متن درس + طبق معمول دوشنبه شبها درس اخلاق حضرت استاد صدیقی (حفظه الله) در مسجد جامع ازگل برگزار گردید.
بسم الله الرحمن الرحیم
فرازی از عده الداعی و نجاح الساعی
الرابع الإسرار بالدعاء
لبعده عن الریاء و لقوله تعالى: «ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَهً».
وَ لِرِوَایَهِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: «دَعْوَهُ الْعَبْدِ سِرّاً دَعْوَهً وَاحِدَهً تَعْدِلُ سَبْعِینَ دَعْوَهً عَلَانِیَهً».
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَى: «دَعْوَهٌ تُخْفِیهَا أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِینَ دَعْوَهً تُظْهِرُهَا».
وَ عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله: «أَنَّ رَبَّکَ یُبَاهِی الْمَلَائِکَهَ بِثَلَاثَهِ نَفَرٍ رَجُلٍ یُصْبِحُ فِی أَرْضٍ قَفْرٍ فَیُؤَذِّنُ وَ یُقِیمُ ثُمَّ یُصَلِّی فَیَقُولُ رَبُّکَ لِلْمَلَائِکَهِ انْظُرُوا إِلَى عَبْدِی یُصَلِّی وَ لَا یَرَاهُ أَحَدٌ غَیْرِی فَیَنْزِلُ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ یُصَلُّونَ وَرَاءَهُ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ إِلَى الْغَدِ مِنْ ذَلِکَ الْیَوْمِ وَ رَجُلٌ قَامَ مِنَ اللَّیْلِ یُصَلِّی وَحْدَهُ فَسَجَدَ وَ نَامَ وَ هُوَ سَاجِدٌ فَیَقُولُ انْظُرُوا إِلَى عَبْدِی رُوحُهُ عِنْدِی وَ جَسَدُهُ سَاجِدٌ لِی وَ رَجُلٌ فِی زَحْفٍ فَیَفِرُّ أَصْحَابُهُ وَ یَثْبُتُ وَ هُوَ یُقَاتِلُ حَتَّى قُتِلَ».
عده الداعی و نجاح الساعی، ص ۱۵۶
از اموری که در دعا، مطلوب است و موجب این می‌شود که تیر دعا به هدف برسد؛ و کلید دعا، در بسته رحمت را، به روی بندگان باز کند.«الرابع الإسرار بالدعاء» دعا را در سِرّ، در خفا، در پنهانی خواندن، انسان بین خودش و خدا خلوت کند، و خواسته خودش را در نهان با خدایش مطرح کند. چرا و حکمت آن چیست که انسان در تنهایی و خلوت، مطلوب خودش را، خواسته خودش را به پیشگاه حق مطرح کند؟!
لبعده عن الریاء و لقوله تعالى: «ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَهً». اعراف؛ ۵۵٫ گاهی آدم محتاج، بدبخت و فلک زده، هیچ دری جز در خانه خدا سراغ ندارد؛ اما در جمع که می‌آید، چیزی که دیگران می بینند، موجب می شود تا حالت وسوسه‌ای برایش پیش بیاید، دیدن اشخاص، برایش مرغوب باشد؛ از این که ببینند او حالی دارد و دعایی می‌کند، لذت می برد. این ریاء مثل کرم درون دعا را می‌خورد. کما اینکه عبادت هم همین طور است؛ احسان می‌کند، پول می‌دهد، یتیمی را، اسیری را، آباد می‌کند؛ اما می‌خواهد که اسمش را ببرند، معلوم است که وضعش خوب نیست، باطن ندارد، اینها به علت این است که «لبعده عن الریاء»، این یک فلسفه عقلانی است. دقتی است که باید در بندگی در کار باشد. کار، خالص برای خدا باشد و دعا هم خالص برای خدا باشد.
نکته دوم امر خداوند متعال است؛ فرموده: «ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَهً». اعراف؛ ۵۵. بعضی از مترجمین مشهور، این خُفیه را با خیفه اشتباه گرفتند و ترجمه را عوضی نوشتند. خداوند متعال می‌فرماید: توخودت ربی داری! «سبحان ربی العظیم و بحمده»، «سبحان ربی الاعلی و بحمده»، «استغفرالله ربی»، بقدری شیرین است، که وقتی انسان می‌گوید رب من، خودش را تنها نمی‌بیند، بی کس نمی بیند، من هم رب، صاحب، کس و کار دارم. استغفرالله، گناه کردم، اما رب خودم را استغفار می‌کنم، خدای من است، اگر من بد هستم، او که خوب است! «استغفرالله ربی و اتوب الیه».
