۱ – تمام راویان این حدیث، از ثقات هستند.

 ۲ – مقصود از تشبیه در این حدیث، تشبیه به مکان نیست؛ زیرا خدا دارای مکانى نیست تا عرش، مکان خدا محسوب شده و محل دیگر را تشبیه به مکان خدا کنند؛ بلکه عرش، منسوب به خدا و محل زیارت است؛ پس، معنى آن، زیارت کردن عرش خدا است.

 ۳ – زیارت ائمه معصومین (ع) به خصوص زیارت امام حسین (ع)، چون به دستور الاهی بوده، زیارت خداوند محسوب می شود. و تعبیر «کمن زار الله فی عرشه» درباره زیارت پیامبر اکرم (ص) و دیگر ائمه (ع) هم وجود دارد.

سند حدیث

در کتب حدیثی، این حدیث شریف این گونه بیان شده است:«کسى که قبر حسین بن علی (ع) را در روز عاشورا زیارت کند در حالى که به حق آن حضرت معرفت و آگاهی داشته باشد مانند کسى است که خدا را در عرش او زیارت نموده است». [۱]

تمام راویان این حدیث، از ثقات هستند و روایات نقل شده از آنها صحیح می باشد. [۲]

پس، این روایت از جهت سندی اشکالی نداشته و معتبر است.

البته، در برخی از روایات تعبیر «یوم عاشورا» نیامده و مطلق است [۳] که منافاتی ندارد؛ زیرا در برخی از روایات تعبیر «یوم عرفه» هم آمده است [۴] و بیان روز در برخی از روایات به عنوان نمونه کامل تر می باشد و زیارت امام حسین (ع) در هر زمانی دارای عظمت و ثواب بسیار است.

به هر حال، در همه این روایات، جمله « کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِهِ» ذکر شده است. به بیان دیگر؛ این بخش از حدیث، دارای تواتر لفظی می باشد. [۵]

معنا و توضیح روایت

۱ – مقصود از تشبیه در این حدیث، تشبیه به مکان نیست؛ زیرا خدا دارای مکانى نیست تا عرش، مکان خدا محسوب شده؛ بلکه عرش منسوب به خدا و محل زیارت است؛ چون ملائکه هم گرداگرد عرش خدایند [۶] ؛ و این که گفته شود «نزور اللَّه فی عرشه» به نوعی مترادف با «نحج بیت اللَّه» است. پس، معنى روایت، زیارت کردن عرش خدا است. [۷]

 ۲ – از یک سو، همان طور که اطاعت از رسول اکرم (ص)، همان اطاعت از خداست؛ چون اطاعت پیامبر (ص) به دستور خدای متعال می باشد:«کسى که از پیامبر اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده و کسى که سرباز زند، تو را نگهبان (و مراقب) او نفرستادیم (و در برابر او، مسئول نیستى)»؛[۸] اطاعت از ائمه معصومین (ع) که جانشینان پیامبر اکرم (ص) از سوی خداوند هستند، لازم و واجب بوده و اطاعت از آنان، اطاعت از خدا است.[۹]

 ۳ – از سوی دیگر زیارت ائمه معصومان (ع) به خصوص امام حسین (ع)، چون در راستای اطاعت از دستورات الاهی است، این زیارت را می توان زیارت خداوند محسوب نمود.

تعبیر « کمن زار الله فی عرشه» درباره زیارت پیامبر اکرم (ص) و دیگر ائمه (ع) هم وجود دارد؛ مانند:

یکی از اصحاب امام صادق (ع) مى‏گوید: به محضر آن حضرت عرضه داشتم: ثواب و پاداش کسى که قبر رسول اللَّه (ص) را زیارت کند چیست؟ حضرت امام صادق (ع) فرمودند: او مانند کسى است که خدا را در عرشش زیارت نموده باشد. [۱۰]

سلیمان بن حفص مروزى از امام موسی کاظم (ع) نقل می کند که آن حضرت فرمود:«هر که قبر فرزندم على (ع) را زیارت کند برایش نزد خداى عزّ و جل هفتاد حج مبرور است… هر که زیارتش کند یا کنار قبرش بماند همانند کسى باشد که خدا را در عرش او زیارت کرده است…». [۱۱]

منبع: اسلام کوئست

[۱] مانند: «عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ:

مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ (ع) یَوْمَ عَاشُورَاءَ عَارِفاً بِحَقِّهِ کَانَ کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِهِ» (مستدرک الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۹۲، ح ۳؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۱۰۵، ح ۱۱؛ مصباح المتهجد، ص ۷۷۱).

[۲] تأریخ الفقهاء و الرواه (المنتخب)، الوسائل، ج ۳۰، صفحات ۴۰۷، ۴۷۶، ۵۱۲، ۴۵۶، ۴۷۲؛ تأریخ الفقهاء و الرواه (المنتخب)، روضه المتقین، ج ۱۴، ص ۱۳۱؛ موسوعه طبقات الفقهاء، ج ۲، ص ۲۲۶ – ۲۲۷؛ رجال النجاشی، ص ۱۵۴.

[۳] مانند: «مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ شَمُّونٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ قَال: …مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ عَارِفاً بِحَقِّهِ کَانَ کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِهِ» (بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۷۷، ح ۳۱ و ص ۷۶، ح ۲۹؛ مستدرک الوسائل، ج ۱۰، ص ۱۸۵، ح ۱۱).

[۴] کامل الزیارات، ص ۱۷۲.

[۵] برای آگاهی بیشتر نمایه «ملاک حدیث متواتر لفظی، معنوی و اجمالی»، سؤال ۲۴۱۲ (سایت: ۲۵۲۹) را مطالعه نمایید.

[۶] غافر، ۷؛ زمر، ۷۵؛ تکویر، ۲۰؛ حاقه، ۶۹.

[۷] شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا (ع)، ج ۲، ص ۲۶۰، نشر جهان، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸ق؛ فتال نیشابوری، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، ج ۱، ص ۲۳۴ – ۲۳۵، انتشارات رضی، قم، چاپ اول؛ و همچنین برای آگاهی نمایه «خداوند و استقرار در عرش»، سؤال ۴۹۸۷ (سایت: ۵۴۴۱) را مطالعه نمایید.

[۸] نساء، ۸۰: «مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ تَوَلَّى فَما أَرْسَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفیظاً».

[۹] برای آگاهی بیشتر پاسخ سؤالات ۱۳۶۷ (سایت: ۱۴۷۸) را مطالعه نمایید.

[۱۰] ابن قولویه قمی، کامل الزیارات، ص ۱۵، ح ۲۰، انتشارات مرتضویه، نجف، چاپ اول، ۱۳۵۶ق.

[۱۱] شیخ صدوق، امالی، ص ۱۲۰، ح ۶، نشر اعلمی، بیروت، چاپ پنجم، ۱۴۰۰ق.