سؤال: من یک دختر چهار ساله دارم که وقتی او را به خانه‌ی نزدیکان می‌بریم، مبلمان آن‌جا برایش مهم است؛ یعنی می‌خواهد ما نیز مبلمانی مانند آن‌ها خریداری کنیم. همچنین خود را مدام با دختر یکی از اقوام مقایسه می‌کند و می‌خواهد شبیه او باشد؛ به عنوان مثال می‌خواهد لباس‌ها وسایل او را داشته باشد. تنها هم‌بازی او خواهر دو ساله اش است که در روز با او بازی می‌کند. لطفاً من را راهنمایی بفرمایید.

جواب:

مهم‌ترین دوران زندگی انسان

انسان‌ها در سنّ چهار سالگی پیچیده ترین دوره‌ی زندگی خود را پشت سر می‌گذارند؛ یعنی اگر بخواهیم مهم ترین دوران یک انسان ۹۰ ساله را بیان کنیم، دوران چهار تا شش سالگی است. در این دوران ۵۰ ویژگی در کودک ایجاد می‌شود؛ در صورتی که در دوره‌ی نوجوانی یعنی فاصله‌ی ۱۳ سالگی تا ۱۷ سالگی نُه ویژگی در نوجوان ایجاد می‌شود؛ لذا این دوران از لحاظ تربیتی خیلی حسّاس است و پدر و مادرهایی که فرزندان نزدیک به این سن دارند باید با روحیّات بچّه‌ها در این دوران آشنا شوند.

ارائه‌ی یک الگوی مناسب به بچّه

دلیل این‎که کودک در سنّ چهار سالگی درباره‌ی مبلمان و وسایل دیگران صحبت می‌کند، این است که پدر و مادر الگوی مناسبی را برای فرزند خود فراهم نکرده‌اند. در سؤال مطرح شد که همبازی این دختر، خواهرش است که دو سال سن دارد. درست است که بچّه‌ها در خانه با هم بازی می‌کنند؛ امّا هیچ وقت یک کودک دوساله نمی‌تواند یک کودک چهارساله را اغناء کند و برای او الگوی مناسبی باشد. لذا برای همین است که ما این‌قدر تأکید می‌کنیم که هم بازی از نان شب برای بچّه‌ها واجب‌تر است.

وقتی این دختر چهار ساله به خانه‌ی اقوام می‌رود و می‌بیند که در آن‌جا بچّه‌ی هم سن و سال وجود دارد، توجّه‌اش به او زیاد می‌شود و نسبت به او حریص می‌شود؛ لذا اگر مادر می‌خواهد  که مشکل فرزندش حل شود، برای فرزند خود دوستانی پیدا کند که چهار ویژگی داشته باشند: هم سن باشند، هم جنس باشند، قابل دسترس باشند و از لحاظ فرهنگی و اعتقادی دو خانواده نزدیک به هم باشند.

یک اصل تربیتی

یک اصل در تربیت وجود دارد که می‌گوید: “اگر ما برای فرزندان خود برنامه نداشته باشیم، آن‌ها برای خود برنامه‌ریزی می‌کنند“. یعنی اگر من یک دوست خوب در کنار فرزندم قرار ندهم، او خود دنبال دوست می‌گردد و کسی را پیدا می‌کند که ممکن است از لحاظ فرهنگی، مالی و نگرش‌های اقتصادی با خانواده‌ی ما متفاوت باشد.

اگر پدر و مادر یک همبازی خوب در نزدیکی محل زندگی خود پیدا کنند و رابطه ی آن‌ها را افزایش دهند، مطمئن باشند که فرزندشان دیگر از دخترهای فامیل الگو نمی‌گیرد؛ بلکه از دوست خود الگو می‌گرد؛ چراکه «الْمَرْءُ عَلَى‏ دِینِ‏ خَلِیلِهِ‏ وَ قَرِینِهِ»[۱] یعنی انسان بر روش دوست و همنشینش است. 

[۱]– الکافی، ج ‏۲، ص ۳۷۵٫