آیا در قرآن خداوند در مورد اعطای مرگ بر انسان منّت گذاشته است؟ لطفاً آیه مربوطه ذکر شود.

پاسخ اجمالی

خداوند در قرآن کریم، به جهت برخی از نعمت هایی که به انسان ها عنایت کرده، بر آنان منّت گذاشته است. آیاتی که به این منّت اشاره کرده اند، عبارتند از:
۱ – منّت گذاشتن به خاطر فرستادن پیامبران جهت هدایت مردم: خداوند در آیات متعددی، به خاطر فرستادن پیامبران، خصوصاً پیامبر گرامی اسلام(ص) و هدایت کردن آنان به راه راست، بر آنان منت گذاشته است. در جواب برخی از مسلمانان که به جهت مسلمان شدن بر پیامبر منّت می گذاشتند، چنین فرمود: «بَلِ اللَّهُ یَمُنُّ عَلَیْکُمْ أَنْ هَداکُمْ لِلْإیمانِ»؛[۱] بلکه خداوند بر شما منّت می نهد که شما را به سوى ایمان هدایت کرده است. همچنین به خاطر این که برای مردم پیامبر از جنس خودشان برگزید، منّت گذاشته و می فرماید: «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنینَ إِذْ بَعَثَ فیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَهَ»؛[۲] خداوند بر مؤمنان منّت نهاد هنگامى که در میان آنها، پیامبرى از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد. در جایی دیگر، مسلمانان را مورد خطاب قرار داده و می فرماید: «کَذلِکَ کُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَیْکُم»؛[۳] شما قبلاً چنین بودید و خداوند بر شما منّت نهاد (و هدایت شدید).
۲ – منّت های خدا بر حضرت موسی(ع): در چند آیه از قرآن آمده است که خدا بر حضرت موسی و برادرش هارون منّت گذاشته است: «وَ لَقَدْ مَنَنَّا عَلى‏ مُوسى‏ وَ هارُونَ»؛[۴] ما بر موسی و هارون منّت گذاشتیم. و «وَ لَقَدْ مَنَنَّا عَلَیْکَ مَرَّهً أُخْری»؛[۵] برای مرتبه ای دیگر بر تو منّت گذاشتیم. این منّت های متعددی که به آن اشاره شده، یکی از آنها، این بود که  راه نجات حضرت موسی از دست فرعون را به او الهام کرد و او هم موسی را به رود نیل سپرد. نعمت دیگر این بود که به درخواست خود حضرت موسی، برادرش را وزیر او قرار داد. و نیز عنایت های دیگر خصوصاً نجات بنی اسرائیل از دست فرعون، از این قبیل بود.
۳ – منّت گذاشتن بر مستضعفین: خداوند در قرآن یکی از سنت های خود را بازگو کرده و می فرماید: «وَ نُریدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّهً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ»؛[۶] ما می خواهیم بر مستضعفان زمین منّت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روى زمین قرار دهیم! مصداق بارز این آیه، امام مهدی(عج) و حکومت الهی او است.
۴ – برگزیدن برخی افراد برای پیامبری: خداوند از زبان یکی از پیامبران چنین می گوید: «إِنْ نَحْنُ إِلاَّ بَشَرٌ مِثْلُکُمْ وَ لکِنَّ اللَّهَ یَمُنُّ عَلى‏ مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ»؛[۷] درست است که ما بشرى همانند شما هستیم، ولى خداوند بر هر کس از بندگانش بخواهد (و شایسته بداند)، نعمت می بخشد (و مقام رسالت عطا می کند).
۵ – نجات از آتش جهنم: در آیاتی از قرآن، خداوند گفتگوی بهشتیان با یکدیگر را نقل کرده است. یکی از سخنانی که بین آنان رد و بدل می شود این است که می گویند: «فَمَنَّ اللَّهُ عَلَیْنا وَ وَقانا عَذابَ السَّمُوم»؛[۸] امّا خداوند بر ما منّت نهاد و از عذاب کشنده ما را حفظ کرد.
تفاوتی که بین این دو مورد اخیر و موارد قبلی وجود دارد این است که این دو نعمت الهی از زبان بندگان، «منّت» نامیده شده در حالی که در سه مورد اول، از زبان خود خدا، به عنوان «منّت» یاد شده است.
همان طور که دیده می شود، آیه ای در قرآن وجود ندارد که صریحاً از واژه «منت» در مورد مرگ انسان ها استفاده کرده باشد ولی می توان مرگ را به عنوان یکی از نعمت های خدا برای مؤمنان یاد کرد؛[۹] زیرا مرگ مانند پُلی است که انسان را از دنیا به آخرت منتقل می کند. و برای مؤمن، پُلی است که او را از جهنم دنیا، به بهشت جاوید می رساند. حضرت امام حسین(ع) نیز با استفاده از همین حقیقت، یاران خود را دلداری می داد و می فرمود: «صَبْراً بَنِی الْکِرَامِ فَمَا الْمَوْتُ‏ إِلَّا قَنْطَرَهٌ تَعْبُرُ بِکُمْ عَنِ الْبُؤْسِ وَ الضَّرَّاءِ إِلَى الْجِنَانِ الْوَاسِعَهِ وَ النَّعِیمِ الدَّائِمَه»؛[۱۰] ای فرزندان انسان  گرامی! صبر پیشه کنید و بدانید که مرگ مانند پُلی است که شما را از سختی ها و مشکلات دنیا عبور می دهد و به بهشت وسیع و نعمت های دائمی خدا می رساند.
شاید مواردی مانند این آیه نیز نشانگر آن باشند که مرگ نیز یکی از نعمتهای خداست و طبیعتاً جای منت نهادن نیز دارد:
الَّذی خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیاهَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً وَ هُوَ الْعَزیزُ الْغَفُور.[۱۱]
اوست که مرگ و زندگی را آفرید تا شما را بیازماید که کدامتان نیکوکارترید و او شکست ناپذیر و بخشنده است.

منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. حجرات، ۱۷.

[۲]. آل عمران، ۱۶۴.

[۳]. نساء، ۹۴.

[۴]. صافات، ۱۱۴.

[۵]. طه، ۳۷.

[۶]. قصص، ۵.

[۷]. ابراهیم، ۱۱.

[۸]. طور، ۲۷.

[۹]. ر.ک: «مرگ و عذاب های جهنم در زمره نعمت ها»، سؤال ۱۶۳۹۱.

[۱۰]. شیخ صدوق، معانی الأخبار، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ص ۲۸۹، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.

[۱۱] . ملک، ۲.