خدای متعال این افتخار را به ما داده است، خودش هم خودش را به ما نسبت داده است. فرموده: «ادعوا ربکم»، بخوانید رب خودتان را، شما رب دارید، بی رب که نیستید، شما مربی دارید، صاحب دارید، مالک دارید، رب خودتان را بخوانید.
اما چگونه بخوانیم؟ دو شیوه، دو کیفیت، در این آیه کریمه مأمور قرار گرفته است. یکی «تبروعاً»، وقتی با خدای متعال صحبت می‌کنید؛ حالتتان، حالت نزار باشد. زاری داشته باشید، حالت بیچارگی داشته باشید. آدمی که بیچاره شده و ناله می‌کند، این دارد تبرّع می‌کند. یکی زاری است و دوم خفیتاً. خفیه از خفا است، یعنی در پنهانی خدا را بخوانید.
اینجا نکته‌ای قابل توجه و تذکر وجود دارد. از طرفی ما در روایات متعدد، و همینطور در سیره ائمه (علیهم السلام)، داریم که خدا دعای دسته جمعی را دوست دارد. خداوند، عبادت دسته جمعی را دوست دارد. نماز جماعت قابل مقایسه با نماز فرادی نیست. هر چه جمعیت بیشتر باشد، ثواب بیشتر است. به همین لحاظ نماز جمعه چون جمعیت کثیری شرکت می‌کند، ثواب حج را دارد و نماز عصر بعد از نماز جمعه، ثواب عمره را دارد. چنین ثوابی مال اجتماع است. «یَدُ اللَّه مع الجماعَهِ». نهج البلاغه، ص ۱۸۴، الخطب ۱۲۷٫ دست خدا با جماعت است. لذا انسان خودش را قاطی با دیگران کند، بگوید: خدایا در هم بخر! در تنهایی من کی هستم که تو حرف مرا قبول کنی؟ ولی در بندگانت یک دل شکسته‌ای، یک آبرومندی پیدا می‌شود، من هم آمده‌ام قاطی اینها، جز اینها شدم، درهم بخر.
این نکته با این آیه چگونه می‌سازد؟ «ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَهً». اعراف؛ ۵۵. این نشان می‌دهد که انسان، در اجتماع هم باید تک باشد. آدم در قبر تنهاست، در قیامت تنهاست و در دنیا هم والله تنهایی است، ولو همه با هم باشند، ما کسی جزء او نداریم. کسی را در کنار خدا به حساب نیاورید. در جمع خلوت کنید؛ و این خیلی مهم است که انسان با افراد باشد، ولی دلش فقط با خدا باشد، توجه‌ای به اطراف خودش و دیگران نکند. آن حالت پنهانی را باید داشته باشد.
نکته دیگر هم که بعنوان یک وجه احتمال می‌شود مطرح کرد، این است که شما در جمع دعا کنید، ولی حاجت خودتان را اظهار نکنید که دیگران بشنوند. آن مطلب را اسرار کنید، یعنی اخفا کنید، سرّی با خدای خودتان مطرح کنید. خانه می‌خواهید، زیارت کربلا می‌خواهید، زیارت مکه می‌خواهید، این را به زبان نیاورید که جمع بشنوند؛ بین خودتان و خدا بگویید. در جمع آدم می‌تواند دعا بکند، ولی آن مطلبش را بین خودش و خدا مخفی کند. پس این آیه کریمه این شد که رب خودتان را بخوانید، با حالت زاری و در خفاء.
وَ لِرِوَایَهِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: «دَعْوَهُ الْعَبْدِ سِرّاً دَعْوَهً وَاحِدَهً تَعْدِلُ سَبْعِینَ دَعْوَهً عَلَانِیَهً». می‌فرماید که حضرت رضا علیه‌الصلاه‌و‌السلام فرموده‌اند: دعای عبد در حالت سرّ و مخفیانه، «دَعْوَهً وَاحِدَهً»، در حالی که یک دعا است، معادل با هفتاد دعا در علانیه است. آدم یک دعا در سِرّ بین خودش و خدای خودش مطرح کند، برابر است با هفتاد دعایی که در منظر مردم اعلان بکند.
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَى: «دَعْوَهٌ تُخْفِیهَا أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِینَ دَعْوَهً تُظْهِرُهَا». فرمود: یک دعایی را که مخفی بکنید، برتر از هفتاد دعایی است که اظهار بکنید.
