گفته شده است امام هادی (علیه السّلام) در سن کودکی به امامت رسیده‌اند. آیا برای مردم قابل پذیرش بود؟
قبل از پاسخ به این پرسش، آشنایی با تاریخ ولادت آن حضرت و شرایط آن دوران لازم است. درباره تاریخ ولادت امام هادی (علیه السّلام) مرحوم کلینی[۱] و شیخ مفید[۲] و شیخ طوسی[۳] و طبرسی[۴] نیمه ذی الحجه ۲۱۲ هـ.ق گزارش کرده‌اند. اگرچه برخی از گزارش‌ها میلاد خجسته آن امام همام را در ماه رجب سال ۲۱۴ حکایت نموده‌اند.[۵]
نام مادر آن حضرت، «سمانه»[۶] یا «سوسن»[۷] گزارش شده است.
مشهورترین لقب‌های مبارکشان، «هادی»، «نقی»، «العالم»، «الفقیه»، «الامین» و «الطیب» می‌باشد[۸] که به نقل مرحوم ابن شهر آشوب، ایشان به «الفقیه العسکری» ملقب بود و کنیه شریف‌شان «ابوالحسن الثالث» بود[۹]. اگرچه مرحوم صدوق در معانی الاخبار آورده‌اند که امام هادی و فرزند گرامی‌شان، امام عسکری را «عسکریین» نامیده‌اند؛ زیرا آن دو بزرگوار در محله‌ای در سامرا (عسکر) سکونت داشته‌اند.[۱۰]
امام علی بن محمد (علیه السّلام) پس از شهادت پدر بزرگوارشان، امام جواد (علیه السّلام) در سال ۲۲۰ ق در حالی امامت شیعه اثنی عشری را عهده‌دار گردیدند که تنها هشت بهار از عمر مبارکشان می‌گذشت.
روایات متعددی که از حیث تاریخی اعتبار بالایی هم دارند، بر امامت آن حضرت تأکید دارند؛ از آن جمله می‌توان به روایات مرحوم کلینی از امام جواد (علیه السّلام) اشاره نمود.[۱۱] روایات نقل شده در ارشاد مفید[۱۲] و طبرسی[۱۳] نیز تأکید بر آن دارد.
دوران امامت امام علی بن محمد الهادی (علیه السّلام) با شش تن از خلفای عباسی، معاصر بود که به ترتیب عبارتند از: معتصم (برادر مأمون)؛ واثق (پسر معتصم)؛ متوکل (برادر معتصم)؛ منتصر (پسر متوکل)؛ مستعین (پسر عموی منتصر) و معتز (پسر متوکل).
و اما درباره شروع امامت حضرت در دوران کودکی؛
نخست باید دانست، امامت، عهدی الهی است و امامان بایستی معصوم و منصوب الهی باشند و این عهد الهی به هر کسی نمی‌رسد و هر کسی که شایستگی آن را دارد، بدین امتیاز مفتخر خواهد شد. پس عهدی الهی است که بر عهده انسان شایسته منصوب الهی قرار می‌گیرد و سن خاصی در پذیرش آن معین نشده است.
علاوه بر این‌که پایین بودن سن امام جواد (علیه السّلام) و امام هادی ع، خود می‌تواند زمینه پذیرش امامت حضرت حجت بن الحسن العسکری در ۵ سالگی بوده باشد؛ و خداوند سبحان با قرار دادن دو امام گذشته در سنین کودکی، این زمینه را فراهم آورده است.
از دیدگاه عقلی و فلسفی نیز مانعی بر امامت در سنین کم وجود ندارد؛ زیرا هیچ محال ذاتی و وقوعی وجود ندارد و در صورتی که قدرت نامحدود الهی و اراده و مشیت حضرت حق اگر بر امری تعلق بگیرد، آن کار انجام خواهد پذیرفت.
امامان جواد و هادی ع، تمام مسئولیت‌های امامت شیعه را به نحو احسن انجام داده‌اند. از تبیین دقیق و درست دین، تفسیر صحیح و روان قرآن، تربیت انسان‌های مؤمن و خداخواه، حفظ حریم حدود الهی و بیان احکام شرعی، مقابله با کج‌اندیشان و منحرفان و مبارزه با حاکمان ستمگر؛ و طبق شواهد متعدد تاریخی در هیچ یک از امور فوق کمترین کاستی و کوتاهی پیش نیامده است.
روایاتی از امام باقر (علیه السّلام) و امام رضا (علیه السّلام) و امام جواد (علیه السّلام) در امامت در سن کم وارد شده است. امام باقر (علیه السّلام) در مورد حجت خدا بودن حضرت عیسی (علیه السّلام) در کودکی به آیات ۲۹ و ۳۰ سوره مریم استناد کرده‌اند.[۱۴] و امام جواد (علیه السّلام) در همین راستا به برابری نبوت و امامت اشاره نموده‌اند.[۱۵]
به نقل مرحوم کلینی از جناب اسماعیل بن مهران؛ «هنگامی که امام جواد (علیه السّلام) برای بار دوم عزم خود را برای سفر به عراق قطعی نمود، به محضرش شرفیاب شدم و از نگرانی درونی خود پرده برداشتم و نظر حضرت را در مورد امام و حجت پس از خود، خواستار شدم. حضرت در پاسخ فرمود:
«الامر من بعدی الی ابنی علی»[۱۶]. «امر امامت بعد از من به فرزندم علی (هادی) واگذار است».
به تعبیر مرحوم شیخ مفید، تمام ویژگی‌های امامت در ایشان جمع شده بود و هیچ تردیدی در این خصوص وجود نداشت.[۱۷]
منبع: پرسشها و پاسخهای دانشجویی امام هادی علیه السلام؛ دفتر نشر معارف – تدوین و تألیف: محمدهادی یدالله پور
[۱]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۴۹۷٫
[۲]. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد، ص ۳۲۷٫
[۳]. طوسی، محمد بن حسن، التهذیب، ج ۶، ص ۹۲٫
[۴]. طبرسی، اعلام الوری، ص ۳۳۹٫
[۵]. ابن جوزی، تذکره الخواص، ۳۶۲٫
[۶]. الکافی، ج ۱، ص ۴۹۷؛ مفید، الارشاد، ص ۳۰۷٫
[۷]. نوبختی، فرق الشیعه، ص ۱۰۲٫
[۸]. ابن صباغ، الفصول المهمه، ص ۲۷۷٫
[۹]. ابن شهر آشوب، المناقب، ج ۲، ص ۴۴۲٫
[۱۰]. صدوق، معانی الاخبار، ص ۶۵٫
[۱۱]. الکافی، ج ۱، صص ۳۲۳ و ۳۲۴ و ۳۲۵٫
[۱۲]. مفید، الارشاد، ص ۳۰۷٫
[۱۳]. اعلام الوری، ص ۳۳۹٫
[۱۴]. الکافی، ج ۱، ص ۴۴۶٫
[۱۵]. همان، ج ۱، ص ۳۸۰٫
[۱۶]. همان، ج ۱، ص ۳۸۱٫
[۱۷]. همان، ج ۱، ص ۳۳۱؛ هاشم معروف الحسنی، سیره الائمه الاثنی عشر، ج ۲، ص۴۵۲٫
پاسخ دهید