علیهم السلامده دلیل وهابیان بر حرمت زیارت قبور ـ حتّی پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) ـ روایت ابوهریره از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) است که فرمود: «شدّ رحال» یعنی بار سفر بستن، جایز نیست، مگر به سوی سه مسجد: «مسجد النبیّ، مسجد الحرام و مسجد الاقصی»[۱].

در جواب از استدلال به این حدیث می‌گوییم:

اولاً، از نظر سند به اعتقاد ما ابوهریره موثق نمی‌باشد و یکی از جاعلان حدیث است. در نتیجه روایات نقل شده توسط او به هیچ وجه قابل اعتماد نیست.

ثانیاً، از نظر دلالت نیز مخدوش می‌باشد؛ زیرا در این حدیث دو احتمال است: اوّل، تحریم بار سفر بستن به سوی تمامی مساجد مگر مساجد سه‌گانه!

دوم، تحریم بار سفر بستن به همه جا مگر مساجد سه‌گانه!!

بنابر معنای اوّل دلیلی بر حرمت «شدّ رحال» برای زیارت قبر پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نیست؛ زیرا قبر پیامبر مسجد نیست. علاوه بر این‌که در روایات متعددی از عبدالله بن علیهم السلامر نقل شده که پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) روزهای شنبه سواره و پیاده به مسجد قبا می‌رفتند و در آن‌جا دو رکعت نماز می‌خواندند.[۲] در حالی‌که مسجد قبا جزو این مساجد سه‌گانه نیست ولی پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) به آن‌جا رفت و آمد می‌کردند.

در صورت دوم نیز چنین حکمی ممکن نیست؛ زیرا لازمه آن حرمت هر نوع سفری مثل سفر علمی یا سفر برای صله رحم است. اگرچه به قصد زیارت هم نباشد، که هیچ‌کس قائل به آن نیست.

غزالی نیز به این نکته التفات پیدا کرده، می‌گوید: «مسافرت عبادی مستحب است؛ از جمله مسافرت به جهت زیارت قبور انبیا، صحابه، تابعین و سایر علما و اولیا. پس به طور کلّی هر کس که  در حال حیات به او تبرک جسته می‌شود، در حال ممات نیز می‌توان به زیارتش تبرک جست. لذا شدّ رحال برای تحقق این غرض جایز می‌گردد. این موضوع با حدیث پیامبر ص: «لَا تُشَدُّ الرِّحَالُ إِلَّا إِلَى ثَلَاثَهِ مَسَاجِدَ» منافات و تعارض ندارد؛ زیرا حدیث مربوط به مساجد است و مساجد از آن‌جا که همه در فضیلت یکسانند، ترجیحی در سفر برای آن‌ها نیست، مگر این سه مسجد که به جهت خصوصیتی که دارند، سفر به خاطر آن‌ها اشکالی ندارد و این مسئله غیر از سفر برای زیارت قبور اولیای الهی است».[۳]

نکته شایان ذکر آن‌که زیارت قبور، سنّت و روش پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و اصحاب ایشان بوده است؛ در حدیث معتبری، در صحیح مسلم چنین آمده است: «زار النّبی (صلّی الله علیه و آله و سلّم) قبر أمّه فبکی و أَبکی مَن حوله»؛ «پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) قبر مادرشان را زیارت کردند و گریستند و هر کس اطراف ایشان بود را گریاندند».

این حدیث بیان می‌کند که پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و صحابه گران‌قدر ایشان به زیارت قبر مادر بزرگوار می‌رفتند و بر سر قبر آن مادر گران‌قدر می‌گریستند. این حدیث هم دلالت بر جواز بلکه استحباب زیارت قبور دارد و هم بیان گر جواز گریه بر سر قبر مردگان است.

دانشمندان اهل سنّت در مورد حضرت صدیقه فاطمه زهرا س می‌گویند: «کانت تزور قبر علیهم السلامها حمزه کلّ جمعه، فتصلّی و تبکی عنده»[۴]؛ «فاطمه س همواره قبر علیهم السلامویشان حضرت حمزه سیّد الشهداء را در هر جمعه زیارت می‌کردند و نزد آن نماز می‌خواندند و گریه می‌کردند».

منبع: پرسشها و پاسخهای دانشجویی شیعه و اهل سنت؛ دفتر نشر معارف تدوین و تألیف: علی اصغر رضوانی، مصطفی عزیزی

[۱]. صحیح بخاری، ج ۲، ص ۱۳۶، کتاب الصلاه؛ صحیح مسلم، ج ۴، ص ۱۲۶، کتاب الحج.

[۲]. صحیح مسلم، ج ۲، ص ۱۰۱۷، کتاب الحج، باب فضل مسجد قبا.

[۳]. احیاء العلوم، غزالی، ج ۲، ص ۲۴۷، کتاب آداب السفر.

[۴]. سنن بیهقی، ج ۴، ص ۷۸؛ مستدرک حاکم، ج ۱، ص ۵۳۳، حدیث شماره ۱۳۹۶٫