خداوند در قرآن سوره انبیاء آیه ۵ و ۶ می فرماید: «آنها گفتند: (آنچه محمّد(ص) آورده وحى نیست) بلکه خواب هایى آشفته است! اصلاً آن را به دروغ به خدا بسته نه، بلکه او یک شاعر است! (اگر راست می گوید) باید معجزه اى براى ما بیاورد همان گونه که پیامبران پیشین (با معجزات) فرستاده شدند!»(۵) «تمام آبادی هایى که پیش از اینها هلاک کردیم (تقاضاى معجزات گوناگون کردند، و خواسته آنان عملى شد، ولى) هرگز ایمان نیاوردند آیا اینها ایمان می آورند؟!»(۶). در سوره یونس آیه ۲۰ می فرماید: «مى‏گویند: چرا معجزه اى از پروردگارش بر او نازل نمی شود؟! بگو: غیب (و معجزات) تنها براى خدا (و به فرمان او) است! شما در انتظار باشید، من هم با شما در انتظارم! (شما در انتظار معجزات بهانه جویانه باشید، و من هم در انتظار مجازات شما!)». یا در سوره انعام آیات ۱۰۹ تا ۱۱۱ می فرماید: «با نهایت اصرار، به خدا سوگند یاد کردند که اگر نشانه اى [معجزه اى‏] براى آنان بیاید، حتماً به آن ایمان می آورند بگو: معجزات فقط از سوى خداست (و در اختیار من نیست که به میل شما معجزه اى بیاورم) و شما از کجا می دانید که هر گاه معجزه اى بیاید (ایمان می آورند؟ خیر،) ایمان نمی آورند!»(۱۰۹) «و ما دل ها و چشم هاى آنها را واژگونه می سازیم (آرى آنها ایمان نمی آورند) همان‏گونه که در آغاز، به آن ایمان نیاوردند! و آنان را در حال طغیان و سرکشى، به خود وامی گذاریم تا سرگردان شوند!(۱۱۰) «(و حتّى) اگر فرشتگان را بر آنها نازل می کردیم، و مردگان با آنان سخن می گفتند، و همه چیز را در برابر آنها جمع می نمودیم، هرگز ایمان نمی آوردند مگر آن که خدا بخواهد! ولى بیشتر آنها نمی دانند!» (۱۱۱). یا در سوره رعد آیه ۷ می فرماید: «کسانى که کافر شدند می گویند: چرا آیه (و معجزه اى) از پروردگارش بر او نازل نشده؟! تو فقط بیم دهنده اى! و براى هر گروهى هدایت کننده اى است (و اینها همه بهانه است، نه براى جستجوى حقیقت)». حال می خواهم بپرسم که، آیا خداوند -سبحانه و تعالی- آنها را به هر جهت به عنوان نشانه هایی نفرستاده است؟ از قبیل ماه که توسط پیامبر(ص) دو نیم شد و یا آن که قرآن خودش یک معجزه است. آیا این یک تناقض نخواهد بود؟ سؤال دیگری که دارم این است که، خداوند می فرماید همه چیز از آب ساخته شده است(انبیا، ۳۰). اما از طرف دیگر گفته می شود که جن از تشعشع آتش خلق شده است(رحمن، ۱۵)؛ آیا شما می توانید این تناقض مسلّم را توضیح دهید؟

