آیا پیامبر اسلام(ص) فتح قسطنطنیه(استانبول) و روم را پیشبینی کرده‌اند؟
رسول خدا(ص) در مورد غلبه اسلام بر قسطنطنیه و روم خبری می‌دهد. الآن قسطنطنیه مغلوب شده، و مسلمانان در آن‌جا زندگی می‌کنند و قبلاً برای چند دوره تا به امروز حکومت کرده است. زمان غلبه بر روم کی فرا می‌رسد؟
پاسخ اجمالی
اهل سنت روایتی را از پیامبر اسلام(ص) نقل کرده‌اند که در آن اشاره به فتح قُسطَنطنیه و تمجید از سپاه و فرمانده فاتح آن شده است: «بی‌شک قسطنطنیه فتح خواهد شد، چه نیکو امیری است آن امیر و چه نیکو سپاهی است آن سپاه».
این روایت را چه بپذیریم و یا نپذیریم، قسطنطنیه پایتخت روم شرقی توسط سلطان محمد فاتح (یکی از پادشاهان عثمانی) فتح گردید، اما این‌که این فتح، همان فتح پیش‌بینی‌شده در روایت پیامبر(ص) است، سخن دیگری است.
روایات شیعه، رویکردی متفاوت به فتح این سرزمین‌ها دارند. بنابر روایات شیعیان، قسطنطنیه و روم، به دست امام مهدی(عج) فتح خواهد شد.
پاسخ تفصیلی
پیامبر اسلام(ص) امین وحی الهی بوده و بنابر تصریح قرآن به غیب آگاه است؛[۱] از تبلورات این آگاهی از غیب، گفتارهایی است که خبر از آینده داده است. مصادیق برای این امر بسیار بوده و بررسی آنها مجالی دیگر می‌طلبد.
بنابر برخی از روایات؛ یکی از این پیش‌گویی‌ها، فتح قُسطَنطَنیّه است. قسطنطنیه؛ شهری است که امروزه استانبول خوانده می‌شود: «جزو کشور روم قدیم بوده و از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهرهای آن به شمار می‌آمد، به‌طوری که برخی از زمان‌ها، مقر پادشاه روم بود. این شهر را به این جهت قسطنطنیه نامیدند که پادشاهی به نام قسطنطین آن شهر را بنا کرده بود».[۲]
در منابع اسلامی، تحت عنوان فتح قسطنطنیه و روم روایاتی آورده‌اند که در ذیل برخی از آنها ذکر می‌شود.
فتح روم و قسطنطنیه در روایات اهل سنت
اهل سنت روایتی را از پیامبر اسلام(ص) نقل کرده‌اند که در آن اشاره به فتح قسطنطنیه و تمجید از سپاه و فرمانده فاتح آن شده است:
«بی‌شک، قسطنطنیه فتح خواهد شد، چه نیکو امیری است آن امیر و چه نیکو سپاهی است آن سپاه».[۳]
البته سوای شهرتی که این روایات پیدا کرده -به خصوص به جهت منافع سیاسی سلسله عثمانی- اما برخی از اندیشمندان بزرگ اهل سنت، نقل کنندگان روایت را ضعیف دانسته‌اند[۴] که البته کمتر بدان توجه شده است.
با این حال، قسطنطنیه توسط سلطان محمد فاتح (یکی از بزرگ‌ترین پادشاهان عثمانی) فتح گردید.[۵] اما این‌که این فتح، همان فتح پیش‌بینی‌شده در روایت پیامبر(ص) است، سخن دیگری است.
علاوه بر این، اهل سنت در مورد فتح روم که بزرگ‌تر و فراتر از قسطنطنیه است؛ نیز از پیامبر اکرم(ص) حدیثی نقل کرده‌اند: «با ساکنان جزیره العرب خواهید جنگید و خدا آن سرزمین را برای شما آزاد می‌کند. با سرزمین روم هم می‌جنگید و خدا آن‌جا را هم برایتان آزاد می‌کند. با [سرزمین] دجال هم می‌جنگید و خدا آن‌جا را هم برایتان آزاد می‌کند».[۶]
اما همان‌گونه که برخی محدّثان بزرگ اهل سنت ذکر کرده‌اند،[۷] این روایت پیرامون وقایع قبل از ظهور می‌باشد.
