آیا این که هم قیامت ناگهانی است، هم ظهور حضرت مهدی با هم منافات ندارد؟ یعنی باید ابتدا ظهور اتفاق بیفتد بعد قیامت. پس قیامت قبل از ظهور ناگهانی نخواهد بود.

پاسخ اجمالی

آیاتی از قرآن کریم خبر از وقوع ناگهانی قیامت می‌دهند، همچنین در روایات وارده از معصوم(ع)، ظهور حضرت مهدی(عج) نیز به قیامت تشبیه شده است؛ یعنی به طور ناگهانی و غیر منتظره اتفاق خواهد افتاد. و دلیل بر غیر منتظره بودن قیامت و ظهور حضرت مهدی این است که اولاً: هیچ‌کس جز خداوند متعال، از زمان دقیق و قطعی وقوع آن‌دو خبر ندارد. ثانیاً: ظهور حضرت مهدی آن‌قدر طولانی می‌شود و انسان‌ها به گونه‌ای سرگرم دنیا و امورات آن می‌شوند که گویی ظهور آن‌حضرت از یاد و باورشان می‌رود؛ از این رو وقتی به آنان خبر از ظهور می‌دهند برایشان قابل باور نیست؛ هراسان شده و تعجب می‌کنند.

در مورد قیامت نیز چون پس از نفخه و صیحه اوّل، مدت زیادی در قبرها می‌مانند و خبر از چیزی ندارند، وقتی با نفخه و صیحه دوم، زنده می‌شوند و به آنها از برپایی قیامت خبر داده می‌شود، تعجب کرده و قابل باور نیست و این همان معنای غیر منتظره بودن ظهور و قیامت است که هیچ منافات و تضادی هم با یکدیگر ندارند.

ممکن است گفته شود که چون می‌دانیم تا قبل از ظهور، قیامت اتفاق نمی‌افتد پس وقوع قیامت، با توجه به مقدم بودن ظهور بر آن، غیر منتظره نخواهد بود؟
در جواب می‌گوییم: ناگهانی بودن وقوع قیامت، به معنای هیچ‌گونه علم و آگاهی از اصل وقوع آن نیست تا گفته شود می‌دانیم اول ظهور واقع می‌شود بعد قیامت، پس وقوع قیامت ناگهانی و غیر منتظره نیست، بلکه مراد از ناگهانی بودن این است که هیچ‌کس نمى‌‏تواند زمان دقیق وقوع قیامت را پیش‌بینى کند و فقط تقدیم و تأخیر آن با ظهور معلوم است، در حالی‌که زمان ظهور نیز برای هیچ‌کس جز خداوند متعال، معلوم نیست. بنابراین، معلوم نیست بعد از ظهور، چه مدتی طول می‌کشد تا قیامت برپا شود؛ از این رو، وقوع قیامت به طور ناگهانى خواهد بود و انسان‌‌ها ناگهان با آن روبرو خواهند شد؛ چه کسانی که ظهور را درک کرده باشند، چه کسانی که ظهور را درک نکرده باشند، و تقدیم ظهور بر قیامت، موجب نمی‌شود قیامت، ناگهانی و غیر منتظره نباشد.

پاسخ تفصیلی

آیات متعددی از قرآن کریم، خبر از وقوع ناگهانی قیامت می‌دهند از جمله آیه: درباره قیامت از تو سؤال مى‏کنند، کى فرامى‏رسد؟! بگو: «علمش فقط نزد پروردگار من است و هیچ کس جز او (نمى‏تواند) وقت آن را آشکار سازد (اما قیام قیامت، حتى) در آسمانها و زمین، سنگین (و بسیار پر اهمیت) است و جز بطور ناگهانى، به سراغ شما نمى‏آید!» (باز) از تو سؤال مى‏کنند، چنان که گویى تو از زمان وقوع آن با خبرى! بگو: «علمش تنها نزد خداست ولى بیشتر مردم نمى‏دانند.[۱]

بیشتر مفسران معتقدند: «مراد از «عَنِ السَّاعَهِ» روز قیامت و زمان محشور شدن مردم در پیشگاه عدل الهی، و مراد از بغته به طور ناگهانی و دفعی می‌باشد».[۲]

