در جواب باید گفت: گرچه «اهل البیت» به صورت مطلق است، اما به قرینه آیات قبل و بعد، منظور از«بیت» همان خانه پیامبر می باشد  و علمای اسلام و مفسران در این مسأله اتفاق نظر دارند.

مسأله مهم در اینجا این است که آیا منظور از اهل بیت علیهم‌السلام تنها پیغمبر اکرم و علی و فاطمه و حسن و حسین (این پنج نور مقدس) است، یا شامل همسران پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و کسان نزدیک دیگر او نیز می شود یا نه؟

علمای شیعه عموماً و جمعی از علمای اهل سنت، قول اول را پذیرفته اند، بسیاری از علمای اهل تسنن به سراغ قول دوم رفته اند.

برای اینکه بتوانیم در اینجا قضاوت صحیحی بکنیم که منظور از اهل بیت در آیه شریفه چه اشخاصی هستند؟ باید نظری به روایات بسیار فراوانی که در ذیل این آیه از پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله از بسیاری از صحابه نقل شده است بیفکنیم.

۱ـ شأن نزول آیه

 سیوطی در«درالمنثور» که از معروفترین کتب احادیث تفسیر قرآن اهل سنت است، حدود بیست حدیث در ذیل این آیه نقل کرده است که در پانزده حدیث از آنها آمده است که آیه فوق درباره پنج تن مقدس؛ یعنی پیامبر و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم‌السلام نازل شده است؛ جالب اینکه این احادیث پانزده گانه همگی از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل شده و راویان آن ام سلمه، ابو سعید، عایشه، سعد ، واصل بن اصقع، ابو سعید خدری، انس، ابو الحمراء و ابن عباس هستند(چند روایت از روایات فوق به ام سلمه همسر گرامی پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله منتهی می‎شود).

در حالی که تنها چهار حدیث از میان آنها می‎گوید که آیات ناظر به همسران پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله است و جالب اینکه هیچ یک از این احادیث چهارگانه به پیغمبرصلی‌الله‌علیه‌وآله منتهی نمی شود؛ بلکه تنها از ابن عباس و عروه و بعضی دیگر نقل شده است که خودشان چنین گواهی داده‎اند و آثاری از مجعول بودن در متن این احادیث به چشم می خورد؛ زیرا در هر چهار حدیث آمده است که منظور از آیه فقط همسران پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله است! درحالی که خطاب «کم» درجمله «لیُذْهبَ عَنْکُم» و «یُطَهَّرَکُمْ تَطْهیراً» که به صورت مذکر آمده و نشان می دهد برخلاف آیات قبل از آن که تنها درباره همسران پیامبر سلام‌الله‌علیهم نازل شده، و ضمیر «هن» در آنها بکار رفته، مردانی نیز در این آیه مخاطب بوده اند، پس اگر حدیثی بگوید منظور تنها همسران پیامبر است بر خلاف ظاهر قرآن و قابل قبول نمی‎باشد.

۲ـ نقل های متعدد حدیث شریف کساء

 در منابع مختلف اسلامی (مخصوصا منابع اهل سنت) روایات متعددی در باب حدیث کساء دیده می شود که از مجموع آنها این معنی به دست می آید که پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌وآله علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم‌السلام را فراخواند ( یا به خدمت او آمدند) پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله عبائی بر آنها افکند و طبق روایتی از جعفر طیار (پسر عموی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله) عرضه داشت: «خداوندا! برای هر پیامبری اهلی است ، و اینها اهل (بیت) من هستند» و بعد از آن، آیه تطهیر را تلاوت نمودند[۱].

همچنین در روایت دیگری از عایشه آمده است که روزی رسول خدا از منزل بیرون آمد و عبای سیاه از جنس موی خود را به دور پنج تن آل عبا کشید و فرمود: «خداوند می خواهد از شما اهل بیت پلیدی ها را دور کند و شما را پاک نماید»؛ سپس فرمود: « اللهم هؤلاء أهل بیتی فأذهب عنهم الرجس وطهرهم تطهیرا»[۲]

همچنین ام سلمه، همسر دیگر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله چنین ماجرایی را نقل می کند؛ سپس او به رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله عرض می کند: آیا من نیز از جمله این اهلبیت هستم؟ جواب می شنود: «تو خوب هستی اما از اهلبیت نیستی»!

این روایت در منابع بسیاری آمده است؛ چنانچه ترمذی گفته است: این حدیث خوبی است و بهترین روایت در این زمینه است. البانی نیز در کتاب خود این روایت را صحیح دانسته است[۳]. همچنین این روایت را حاکم نیشابوری نقل کرده وگفته است: « این روایت طبق نظر بخاری ومسلم صحیح است ولی آن را ذکر نکرده اند»[۴] و سپس روایت دیگری را به همین مضمون می آورند و دوباره چنین حرفی را درباره آن می زند.

