شیخ محمد بن عبدالوهاب در نامه ای به احمد بن ابراهیم می نویسد: «من و تو در کلیات دین باهم اختلافی نداریم، لکن اختلاف ما در کفر گروه معینی از مردم است! کسانی که از دین راستین الهی نهی می کنند، پس مردم حرمین، أحساء و بصره مشرکند.»[۱] و مردم دو حرم شریف را از این حکم استثنا نکرد.

شیخ در کتاب الدررالسنیه[۲] اهل مکه و مدینه را تکفیر کرده است و یادآور شده است که دین آنان همان دینی است که رسول خدا صلی ‌الله ‌و ‌علیه و ‌آله برای انذار مردم از آن مبعوث گردید! برخی از وهابیان افزوده اند که آنان قبرپرست هستند! و هر کس آنان را تکفیر نکند همانند آنان کافر است، هر چند از آنها تنفر داشته باشد و اسلام و مسلمانان را دوست بدارد.[۳]

توضیح و نقد:

این عقیده در میان پیروان شیخ و مکتب او باقی ماند، تا اینکه استیلای آنان بر مکه و مدینه در سال ۱۲۲۵ ق  کامل شد و علمای آن دو حرم شریف را وادار کردند که خانواده های خود و اهالی این دو شهر شریف را به پذیرش این عقیده مجبور کنند.

از مطالعه ی دو سند اهل مکه و مدینه به راحتی می توان دریافت که آنان به اجبار آن را امضا کرده اند؛ چرا که در ساختار آنها مشابهت وجود دارد، آن علما پیش از چیره شدن وهابیان برآن دو شهر همه ضد وهابیت بودند، در تکفیر اهالی مکه و مدینه شدیداً افراط شده بود.

• متن توبه نامه علمای مکه مکرمه

متن توبه نامه ای که در دوران حکومت سعود بن عبدالعزیز بن محمد نوشته شده و به امضای علمای مکه رسیده، به این شرح است: «ما علمای مکه که این نامه را امضا و مهر کرده ایم اعلام می داریم: «دینی که شیخ محمد بن عبدالوهاب – رحمه الله – به آن دعوت کرده و امام مسلمانان سعود بن عبدالعزیز به آن دعوت می کند؛ یعنی دعوت به توحید و نفی شرک از خداوند که او در این نوشته ذکر کرده است، بی هیچ تردید حق است، و انواع شرکی که قبلاً در مکه، مدینه، مصر، شام و دیگر بلاد تا امروز وجود داشته، کفری است که باعث مباح شدن خون، مال و خلود در دوزخ است. و هر کس به این دین که محمد بن عبدالوهاب به آن دعوت می کند نگرود، و به آن عمل نکند و پیروان آن را دوست و دشمنان آن را دشمن ندارد، از دیدگاه ما، به خدا و قیامت کافر است و بر پیشوای مسلمانان، سعود بن عبدالعزیز و مسلمانان واجب است با او مبارزه و جنگ کنند تا از آنچه بدان عمل می کرده است توبه؛ و به این دین عمل کنند»[۴]

سپس نام امضا کنندگان توبه نامه که قبلاً ضد وهابیت و مسلک شیخ بوده اند، نقل شده است.

• متن توبه نامه علمای مدینه منوره

متن توبه نامه علمای مدینه در الفاظ و معانی نزدیک به توبه نامه ی علمای مکه است و قسمتی از آن بدین شرح می باشد: « … ما علمای مدینه شهادت می دهیم که آنچه قبلاً در مکه و مدینه و تا امروز در شام، مصر و دیگر بلاد رخ داده، جزء انواع شرک هایی بوده که در این نامه ذکر شده است: «اینها کفری است که باعث مباح شدن خون و مال خواهد شد، و هر کس به این دین نگرود و به آن عمل نکند، به خدا و روز قیامت کفر ورزیده است و برای امام مسلمانان واجب است علیه اهل شرک و عناد جهاد کند.» هر کس از اهل مصر، شام، عراق و همه ی پیروان مذهبی که اکنون آنان از آن پیروی می کنند- که با متن این نامه مخالف است- از تاریخ امضای این نامه کافرِ مشرک اند».^۲ 

نکته: به گمان من(مصنف اثر) پس از ملاحظه این اسناد به خوبی آشکار خواهد شد که مکتب شیخ محمد، در زمینه تکفیر، جداً افراطی است و در دیدگاه شیخ تجدید نظر و بازخوانی انجام نگرفته است، بلکه بی وقفه از مکتب وی ستایش می کنند، بلکه از دشمنی و جنگ با کسی که به نقد خطاهای وی می پردازد دریغ نمی کنند.

 منبع: مبلغ نه پیامبر / حسن بن فرحان مالکی / نشر ادیان

[۱] الدرر السنیه، ج ۱۰، ص ۷۵٫

[۲]  الدرر السنیه، ج ۱۰، ص ۸۶ و ج ۹، ص ۲۹۱٫

[۳] الدرر السنیه، ج ۱، ص ۳۱۴- ۳۱۷٫

[۴]  الدرر السنیه، ج۱، ص ۳۱۴٫