کلمه «بَغْتَهً» ۱۳ مرتبه در قرآن مجید بکار رفته و همه درباره ناگهانى‏ بودن‏ قیامت‏ و عذاب دنیوى است.[۳]
با دقت در معنا و مفاد آیه و با صراحتی که آیه دارد، به دست می‌آید که هیچ‌کس جز پروردگار متعال از زمان قطعی وقوع قیامت آگاه نیست، حتی فرشتگان مقرب و رسولان مرسل که اعظم آنان رسول گرامی اسلام(ص) می‌باشد.[۴]
بنابراین، وقوع قیامت، غیر منتظره و ناگهانی خواهد بود؛ از این‌رو خداوند در مورد آن می‌فرماید: «وَ ما أَمْرُ السَّاعَهِ إِلاَّ کَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ»؛[۵] و امر قیامت، درست همانند چشم برهم زدن، و یا از آن هم نزدیک‌تر است؛ چرا که خدا بر هر چیزى توانا است.[۶]

در روایات وارده از امامان معصوم(ع)، ظهور امام زمان(عج) نیز در ناگهانی بودن به قیامت تشبیه شده است، چنانچه از امام باقر(ع) نقل شده، از پیامبر گرامی اسلام(ص) در مورد ظهور امام مهدی(عج) سؤال شده است پیامبر اسلام(ص) فرمودند: «إِنَّمَا مَثَلُهُ کَمَثَلِ السَّاعَهِ لا تَأْتِیکُمْ إِلَّا بَغْتَهً»؛[۷] همانا مثل حضرت مهدی(عج) مانند مثل قیامت است که به طور ناگهانی ظهور خواهد کرد.
ممکن است سؤالی به ذهن برسد و آن این‌که ما می‌دانیم تا ظهور اتفاق نیفتد، قیامت بر پا نخواهد شد؛ زیرا در روایت آمده است که برپایی قیامت پس از آخرین امام(ع) اتفاق خواهد افتاد؛ از این‌رو دیگر غیر منتظره بودن معنا ندارد! همه انسان‌ها قبل از ظهور، مطمئنند که عمر دنیا به پایان نرسیده و قیامت برپا نخواهد شد!

قبل از پاسخ به این سؤال، مطالبی را از باب مقدمه بیان می‌کنیم که با ذکر آنها جواب سؤال نیز روشن خواهد شد.
با بررسی آیات قرآن کریم به دست می‌آید که دو نوع صیحه و نفخه وجود دارد، نفخه اول در آخر الزمان – بعد از ظهور امام عصر(عج) – اتفاق می‌افتد که منجر به مرگ تمامی انسان‌ها می‌شود.[۸] چنان‌که خداوند متعال، در قرآن کریم، در مورد وقوع این نفخه می‌فرماید: «ما یَنْظُرُونَ إِلَّا صَیْحَهً واحِدَهً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ یَخِصِّمُونَ»؛[۹] (امّا) جز این انتظار نمى‌‏‌کشند که یک صیحه عظیم (آسمانى) آنها را فراگیرد، در حالى‌که مشغول جدال (در امور دنیا) هستند.
با این‌که انسان‌ها خبر از وقوع مرگ داشته‌اند، اما چون مشغول دنیا و امورات آن گشته‌اند به گونه‌ای که گویی از یاد و باورشان رفته، بنابراین برای آنان یک امر ناگهانی و غیر منتظره خواهد بود.[۱۰]
صیحه و نفخه دوم، که جهت بیرون آمدن از قبرها و برپایی قیامت کبرا باشد، بدون هیچ‌گونه مقدمات تدریجى و علامت یا نشانه‌ای از قبل، اتفاق خواهد افتاد؛[۱۱] زیرا انسان‌ها همگی می‌میرند و سال‌های سال که فقط خدا می‌داند چقدر طول خواهد کشید در قبورشان می‌مانند، وقتی به طور ناگهانی زنده شده فکر می‌کنند خوابیده بودند؛ لذا می‌پرسند وای بر ما برای چه ما را بیدار نمودید؟ ملائکه در جواب آنان می‌گویند: برخیزید این همان امری بود که خداوند رحمان وعده داده بود.[۱۲]