به حمد الله روایات این باب به قدری زیاد است که وحتی طبرانی نیز ده روایت می آورد که در آنها تصریح به همین مضمون شده است که اهل بیت رسول خدا تنها علی فاطمه حسن وحسین هستند و حتی ام سلمه از همسران رسول خدا در آن مجموعه نیست[۵]. جالبتر اینکه ابن تیمیه که رهبر نظری وهابیون است، حسنین را از اعظم اهلبیت می داند و به این حدیث شریف استناد می نماید[۶].

نکته ای که در این حدیث شریف به چشم می خورد آن است که در این عبارت، هیچ شرطی برای طهارت اهلبیت قرار داده نشده است. یعنی تقوای ایشان فرض شده است؛ اما در مورد همسران رسول خدا در قرآن می بینیم که فرموده است: «ای زنان رسول خدا مانند بقیه زنان نیستید اگر تقوا داشته باشید»[۷]. جالبتر آنکه در صحیح ترین کتب اهل سنت، یعنی صحیح مسلم آمده است که از زید بن ارقم، صحابی رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله پرسیدند: آیا زنان پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، شامل مصادیق اهلیت قرار می گیرند؟ او پاسخ داد: قسم به خدا که این طور نیست؛ زیرا زن چند وقتی با شوهرش خواهد بود. سپس وی را طلاق داده وبه نزد خانواده اش وبستگانش باز می گردد[۸].

[۱] . « اَللّهُمَّ لِکُلَّ نَبیٍّ اَهْلاً وَ اَنَّ هؤُلاءِ اَهْلی، فَاَنْزَلَ اللهُ تَعالی اِنَّما یُریدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهَّرَکُمْ تَطْهیراً» فضائل الصحابه ج۲، ص۶۸۵ و …

[۲] . سنن النسائی الکبرى ج۵/ص۱۱۳

[۳] . صحیح سنن الترمذی، الألبانی ۳: ۳۰۶ ح ۳۲۰۵

.[۴] « هذا حدیث صحیح على شرط البخاری ولم یخرجاه.» المستدرک: ۴۱۶/۲، ۱۴۶/۳

[۵] . معجم الکبیر، ج۳/ص۵۲ از حدیث ۲۶۶۲ تا ۲۶۷۳

[۶]. « والحسن والحسین من أعظم أهل بیته اختصاصا به کما ثبت فی الصحیح أنه دار کساءه على علی وفاطمه وحسن وحسین ثم قال اللهم هؤلاء أهل بیتی فأذهب عنهم الرجس وطهرهم تطهیرا» منهاج السنه النبویه ج۴/ص۵۶۱

.[۷] « یَا نِسَاءَ النبی لَستُنَّ کَأَحَدٍ مِنَ النِّسَاءِ إن اتَّقَیتُنَّ» سوره احزاب آیه ۳۲

[۸] «عَنْ زَیْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ دَخَلْنَا عَلَیْهِ فَقُلْنَا لَهُ لَقَدْ رَأَیْتَ خَیْرًا لَقَدْ صَاحَبْتَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَصَلَّیْتَ خَلْفَهُ وَسَاقَ الْحَدِیثَ بِنَحْوِ حَدِیثِ أَبِی حَیَّانَ غَیْرَ أَنَّهُ قَالَ أَلَا وَإِنِّی تَارِکٌ فِیکُمْ ثَقَلَیْنِ أَحَدُهُمَا کِتَابُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ هُوَ حَبْلُ اللَّهِ مَنْ اتَّبَعَهُ کَانَ عَلَى الْهُدَى وَمَنْ تَرَکَهُ کَانَ عَلَى ضَلَالَهٍ وَفِیهِ فَقُلْنَا مَنْ أَهْلُ بَیْتِهِ نِسَاؤُهُ قَالَ لَا وَایْمُ اللَّهِ إِنَّ الْمَرْأَهَ تَکُونُ مَعَ الرَّجُلِ الْعَصْرَ مِنْ الدَّهْرِ ثُمَّ یُطَلِّقُهَا فَتَرْجِعُ إِلَى أَبِیهَا وَقَوْمِهَا أَهْلُ بَیْتِهِ أَصْلُهُ وَعَصَبَتُهُ الَّذِینَ حُرِمُوا الصَّدَقَهَ بَعْدَهُ» صحیح مسلم ج۴/ص۱۸۷۴ کتاب فضائل الصحابه باب من فضائل علی بن أبی طالب