چرا سوره ای مکی درباره کافران می گوید که محمد فقط برای ارشاد آمده و اگر کسی مسلمان نشد خود ضرر می بیند، ولی در سوره های مدنی بعد از به قدرت رسیدن می گوید؛ اگر اسلام را قبول نکردند هرجا آنها را دیدید، بکشید؟!

پاسخ اجمالی

هر چند که زمان و مکان به گونه ای در شیوه رفتار و عمل و نیز در احکام بی تأثیر نیست، ولی باید گفت که رفتار پیامبر گرامی اسلام(ص) در کلیت آن تغییری پیدا نکرده است.[۱] رفتار حضرتشان با بت ها و مشرکان مکه به گونه ای بود که عاقبت تصمیم به قتل ایشان گرفتند و زمینه هجرت ایشان را به یثرب مهیا ساختند. این نشان می دهد که رفتار پیامبر با مشرکان، رفتاری سازش کارانه و محافظه کارانه نبود.
اما آنچه که در برخی از آیات آمده و خطاب به پیامبر می گوید که «تو فقط انذار دهنده هستی»،[۲] بدین معنا نیست که کار پیامبر تنها موعظه کردن و انذار دادن است و هیچ کار دیگری همچون تشکیل حکومت و حرکات نظامی برعهده او نیست، بلکه این نوع حصر، حصر اضافی است؛ یعنی آیه در صدد این نیست که همه شئون حکومتی و ولایتی را از پیامبر نفی کند، بلکه فقط برای نفی یک مسئله و آن هم اجبار دیگران بر ایمان آوردن، بیان شده است. به عبارت دیگر؛ این آیه و آیات مشابه آن، در صدد بیان این نکته است که اصل هدایت به دست خدا است و پیامبر فقط وسیله و واسطه ای برای هدایت خدا است و کسانی را که خدا نخواهد، پیامبر هم نمی تواند آنان را هدایت کند؛[۳] از این رو در آیاتی که در مدینه نازل شده نیز از این دست معانی وجود دارد. برای نمونه؛ در آیه ای می فرماید: «پیامبر وظیفه اى جز رسانیدن پیام (الهى) ندارد».[۴]
پس از این که حکومت اسلامی در مدینه تشکیل شد، این امکان برای پیامبر(ص) ایجاد شد تا با ایجاد نیروی نظامی، در مقابل کسانی که مصمم به نابودی اسلام و حکومت اسلامی بودند، بایستند.
حکم کلی اسلام در مورد رابطه با غیر مسلمانان این است که با آنها برخورد خوب و شایسته شود. خداوند می فرماید «با مردم به خوبی سخن بگویید»[۵] و با آنها خوش رفتار باشید. در آیه ای دیگر به صورت مفصل تر به این موضوع می پردازد و می فرماید: «خدا شما را از نیکى کردن و رعایت عدالت نسبت به کسانى که در راه دین با شما پیکار نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند نهى نمی کند؛ چرا که خداوند عدالت پیشگان را دوست دارد».[۶] از این آیات برمی آید که اصل اولی، خوش رفتاری و رعایت انصاف درباره غیر مسلمانان است. اما دستور جنگ و جهاد، مربوط به کفاری می شود که با اسلام و مسلمانان دشمنی داشته و در صدد ضربه زدن به آنها هستند.
برای اطلاع بیشتر ر.ک:

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. ر.ک: (قدرت و تغییر شخصیت پیامبر-۲۹۵۳)

[۲]. فاطر، ۲۳٫

[۳]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۷، ص ۳۷، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.

[۴]. مائده، ۹۹٫

[۵]. بقره، ۸۳٫

[۶]. ممتحنه، ۸٫