پاسخ اجمالی

۱ – باید دانست که؛ آوردن معجزه یک دلیل عقلی قاطع و دلیل برهانی بر صحت ادعای نبوّت خواهد بود، نه این که تنها یک دلیل اقناعی (قانع کننده) برای مردم باشد.[۱]
۲ – این آیاتی که در پرسش ذکر کردید؛ سخن از افراد لجوجی است کـه بـه هیچ وجه حاضر به تسلیم در برابر حق نبودند و اگر پیامبر اسلام(ص) در برابر خواسته های آنها تسلیم نشده نیز به جهت همین لجاجت و دشمنی بوده است و مسلّم است پیامبر(ص) در برابر پیشنهادهایی مبنی بر آوردن معجزه که از چنین انگیزه هایی سرچشمه بگیرد، تسلیم نخواهد شد؛ زیرا خیلی از درخواست ها برای حقیقت جویی نبود، بلکه صرفاً عناد و لجاجت و تأمین منافع شخصی و به ابتذال کشیدن معجزه بود. و امیدی به ایمان این گروه نیست. با این وجود، اگر معجزاتی از پیامبران به دستور و قدرت خداوند به مردم ارائه می شد به جهت شناساندن پیامبران خدا و اتمام حجت بر مردم بود، نه الزام و اجبار بر پذیرفتن دعوت پیامبران و یا اجابت خواسته های لجوجانه برخی از مردم. معجزات پیامبر اسلام(ص) نیز در راستای شناساندن محمد مصطفی(ص) به عنوان پیامبری از سوی خدای تعالی بود؛ لذا میان این آیات و آوردن معجزات هیچ گونه تناقضی نیست. و نشانه هایی که خداوند فرستاده به جهت اجابت درخواست های لجاجت گونه گروهی از مردم نبوده است.
۳ – مقصود از این که «خداوند همه چیز را از آب آفرید»؛ موجودات زنده اى است که براى انسان ها محسوس است.[۲]به دیگر سخن؛ حیات دارای اقسامى دارد: حیات جمادى، نباتى، حیوانى، ملکوتى، علمى، روحانى، و مراد در آیه شریفه حیات نباتى و حیوانى است؛ یعنى هر چیزی که احتیاج به حیات نباتى و حیوانى دارد حیات او بسته به آب است،[۳]چنانچه در آیه دیگری علّت نزول باران را چنین یادآوری می کند: «تا به وسیله آن سرزمینى مرده را زنده کنیم و آن را در اختیار آشامیدن چهارپایان و انسان هاى زیادى از آنچه آفریده ایم قرار دهیم».[۴]بنابراین، «وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ کُلَّ شَیْ‏ءٍ حَیّ»؛[۵] یعنی این که آب در ایجاد موجود زنده دخالت تام و تمام دارد و بدون آب، حیات و موجود زنده ممکن نیست، نه آن که همه چیز از آب به وجود آمده است، و «حى» صفت «کل شى‏ء» است و تقدیر آن «کل شى‏ء حى جعلناه من الماء» می باشد.[۶] در نتیجه، این آیه شامل ملائکه و اجنّه نمی شود[۷] و تناقضی با آیاتی که بیان کننده آفرینش آنان هستند، ندارد؛ همان طور که درباره آفرینش جنّیان می خوانیم: «و آفریده است افراد جنّ را از آنچه آمیخته به آتش است».[۸]
اما بحث دیگری درباره ماده اولیه تکوین و جهان هستی به صورت مطلق مطرح است که به پاسخ «ماده اوّلیه جهان»، سؤال ۲۷۲ مراجعه کنید.

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. ر.ک: سبحانى، جعفر، الإلهیات على هدى الکتاب و السنه و العقل، ج ۳، ص ۶۷، ۷۱، ۹۳ – ۹۷، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیه، قم، چاپ سوم، ۱۴۱۲ق؛ «جایگاه معجزه در رسالت انبیاء»، سؤال ۱۱۶۸۱؛ «شناخت مدعى وحى (پیامبر)»، سؤال ۱۱۹.

[۲]. حسینى همدانى، سید محمد حسین، انوار درخشان، ج ۱۱، ص ۴۱، کتابفروشى لطفى، تهران، چاپ اول، ۱۴۰۴ق؛ مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۱۳، ص ۳۹۶، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش؛ و ر.ک: «ماده اوّلیه جهان»، سؤال ۲۷۲.

[۳]. طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج ۹، ص ۱۶۸، انتشارات اسلام، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.

[۴]. فرقان، ۴۹.

[۵]. انبیاء، ۳۰.

[۶]. قرشى، سید على اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ج ۶، ص ۵۰۶، بنیاد بعثت، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۷ش.

[۷]. تفسیر نمونه، ج ۱۳، ص ۳۹۶؛ و ر.ک: «تجرد ملائکه»، سؤال ۹۳.

[۸]. رحمن، ۱۵.