وَ عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله: «أَنَّ رَبَّکَ یُبَاهِی الْمَلَائِکَهَ بِثَلَاثَهِ نَفَرٍ». خداوند به سه نفر در جمع ملائکه مباهات می‌کند و می‌بالد. یکی «رَجُلٍ یُصْبِحُ فِی أَرْضٍ قَفْرٍ فَیُؤَذِّنُ وَ یُقِیمُ ثُمَّ یُصَلِّی». کسی رد کویری گیر کرده است، اما نماز را از یاد نمی‌برد. صبح که می‌کند، بلند می‌شود، اذان و اقامه می‌گوید و نماز می‌خواند. خداوند متعال به این بنده‌اش، به ملائکه مباهات می‌کند. «فَیَقُولُ رَبُّکَ لِلْمَلَائِکَهِ انْظُرُوا إِلَى عَبْدِی یُصَلِّی وَ لَا یَرَاهُ أَحَدٌ غَیْرِی». در این بیابان هیچ کس هم با او نیست، با اینکه هیچ کس او را نمی بیند، ولی دارد نماز می‌خواند و با خدای خودش ارتباط برقرار می‌کند.
«فَیَنْزِلُ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ یُصَلُّونَ وَرَاءَهُ». هفتاد هزار ملک نزول می‌کنند و با او نماز می خوانند. «یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ إِلَى الْغَدِ مِنْ ذَلِکَ الْیَوْمِ». از امروز تا فردا، این هفتاد هزار ملک برای او استغفار می‌کنند. ما چه خدایی داریم، کدام ارباب با غلامش این کار را می‌کند. کدام مالک با مملوک خودش اینقدر مهربانی دارد. این خدای مهربان ما است.
«وَ رَجُلٌ قَامَ مِنَ اللَّیْلِ یُصَلِّی وَحْدَهُ». نماز شب خوان‌ها، وقتی در دل شب برمی‌خیزند، خودش هست و خدای خودش؛ «یُصَلِّی وَحْدَهُ فَسَجَدَ وَ نَامَ وَ هُوَ سَاجِدٌ». سر به سجده می‌گذارد و در سجده خوابش می‌برد. «فَیَقُولُ انْظُرُوا إِلَى عَبْدِی». پروردگار متعال، به فرشتگانش خطاب می‌کند، «انْظُرُوا إِلَى عَبْدِی». تماشا کنید بنده‌ام را، «رُوحُهُ عِنْدِی وَ جَسَدُهُ سَاجِدٌ لِی». روح او پیش من است، اما جسد و بدنش در حال سجده است. وقتی آدم می‌خوابد، خدا روحش را می‌گیرد، «اللَّهُ یَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حینَ مَوْتِها وَ الَّتی لَمْ تَمُتْ فی مَنامِها». زمر؛ ۴۲. انسان وقتی می‌خوابد، خدای متعال او را قبض روح می‌کند. این در حال سجده که خوابش برد، خدا روحش را گرفته، اما بدنش در حال سجده، در پیشگاه پروردگار متعال است، خدا به این مباهات می‌کند و به ملائکه‌اش امر می‌کند که این تماشایی است، نگاهش کنید.
«وَ رَجُلٌ فِی زَحْفٍ فَیَفِرُّ أَصْحَابُهُ وَ یَثْبُتُ وَ هُوَ یُقَاتِلُ حَتَّى قُتِلَ». یکی هم رزمنده‌ای است که وقتی دشمن هجوم می‌آورد و عرصه تنگ می‌شود، و همه رزمنده‌ها مثل جنگ احد پا به فرار می‌گذارند، اما این یکی جبهه را رها نمی کند، آنقدر مقاومت می‌کند تا کشته شود. خدای متعال به این رزمنده‌ای که یک تنه مقابل دشمن، سینه سپر کرد و تا آخرین نفسش ایستاد، خدا به این مباهات می‌کند.
روضه
امشب یک مقدار سینه‌ام خسته است، جامع السعادات طلب شما باشد و انشاالله اگر عمری بود، در هفته بعد و در آستانه ولادت بی‌بی جانمان، حضرت زینب کبری سلام الله‌علیها هستیم. یک جمله به عنوان عرض توسل عرض می‌کنم که شدت محبت حضرت زینب سلام الله‌علیها نسبت به امام حسین علیه‌الصلاه‌و‌السلام، محبت ویژه است، با هیچ کسی قابل مقایسه نیست. بی‌بی، بابایش امیرالمؤمنین علیه‌الصلاه‌و‌السلام است و برادری مثل امام حسن علیه‌الصلاه‌و‌السلام دارد. مادری مثل حضرت زهرا سلام الله‌علیها دارد، همه اینها کانون‌های رحمت خدا هستند، ولی حالت حضرت زینب سلام الله‌علیها با امام حسین علیه‌الصلاه‌و‌السلام با همه فرق داشت.
