سرداب مقدس

پیش از بیان پاسخ، ابتدا باید به معرّفی سرداب مقدس پرداخت؛ آن‌گاه درستی و نادرستی این ادعا را مورد بررسی قرار داد. بیشتر خانه‌ها در مناطق گرمسیر عراق، از دیرباز تاکنون به جهت رهایی از گرمایی سخت و طاقت فرسای خورشید، دارای سرداب یا زیر زمین بوده‌اند. خانه‌ی امام حسن عسکری (علیه السّلام) نیز در شهر سامرا دارای چنین زیر زمینی بود که در تاریخ به «سرداب» مشهور شده است. زمانی که خانه آن حضرت در حلقه‌ی محاصره سپاه خلیفه‌ی عباسی بوده و آنان برای دستگیری فرزندش مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشّریف) آن‌جا را در میان گرفته بودند؛ از سرداب بیرون آمد و از صف آنان عبور کرد و رفت و یا از محل سرداب ناپدید شد و پس از آن غیبت و پنهان شدن آن حضرت آغاز شد. همین سرداب محل زندگی و عبادت سه امام بوده و الآن نیز در جوار مرقد امامان گران‌قدر حضرت هادی و عسکری (در سامرا موجود است. شیعیانی که برای زیارت آن دو امام، وارد سامرّا می‌شوند، بعد از زیارت قبر آن بزرگواران، در محلّ عبادت آنان نماز خوانده و آن‌جا را زیارت می‌کنند.

تهمت و ادعای نادرست

حضور و مقدّس شمردن این سرداب از طرف شیعیان، موجب شده که دشمنان مغرض و کینه‌جو، تهمت‌های ناروایی را در این رابطه مطرح کنند؛ از جمله

۱ – شیعه قائل است مهدی موعود، بعد از تولّدش در سردابی مخفی شده و غیبت خود را از آن‌جا شروع کرده است. تاکنون نیز در آن سرداب به سر می‌برد و ظهورش نیز از همان سرداب خواهد بود!!

۲ – برخی در کتاب‌های خود نوشته‌اند: این سرداب، در شهر حلّه عراق است؛ برخی آن را در بغداد و عدّه‌ای نیز در سامرا دانسته‌اند!!

۳ – شیعیان در بامداد هر جمعه، سوار بر مرکب‌ها و مسلّح و آماده‌ی پیکار در مقابل درب این سرداب اجتماع می‌کنند و فریاد می‌‌کشند: سالار ما! بیا! بیا!

پاسخ‌ها

یک. باور شیعه در مورد سرداب

شیعه برای سردابی که در سامرا است، احترام خاصّی قائل است و آن‌جا را از اماکن مقدسّه می‌داند و در آن‌جا به نماز و دعا و زیارت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشّریف) می‌پردازد؛ ولی این‌ کار نه برای انی است که امام در آن‌جا مخفی و پنهان است یا کسی امام را مقیم آن‌جا می‌داند؛ بلکه برای آن است که آن محل نواحی آن و حرم عسکریین، منازل و مساکن شریفه و خانه‌ها و محل ولادت آن حضرت و بروز بعضی از معجزات بوده است و تجدید خاطرات آن اعصار و یاد آن زمان‌هایی است که امام عصر و پدر و جدّش در آن‌جا زندگی و عبادت می‌کردند و آن‌جا محل آمد و شد شیعیان و محبّان اهل بیت بوده است.

دو. عدم اعتقاد شیعه به ظهور امام از سرداب

در هیچ یک از آثار روایی و تاریخی شیعی، نیامده که حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشّریف) در سرداب مقدّس زندگی می‌کند و در آن‌جا باقی است و از آن‌جا نیز ظهور خواهد کرد!! چنان‌که علامه امینی تصریح دارد: …شیعه اعتقاد ندارد که غیبت امام در سرداب است و خودشان را در سرداب مخفی کرده‌اند و از همان‌جا نیز ظهور خواهد کرد و آن سرداب تنها خانه امامان در سامرا بوده است؛ این مسئله‌ای همگانی است…»[۱].