فتح روم و قسطنطنیه در روایات شیعه
روایات شیعه، رویکردی متفاوت به فتح این سرزمین‌ها دارند. بنابر روایات شیعیان، قسطنطنیه و روم، به دست امام مهدی(عج) فتح خواهد شد. در این‌جا به تعدادی از این روایات اشاره می‌کنیم:
پیامبر خدا(ص): «قیامت برپا نگردد مگر این‌که مردى از اهل بیت من؛ قسطنطنیه، جبل دیلم و … را فتح کند، و اگر تنها یک روز تا قیامت باقی مانده باشد، همانا هر آینه خداوند آن‌قدر آن‌روز را طولانی خواهد کرد تا او آن سرزمین‌ها را فتح کند».[۸]
امام صادق(ع): «زمانی که قائم ما قیام کند، به سمت کوفه حرکت خواهد کرد … با هیچ بدعتى برخورد نمی‌کند مگر این‌که آن‌را از بین می‌برد و سنت [حسنه‌ای] نیست مگر این‌که آن‌را بر پا می‌دارد. قسطنطنیه، چین، کوه‌های دیلم و … را فتح کند…».[۹]
امام باقر(ع): «اگر قائم ما قیام کند؛ خداوند او را به وسیله ملائکه کمک خواهد کرد … خداوند توسط او روم و دیلم را فتح خواهد کرد…».[۱۰]
روایات دیگری نیز در این موضوع وجود دارد.[۱۱]
البته باید به این نکته توجه داشت؛ این فتح لزوماً به این معنا نیست که امام مهدی(عج) در جنگ با کفار این مناطق را فتح خواهد کرد، بلکه ممکن است این نقاط توسط برخی به ظاهر مسلمان اداره شود و امام با جنگ یا صلح، آنها را به حکومت یک‌پارچه اسلامی بازگرداند.
منبع:اسلام کوئست
[۱]. برای اطلاعات بیشتر ر.ک: ۲۷۷۵؛ علم غیب
[۲]. یاقوت حموی، شهاب الدین ابو عبد الله، معجم البلدان، ج ۴، ص ۳۴۷، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.
[۳]. «لَتُفْتَحَنَّ الْقُسْطَنْطِینِیهُ، فَلَنِعْمَ الْأَمِیرُ أَمِیرُهَا، وَ لَنِعْمَ الْجَیشُ ذَلِکَ الْجَیشُ»؛ شیبانی، أحمد بن محمد بن حنبل، مسند أحمد بن حنبل، محقق، شعیب الأرنؤوط، عادل مرشد و …، إشراف، ترکی، عبد الله بن عبد المحسن، ج ۳۱، ص ۲۸۷، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ اول، ۱۴۲۱ق؛ طبرانی، سلیمان بن أحمد، المعجم الکبیر، محقق، سلفی، حمدی بن عبد المجید، ج ۲، ص ۳۸، قاهره، مکتبه ابن تیمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
[۴]. بخاری، محمد بن إسماعیل، تخریج الأحادیث المرفوعه المسنده فی کتاب التاریخ الکبیر، جمع‌آوری، محمد بن عبد الکریم بن عبید، ص ۷۹۱، ریاض، مکتبه الرشد، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
[۵]. محمد الصَّلاَّبی، علی محمد، فاتح القسطنطینیه السلطان محمد الفاتح، ج ۱، ص ۱۲۵، مصر، دار التوزیع و النشر الإسلامیه، چاپ اول، ۱۴۲۷ق.
[۶]. ابن ماجه قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، تحقیق، عبد الباقی، محمد فؤاد، ج ۲، ص ۱۳۷۰، فیصل عیسى البابی الحلبی، دار إحیاء الکتب العربیه، بی‌تا؛ أبو بکر بن أبی شیبه، عبد الله بن محمد، مسند ابن أبی شیبه، محقق، عزازی، عادل بن یوسف، مزیدی، أحمد بن فرید، ج ۲، ص ۲۸، ریاض، دار الوطن، چاپ اول، ۱۹۹۷م.
[۷]. قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، محقق، عبد الباقی، محمد فؤاد، ج ۴، ص ۲۲۲۵، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
[۸]. «لَا تَقُومُ السَّاعَهُ حَتَّى یمْلِکَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَیتِی یفْتَحُ الْقُسْطَنْطَنِیهَ …»؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الأئمه، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج ۲، ص ۴۷۴، تبریز، نشر بنی هاشمی، چاپ اول، ۱۳۸۱ق؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۸۴، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
[۹]. فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، ج ۲، ص ۲۶۴، قم، انتشارات رضی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
[۱۰]. ابن أبی زینب(نعمانی)، محمد بن ابراهیم، الغیبه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ص ۲۳۴ – ۲۳۵، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۹۷ق؛ حلی، حسن بن سلیمان، مختصر البصائر، محقق، مصحح، مظفر، مشتاق، ص ۴۹۵، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
[۱۱]. شیخ حر عاملی، اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، ج ۵، ص ۲۵۵، بیروت، اعلمی، چاپ اول، ۱۴۲۵ق.
پاسخ دهید