کارکرد نهاد شورا در اسلام، منحصر به ارائه‌ی نقش مشورتی نیست. در رابطه با این مطلب ادلّه‌ی متعدّدی وجود دارد. اکنون بدون ورود به مباحث فنّی و تخصّصی، به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

۱ – لسان برخی از آیات قرآن –مانند: «وَ أَمْرُهُمْ شُورى‏ بَیْنَهُمْ»– از این جهت اطلاق دارد و کارکرد شورا با منحصر به ارائه‌ی نقش مشورتی نمی‌سازد.

۲ – در مواردی پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) دستور دادند که رأی شورا، باید ملاک عمل قرار گیرد. روزی امیر مؤمنان (علیه السّلام) از آن حضرت پرسید: «ای پیامبر! اگر مسئله‌ای پدید آمد که در رابطه با آن آیه‌ای از قرآن و یا سیره و سنّتی از جانب شما وجود نداشته باشد. چه کنیم؟ حضرت فرمود: «آن را با مشورت مؤمنان انجام دهید». سپس آن حضرت اضافه فرمود: «مشورت را به امور خاص محدود نسازید»؛[۱]

یعنی، اساساً در امور مختلف از مشورت مدد جویید و آن را ملاک عمل قرار دهید.

در موارد بسیاری، پیروی از رأی اکثریّت مورد تأکید قرار گرفته و از مخالفت و سرپیچی با ارباب رأی و بصیرت نهی شده است. از جمله این‌که پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «دور اندیشی آن است که با صاحب نظران مشورت کنی و امرشان را فرمان بری، پس هر گاه خردمند خیرخواه چیزی گفت آن را بپذیر، و مباد که برخلاف آن‌ها عمل کنی که در آن هلاک و نابودی است».[۲]

بنابراین نهاد شورا در نظام اسلامی، دارای کارکردهای متفاوت و اشکال گوناگونی است. برخی صرفاً ارائه دهنده‌ی نقش مشورتی است؛ بدون آن‌که برای مشورت گیرنده الزام‌آور باشد و برخی دارای نقش الزام‌آور و مؤثّر قطعی در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها است.

 منبع: دین و سیاست، ولایت فقیه، جمهوری اسلامی؛ دفتر نشر معارف – تدوین و تألیف: حمیدرضا شاکرین، غلیرضا محمدی

[۱]- «یَا رَسُولَ اللَّهِ أَ رَأَیْتَ إِذَا نَزَلَ بِنَا أَمْرٌ لَیْسَ فِیهِ کِتَابٌ وَ لَا سُنَّهٌ مِنْکَ مَا نَعْمَلُ فِیهِ قَالَ النَّبِیُّ ص اجْعَلُوهُ شُورَى بَیْنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ لَا تَقْصُرُونَهُ بِأَمْرٍ خَاصَّهً»(تفسیر فرات بن ابراهیم کوفی، ص ۶۱۵، محمّد هادی معرفت، ولایت فقیه، ص ۱۰۱٫

[۲]- «الْحَزْمُ أَنْ تَسْتَشِیرَ ذَا الرَّأْیِ وَ تُطِیعَ أَمْرَهُ: وَ قَالَ ص: إِذَا شَاوَرَ عَلَیْکَ الْعَاقِلُ النَّاصِحُ فَاقْبَلْ وَ إِیَّاکَ وَ الْخِلَافَ عَلَیْهِمْ فَإِنَّ فِیهِ الْهَلَاکَ‏ (بحار الانوار، ج ۷۲، ص ۱۰۵).»