سوال – خطبات نهج البلاغه از حضرت امیرالمؤ منین است ، یا از کلام سید رضی رحمه الله ؟
امکان ندارد این لهجه و این نحو سخن گفتن از غیر حضرت امیرالمؤ منین علیه السّلام صادر شود . از صدر اسلام تاکنون علما و بزرگان دین هر کدام در اوایل کتابهای خود ، خطبه هایی ایراد نموده اند که هیچ کدام به خطبه های نهج البلاغه نمی رسد . لهجه نهج البلاغه بدیل ندارد ، محتاج به سند هم نیست ، در برخی از موارد تک تک جملات آن برهان یقینی و استدلالی راجع به مطلبی خاص است . مثلا در خطبه اول می فرماید :
اول الدین معرفته ، و کمال معرفته التصدیق به ، و کمال التصدیق به توحیده ، و کمال توحیده الاخلاص له . (۹۹) آغاز دین شناخت خدا ، و کمال شناخت او تصدیق او ، و کمال تصدیق او اعتقاد به یگانگی و توحید او ، و کمال توحید او اخلاص و پالوده ساختن اعمال از نیت های غیر خدایی است .
تا اینکه می فرماید : فمن وصف الله سبحانه فقد قرنه ، و من قرنه فقد ثناه ، و من ثناه فقد جزاه ، و من جزاه فقد جهله ، و من جهله فقد اشار الیه ، و من اشار الیه فقد حده ، و من حده فقد عده . . . (۱۰۰) پس هر کس خداوند سبحان را توصیف کند قطعا او را قرین چیز دیگر قرار داده است ، و هر کس او را با چیز دیگر قرین گرداند حتما او را (دو) انگاشته است ، و هر کس او را دو انگارد ، مسلما او را تجزیه نموده است . و هر کس او را تجزیه کند بی گمان بدو جاهل گشته است ، و هر کس بدو جاهل گردد یقینا بدو اشاره نموده است ، و هر کس بدو اشاره کند ، به طور قطع او را محدود پنداشته است ، و هر کس او را محدود انگارد ، قطعا او را به شماره در آورده است .
عبارت نهج البلاغه در میان عبارات دیگر همچون نور در میان تاریکی ها می درخشد .
در اینجا از یکی از اساتید حوزه علمیه قم نقل شد که گفته است : خدا رحمت کند سید رضی رحمه الله را که این همه زحمت کشیده ، ولی خوب بود خطبه های آن را با سند نقل می کرد ، تا معلوم شود کدام سندش صحیح و قابل اعتماد است ، و کدام غیر صحیح ، زیرا تمام نهج البلاغه کلام حضرت امیرالمؤ منین نیست !!!) همچنین نقل شد که آن استاد درباره معنای فرمایش حضرت که می فرماید : سلونی قبل ان تفقدونی ، فلانا بطرق السماء اعلم منی بطرق الارض (۱۰۱) : (پیش از آنکه مرا از دست بدهید ، از من بپرسید؛ زیرا من به راه های آسمان از راه های زمین آگاه ترم ) . گفته بود : (این کلام حضرت از قبیل مبالغه است ، مانند پدری که به پسر خود بگوید : هر چه بخواهی برای تو فراهم می کنم . ) حضرت استاد علامه طباطبائی قدس سره در پاسخ سخنان او ، فقط این آیه شریفه را قرائت نمود : و من لم یجعل الله له نورا ، فماله من نور . (نور : ۴۰) و هر کس که خداوند برای او نور قرار نداده باشد ، نوری برای او نخواهد بود .
منبع: ۶۶۵ پرسش و پاسخ در محضر علامه طباطبایی قدس سره؛ نشر نهاوندی؛ مؤلف: محمدحسین رخشاد
پاسخ دهید