ص ۱۵۵ و ۱۵۶، باب قضاء الصیام عن المیّت.
[۵]. مجموعه ورام، ج ۲، ص ۱۱۰٫
[۶]. اسراء، آیه ۸۵٫
[۷]. تفسیر الفخر الرازی، ج ۱۱، ص ۴۲ و۴۳٫
پاسخ دهید