گفتار خداوند متعال در آیه «وَ نُفِخَ فىِ الصُّورِ فَإِذَا هُم مِّنَ الْأَجْدَاثِ إِلىَ‏ رَبِّهِمْ یَنسِلُون»[۱۳] از این صیحه و نفخه خبر می‌دهد.[۱۴]
پس ناگهانی بودن وقوع قیامت، به معنای هیچ‌گونه علم و آگاهی از اصل وقوع آن نیست، تا گفته شود می‌دانیم اول ظهور واقع می‌شود بعد قیامت پس وقوع قیامت ناگهانی و غیر منتظره نیست، بلکه مراد از ناگهانی بودن بدین جهت است که هیچ‌کس نمى‏‌تواند زمان دقیق وقوع قیامت را پیش بینى کند و فقط تقدیم و تأخیر آن با ظهور معلوم است، در حالی‌که زمان ظهور نیز برای هیچ‌کس جز خداوند متعال، معلوم نیست. بنابراین، روز قیامت به طور ناگهانى خواهد آمد و انسان‌‌ها ناگهان با آن روبرو خواهند شد، چه کسانی که ظهور را درک کرده باشند، چه کسانی که ظهور را درک نکرده باشند، و تقدیم ظهور بر قیامت، موجب نمی‌شود قیامت، ناگهانی و غیر منتظره نباشد.       

منبع:اسلام کوئست

[۱]. اعراف، ۱۸۷٫ «یَسْئَلُونَکَ عَنِ السَّاعَهِ أَیَّانَ مُرْساها قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ رَبِّی لا یُجَلِّیها لِوَقْتِها إِلاَّ هُوَ ثَقُلَتْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لا تَأْتیکُمْ إِلاَّ بَغْتَهً یَسْئَلُونَکَ کَأَنَّکَ حَفِیٌّ عَنْها قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ اللَّهِ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ».

[۲]. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، محقق، بلاغی، محمد جواد، ج ۴، ص ۷۷۷، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۲ ش؛ طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۳۷۰ – ۳۷۱، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ ق؛ بانوى اصفهانى، سیده نصرت امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ج ۵، ص ۳۳۲، نهضت زنان مسلمان، تهران، ۱۳۶۱ ش.

[۳]. قرشى بنایى، على اکبر، قاموس قرآن، ج ۱، ص ۲۰۶، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ ششم، ۱۴۱۲ق.

[۴]. فیض کاشانى، ملا محسن، تفسیر الصافى، محقق، اعلمی، حسین، ج ۲، ص ۲۵۷ – ۲۵۸، انتشارات صدر، تهران، چاپ دوم، ۱۴۱۵ ق.

[۵]. نحل، ۷۷.

[۶]. طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج ۶، ص ۴۸، انتشارات اسلام، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۸ ش.

[۷]. خزاز رازى، على بن محمد، کفایه الأثر فی النصّ على الأئمه الإثنی عشر، ص ۲۵۰، انتشارات بیدار، قم، ۱۴۰۱ ق.

[۸]. ر.ک: مرگ همه ی موجودات قبل از قیامت، پاسخ ۱۶۱.

[۹]. یاسین، ۴۹.

[۱۰]. تفسیر الصافی، ج ۴، ص ۲۵۵؛ المیزان، ج ‏۱۷، ص  ۹۸.

[۱۱]. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۷، ص ۴۲، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ ش.

[۱۲]. تفسیر الصافی، ج ‏۴، ص ۲۵۵ – ۲۵۶.

[۱۳]. (بار دیگر) در «صور» دمیده مى‏شود، ناگهان آنها از قبرها، شتابان به سوى (دادگاه) پروردگارشان مى‏‌روند؛ یاسین، ۵۱.

[۱۴]. تفسیر الصافی، ج ‏۴، ص ۲۵۵؛ المیزان، ج ‏۱۷، ص  ۹۸.