سه. باور شیعه درباره‌ی محلّ زندگی امام عج

به نظر شیعه، حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشّریف)، همه ساله در مراسم حج شرکت می‌جوید و قبر اجداد طاهرینش را در مدینه، عراق و طوس زیارت می‌کند. پس اساساً شیعه برای حضرت مهدی، محلّ و مکان خاصی قائل نیست تا نوبت به آن رسد که بگوییم در سرداب است یا غیر سرداب؟!

چهار. علّت مقدس شمردن سرداب

چنان‌که گذشت، شیعیان به دلایل مختلف، آن‌جا را مقدس و محترم می‌شمرند، از جمله:

۴-۱ – آن‌جا محل زندگی و سکونت سه اما معصوم بوده و از وجود مبارک آنان، شرافت و برکت کسب کرده است.

۴-۲ – آن‌جا محل عبادت و نیایش و تلاوت قرآن آن سه بزرگوار بوده است.

۴-۳ – سرداب، در جوار مرقد دو تن از امامان معصوم قرار دارد و زائران امام هادی و عسکری (علیهِم السّلام)، آن‌جا را زیارت می‌کنند.

۴-۴ – امام زمان عج هر سال برای زیارت قبور شریفه پدر، جدّ، مادر و عمّه‌اش، به آن‌جا تشریف فرما شده است.

۴-۵ – امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشّریف)، در آن خانه تولّد یافته از آن‌‌جا غایب شده است (نه این‌که در آن‌جا پنهان شده است).

پس شیعیان معتقدند: مقدّس شمردن سرداب، صرفاً به دلایل یاد شده است و این تقدیس، اختصاص به این مکان ندارد؛ بلکه هر کجا که مشخّصاً محل عبادت یکی از امامان معصوم بوده است، بدان تبرک می‌جویند و هر کجا بدانند حتی یک بار و یک لحظه حضرت ولیّ عصر (عجل الله تعالی فرجه الشّریف) دیده شده است آن‌جا را هم زیارت کرده و بدان تبرّّک می‌جویند (همچون مسجد سهله، مسجد کوفه، مسجد جمکران و…) و هرگز به راز دیگری در آن معتقد نیستند[۲].

نتیجه آن‌که این‌گونه افترائات و سخنان صد درصد کذب و نادرست، بر اساس انگیزه‌ی دشمنی با شیعه و انحراف از اهل بیت و از سوی دشمنان خاندان رسالت بیان شده است.

عجیب‌تر آن‌که به مذهبی که هزاران نویسنده عالی قدر، آرا و عقایدشان را به صراحت در تألیفات خود نگاشته‌اند، نسبتی داده می‌شود که در هیچ عصری احدی از آن‌ها احتمال آن را نیز مطرح نکرده است! در موضوع غیبت و مهدویّت کتاب‌های فراوانی تألیف و خصوصیات آن ذکر شده است؛ امّا در هیچ کتاب و نوشته‌ای، اثری از این افترا نیست! هیچ کس نگفته که امام در سرداب سامرا مخفی است؛ بلکه روایات و آن همه معجزات و کرامات که از آن حضرت در غیبت صغری و کبری نقل شده و حکایات کسانی که به حضورش در طول این مدّت مشرف شده‌اند، همه این نسبت را تکذیب می‌کنند!![۳]

منبع: پرسشها و پاسخهای دانشجویی مهدویت پیش از ظهور؛ دفتر نشر معارف – تدوین و تألیف: رحیم کارگر

[۱]. الغدیر، ج ۳، ص ۳۰۸ و ۳۰۹٫

[۲]. یوم الخلاص، ج ۱، ص ۲۸۸٫

[۳]. ر. ک: لطف الله صافی گلپایگانی، امامت و مهدویت، ج ۲، ص ۳۶۷٫