بخشندگی بی‌حدّ و حصر خداوند

شما پنج صفت خدا را در نظر بگیرید. اسماء و صفات خدا بسیار زیاد است، امّا پنج صفت خدا را کنار هم بگذارید. پروردگار عالم دانای مطلق است، همه چیز را می‌داند، همه‌ی نیازها را می‌داند، این را قبول داریم. دارای مطلق است، همه چیز دارد، هیچ چیزی کم ندارد، خزائن سماوات و ارض «وَ لِلَّهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»[۱] این خدایی که دانای مطلق و دارای مطلق است، توانای مطلق هم هست، هیچ کس نمی‌تواند جلوی عطا و رحمت او را بگیرد.

چنین خدایی بخشنده‌ی بی‌نهایت هم هست؛ هیچ بخلی در دادن ندارد. این همان است که در دعای افتتاح می‌خوانیم: «وَ لَا تَزِیدُهُ کَثْرَهُ الْعَطَاءِ إِلَّا جُوداً وَ کَرَماً» هر چه ببخشد جود و کرم او بیشتر می‌شود، از او چیزی کم نمی‌آید. و این خدا مهربان است، هیچ کینه‌ای با کسی ندارد. یک چنین کسی عالم را مدیریت می‌کند، اگر یک چیزی به ما نداد، نه از باب این‌که نیاز ما را نمی‌داند یا ندارد که بدهد یا نمی‌تواند بدهد، یا کینه دارد و مهربان نیست، یا این‌که بخشنده نیست. نه، از باب این است که تو را دوست دارد، این را مصلحت تو نمی‌داند. آن وقت اگر یک چیزی را در جایی نداد، در جایی تقدیری کرد، آن وقت باید گله کرد؟ او که از من به خودم مهربان‌تر است و به مصالح من آگاه‌تر است. این‌که دیگر گله ندارد.

راضی بودن مؤمنان به تقدیر خداوند

این دسته‌ی سوم نه این‌که در زندگی خود مشکل ندارند؛ خیر، اتّفاقاً مشکلات زیادی دارند، اولیاء خدا در زندگی خود کم مشکل داشتند؟ کم بلا داشتند؟ این دسته‌ی سوم کسانی هستند که در زندگی مشکل دارند، امّا با زندگی مشکل ندارند، با فلک و ملک درنیفتادند. در زندگی مشکل دارند، امّا با زندگی مشکل ندارند؛ از این جهت آرامش دارند. گفت: بلا کشیم و ملامت خوریم و خوش باشیم؛ سختی می‌کشیم.

بلا کشیم و ملامت خوریم و خوش باشیم            که در طریقت ما کافری است رنجیدن

[۱]– سوره‌ی منافقون، آیه ۷٫