وقتی موجودی از کلمه ای در جمله ای استفاده می کند؛ یعنی معنای دقیق آن را می داند. سوره نمل آیه ۱۸ مورچه در مورد سلیمان و جنودش می گوید «هم لایشعرون». آیا مورچه معنای کلمه «شعور» را می شناسد؟ شعور عقل ظریف و مخصوص انسان است که دارای روح خدایی است. عکس العمل سلیمان خطاب به مورچه نیست، بلکه به خدا است از این که شعور به وادی نمل دارد این نعمت را خدا به او داده است شکر می کند. سؤال دوم: در این آیه مورچه خطاب به مورچه ها می گوید «ادخلوا مساکنکم»؛ از کلمه «مسکن» استفاده می کند جای سکونت به سکینه رسیدن. آیا حیوانات هم مسکن دارند. آیا آنها موجودات ذی شعور نیستند که از حیوان بالاتر و از انسان پست تر؟

پاسخ اجمالی

در گوشه ای از داستان حضرت سلیمان(ع) که در سوره نمل به آن پرداخته شده، خداوند اشاره ای به سخن گفتن یک مورچه با دیگر مورچه ها می کند. در این آیه چنین آمده است: «حَتَّىٰ إِذَا أَتَوْا عَلَىٰ وَادِ النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَهٌ یَا أَیُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاکِنَکُمْ لَا یَحْطِمَنَّکُمْ سُلَیْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا یَشْعُرُونَ»؛[۱] تا آن گاه که به وادى النمل(سرزمین مورچگان در طائف یا شام) سرازیر شدند، مورچه اى گفت: اى مورچگان! به لانه هاى خود درآیید مبادا سلیمان و سپاهیانش ناآگاهانه شما را پایمال کنند.
هرچند که سخن گفتن مورچه با هم نوعان خود نشانه وجود ارتباط حیوانات با یکدیگر در انتقال مفهوم – و لو از طریق شاخک ها – است، اما در ترجمه مفاهیم رد و بدل شده بین این موجودات به الفاظ موجود بین انسان ها، نباید دقت عقلی در کلماتی که برای تفسیر آن مفاهیم به کار برده می شود، داشته باشد. به عنوان مثال؛ در آیه مذکور، نباید انتظار داشت که مورچه از ریشه کلمات و تفاوت این الفاظ با مترادف هایش مطلع باشد.
درباره «مسکن» باید گفت؛ این واژه یک معنای خاص دارد که با سکینه در ارتباط است و یک معنای عام که به معنای محل زندگی است. در این جا ظاهر آیه آن است که معنای عام آن مورد نظر باشد.
درباره عبارت «لا یشعرون» نیز باید گفت؛ در همه مواردی که استعمال می شود، ناظر به عقل ظریف انسانی نیست، بلکه معنای عام  آن، که عبارت است از: «ناخواسته و ناخودآگاه بودن انجام کاری»، مد نظر قرار گرفته است.

 منبع:اسلام کوئست

[۱]. نمل، ۱۸٫