«هجرت» یعنی یک تحوّلِ اینطوری… یک هجرتِ ظاهری داریم، مانندِ هجرت از مکه به مدینه، یا هجرتِ امام رضا صلوات الله علیه از مدینه به خراسان، یا هجرتِ حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه از مدینه به کربلا، این «هجرت» هجرتِ ظاهری است، تا زمانی که هجرتِ باطنی به همراهِ آن نباشد این هجرت «هجرتِ واقعی» نخواهد بود. هجرتِ اصغر مانندِ جهادِ اصغر است، کسی از اینجا تا به جبهه می‌رود و سینه سپر می‌کند، اما جهادِ اکبر جهادِ با نفس است، هجرت هم همینطور است، «هجرتِ صغری» حرکت از یک محیطی است که در آن محیط ظلم و ظلمت هست و انسان نمی‌تواند خدای متعال را عبادت کند، انسان نمی‌تواند اهدافِ انقلاب را پیاده کند، با یک مشت ضدّانقلاب و نا به کار و حرام‌خور… خدای متعال می‌فرماید: «أَلَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَهً فَتُهَاجِرُوا فِیهَا»[۱]، خدای متعال روز قیامت او را مورد مؤاخذه قرار می‌دهد و می‌فرماید که چرا دینداری نکردی؟ چرا شعائرِ دین را تعظیم نکردی؟ عرضه می‌دارد که محیطِ من محیطِ بدی بود، همسایه‌های ما سگ‌باز بودند و اهلِ شعائرِ دینی نبودند، خدای متعال هم می‌فرماید: «أَلَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَهً»، مگر فقط آنجا بود؟ می‌خواستی آنجا را بفروشی و به یک محیطی بروی که دخترِ تو بد نشود و بچّه‌ی تو بی‌دین نشود.

 

این «هجرت» یک گشایشی برای اهل ایمان است، انسان یک جایی نمی‌تواند به اهدافِ دینیِ خود برسد و شعائرِ دینی را بزرگ کند، برای او واجب است که از دارالکفر و دارالفسق و دارالفجور و دارالظلم به دارالایمان برود، به یک جایی که در آنجا می‌تواند راحت خدای متعال را بپرستد و به فرمایشاتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السلام پایبند باشد و بتواند تظاهر به توحید و تعظیمِ شعائرِ دین کند.

 

وجود نازنین حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هم هجرتِ ظاهری داشتند که هجرتِ صغری است و هم هجرتِ کبری داشتند، تا زمانی که به مدینه نمی‌آمدند این تحوّل و این انقلابِ درونی در عمقِ وجودِ سلمان و اویس قرن و ابی‌ذر واقع نمی‌شد، اینجا فضایی بود که در این فضا می‌شد افراد را در مسیرِ قربِ الهی و محبّتِ حق تعالی مانندِ چشمه جوشش داد و وجودِ این‌ها جوششِ ایمان و عشقِ به خدای متعال باشد.


[۱] سوره مبارکه نساء، آیه ۹۷ (إِنَّ الَّذِینَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِکَهُ ظَالِمِی أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِیمَ کُنْتُمْ ۖ قَالُوا کُنَّا مُسْتَضْعَفِینَ فِی الْأَرْضِ ۚ قَالُوا أَلَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَهً فَتُهَاجِرُوا فِیهَا ۚ فَأُولَٰئِکَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ ۖ وَسَاءَتْ مَصِیرًا)