در تاریخ نوشته‌اند که حضرت زینب سلام الله‌علیها در کودکی در قنداق بود گریه می‌کرد، هرکار کردند، ساکت نشد، حضرت زهرا سلام الله‌علیها بغلش کرد ولی ساکت نشد، امام حسن علیه‌الصلاه‌و‌السلام بغلش کرد ولی باز ساکت نشد. در بغل بابا ساکت نشد، تا امام حسین علیه‌الصلاه‌و‌السلام آمد، همین که نگاه زینب سلام الله‌علیها به امام حسین علیه‌الصلاه‌و‌السلام افتاد، دیدند آرام گرفت. آرامش حضرت زینب سلام الله‌علیها به امام حسین علیه‌الصلاه‌و‌السلام بود. اما بمیرم که کنار جنازه می‌نالید و دیگر کسی نبود ساکتش کند.
راوی می‌گوید: «والله لا انساء زینب بنت علی و هی تنادی بصوت حزین و قلبٍ کهین». می‌گوید که به خدا یادم نمی رود، زینب دختر علی علیه‌الصلاه‌و‌السلام با صدای اندوهناک ناله می‌کرد، با دل شکسته فریاد می‌کرد، « یا جدّاه یا رسوا الله هذا حسین و رب نامفهوم».
لاحول و لا قوه الا بالله العلی العظیم.
دعا
خدایا به امام حسین قَسَمَت می‌دهیم که ما را امشب به حضرت زینب ببخش و بیامرز!
الهی آمین، خدایا ما را جزو بندگان صالح خودت قرار بده. خدایا مملکت ما را از لوث گناه پاک کن.
نسل جوان ما را از شر نفس و نفوس خبیثه و شیاطین جن و انس در امان بدار.
خدایا امور جوانان ما را اصلاح بفرما. فرزندان ما را به سامان برسان. رونق خانواده‌ها قرارشان بده. به حق حضرت زهرا (س) ما را برای مکتبمان، برای انقلاب و نظاممان، زین قرار بده. شین و بدنامی قرار مده. خدایا امام زمان ما را در زمان ما برسان. همه دشمنان ما را مخذول بگردان. شرشان را به خودشان باز گردان. اسرائیل را و اربایش آمریکا را سرنگون بفرما. خدایا این سلاطین منطقه که همه نوکران و کنیزان استکبار هستندو مسلمانان خصوصاً شیعیان بحرین و عربستان را در شدیدترین وضع مورد ظلم قرار دادند، همه آنها را ریشه کن بفرما. پروردگار این کشور ما را در امسال در همه عرصه ها خصوصاً عرصه تولید و مصرف داخلی به پیروزی برسان. الهی این سید بزرگوار که یک تنه بار امت اسلامی را به عهده کشیده و بار سنگینی است، به حق مادرش حضرت زهرا یاریش بفرما. این بار کمک کن سالم به سرمنزل مقصود برساند. الهی به حق حضرت زهرا (س) خیر و برکت به زندگی‌های ما نازل بفرما. ملت بزرگوار ما را دشمن شاد مگردان. مریضها عموماً منظورین خصوصاً، مریضهای مورد نظر خصوصاً، به حضرت موسی ابن جعفر، شفاء مرحمت بفرما. خدایا نعمتهایی که به ما عطا فرمودی، نعمت عافیت، نعمت امنیت، نعمت استقلال، نعمت پیشرفتهای جهشی در عرصه علم و فناوری، نعمت رهبری صالح و سالم و عالم و فقیه و عادل و کاردان، خدایا این نعمت‌ها را خودت دادی و به کرم دادی، تو را به امام حسینمان برای ما نگه دار. الهی، پروردگارا! شب اول قبر را برای ما اول راحتی قرار بده. سؤال نکیر و منکر را از ما دفع بفرما. ما را گرفتار فشار قبر مگردان. ما را در آنجا تنها مگذار. به حق حضرت زهرا، ما را با امام حسین محشور بگردان. حوائج این جمع، حاجات مورد نظر این جمع را برآورده بفرما. اللهم صل الله محمد و آل محمد.
پاسخ دهید