«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أُولَئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ»[۱] در روایت دارد که «ألیَقین أَعَزُّ مِنَ الْکِبْرِیتِ الْأَحْمَرِ»[۲] یقین کمیاب است، خیلی‌ها مؤمن هستند، ولی یقینِ به خدا و آخرت در زبانِ آن‌هاست و در شرایط عادی فکر می‌کنند که ایمان‌شان ایمانِ ریشه‌داری است، بنای خدای متعال هم در این است که در امتحانات مؤمنِ واقعی را از مؤمنِ ادّعایی جدا کند، مشخّص شود که ایمانِ چه کسی ایمانِ واقعی است و ایمانِ چه کسی ایمانِ مصلحتی است. دام‌هایی که شیطان برای بنی‌آدم می‌گذارد و این‌ها را به دام می‌کشد و آبروی آن‌ها را نزد خدای متعال می‌برد و مشخّص می‌شود که ایمانِ آن‌ها ایمان نبوده است، «أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا یُفْتَنُونَ»[۳] خدای متعال می‌فرماید که آیا مردم گمان کرده‌اند بگویند مؤمن هستیم، ما آن‌ها را گرفتارِ فتنه و امتحان و آزمون نمی‌کنیم؟ «عِنْدَ الْاِمْتِحَانْ یُکْرَمُ الرَّجُل أو یُهَانْ». خوشا به حال کسی که از امتحانات الهی سربلند بیرون می‌آید، انسان با اعضاء و جوارحِ خود امتحان می‌شود، خدای متعال چشم را به انسان داده است، نعمتی است، گوش نعمتی است، زبان نعمتی است، همه‌ی اعضاء و جوارح برای انسان نعمتی است که وقتی از انسان گرفته می‌شود مشخّص می‌شود که آن شخص چه سرمایه‌ای داشته است و قدرِ آن را ندانسته است، اما بعضی‌ها همین نعمت‌ها را در امتحانات ضایع می‌کنند، چشم، گوش، زبان، شکم، اعضاء و جوارح، هرکدام از آن‌ها ایمان‌شان مخصوصِ خودشان است، در کافی روایت است که «الایمَانْ مَبْثُوثٌ بِالْجَوَارِح» ایمان، منتشر در جوارح است، هریک از اعضاء بدن انسان ایمانِ خاصِ خود را دارد. بعضی‌ها غیبت نمی‌کنند، دروغ نمی‌گویند، ایمانِ زبان‌شان یک ایمانِ واقعی است، اگر همه‌ی دنیا را به او بدهند بخاطر منفعتِ دنیا دروغ نمی‌گوید، از دنیا می‌گذرد ولی خود را به دروغ آلوده نمی‌کند، غیبت هم همینطور، نیشِ زبان هم همینطور، آن شخص کسی را تاکنون نیازرده است، کسی را تاکنون تحقیر نکرده است، بدِ کسی را نگفته است، به کسی تاکنون فحش نداده است، به کسی تا کنون بی‌احترامی با زبان نکرده است، اما اگر برای او غذای حرام پیش بیاید نمی‌تواند خود را نگه دارد، یا اگر نامحرم ببینید نمی‌تواند خود را نگه‌ دارد و نگاه نکند، ایمانِ چشمِ او ضعیف است، و خیلی هم نقش دارد.

[۱] سوره مبارکه حجرات، آیه ۱۵

[۲] کافی، ج ۲ ، ص ۲۴۲

[۳] سوره مبارکه عنکبوت، آیه ۲