آیا قرآن کریم به فضایل اهل بیت علیهم السلام اشاره کرده است؟
فضایل اهل بیت (علیهما السّلام) را با ذکر چند مقدمه می‌توان با اثبات رسانید:
مقدمه اوّل
در قرآن کریم می‌خوانیم:
« إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کَریمٌ* فی کِتابٍ مَکْنُونٍ * لا یَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ»[۱]؛
«همانا آن، قرآن کریمی است که در کتاب محفوظی جای دارد و جز پاکان نمی‌توانند به آن دست یابند».
منظور از «الْمُطَهَّرُونَ» در آیه شریفه، طهارت از حَدَث و با وضو بودن نیست؛ در این صورت می‌بایست «لا یَمَسُّهُ إِلاَّ المتطهّرون یا الْمُطَهَّرُونَ» باشد، در حالی که آیه شریفه «الْمُطَهَّرُونَ» است؛ یعنی آن‌هایی که از پلیدی‌ها پاک و مطّهر شده‌اند. بر طبق این آیه تنها «مُطَهَّرُونَ» به حیقت و ژرفای قرآن کریم راه دارند.[۲]
مقدمه دوم
در این‌که مطهّران چه کسانی‌اند؟ باز به قرآن مراجعه می‌کنیم؛ خداوند متعال می‌فرماید: «إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً»[۳]؛
«همانا خدا چنین می‌خواهد که هر رجس و پلیدی را از شما خانواده نبوّت دور سازد و شما را از هر عیب پاک و منزه گرداند.»
در این آیه شریفه، مصداقِ مطهّران مشخص و معین شده است؛ آنان کسانی جز اهل بیت پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نیستند.
مقدمه سوم
با مراجعه به روایات فریقین شیعه و سنی پی می‌بریم که مقصود از «اهل بیت علیهم السلام» در آیه شریفه، پیامبر اکرم، علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام می‌باشند.[۴] اگر چه حصر در آیه اضافی است در مقابل همسران پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و بقیّه صحابه، تا آن‌ها از شمول آیه خارج گردند؛ در نتیجه آیه تطهیر شامل بقیّه اهل بیت علیهم السلام از دوازده امام نیز می‌شود.
از مجموعه این مقدمات استفاده می‌شود که اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام مرجع دینی مردم بوده و بر مردم امامت دارند و بیانات آنان در ذیل آیات حجّت است.
این مطلب با سه آیه دیگر نیز به اثبات رسیده و مضمون آیه «لا یَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ» را تأیید می‌کند. خداوند متعال می‌فرماید:
«وَ یَقُولُ الَّذینَ کَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ کَفى بِاللَّهِ شَهیداً بَیْنی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ»[۵]؛
«آن‌ها که کافر شدند و می‌گویند [تو پیامبر نیستی] بگو: کافی است که خداوند و کسی که علم کتاب [و آگاهی بر قرآن] نزد او است، میان من و شما گواه باشند.»
بر طبق روایات رسیده از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در ذیل آیه، «وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ»؛ «کسی که علم کتاب نزد اوست» بر علی (علیه السّلام) تطبیق داده شده است.
ابوسعید خدری گوید که از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) درباره «وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ» پرسیدم؛ حرت در پاسخ فرمودند: «ذَاکَ أَخِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ»؛ «این برادر من علی بن ابی‌طالب است.»[۶]
اگر این آیه کریمه سوره رعد را در کنار این آیه سوره نمل قرار دهیم که می‌فرماید:
«قالَ الَّذی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ أَنَا آتیکَ بِهِ قَبْلَ أَنْ یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ»[۷]؛
«آن کس که دانشی از کتاب داشت، گفت: من آن را (تخت بلقیس) پیش از ن‌که چشم برهم زنی نزد تو می‌آورم.»
می‌فهمیم که جایگاه علمی امام علی (علیه السّلام) چه جایگاه والا و سترگی است، زیرا کسی مثل آصف بن برخیا که «عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ» داشت و برخی از علم کتاب را به او داده بودند، توانستن تخت بزرگ بلقیس را در یک چشم بر هم زدن از آن سرزمین دور نزد حضرت سلیمان (علیه السّلام) احضار کند، اگر قسمتی از علم کتاب چنین اثر شگفت‌انگیزی دارد پس اگر همه علم کتاب نزد کسی همچون امیر مؤمنان علی (علیه السّلام) باشد چه آثار خارق‌العاده‌ای خواهد داشت.
و نیز می‌فرماید:
«بَلْ هُوَ آیاتٌ بَیِّناتٌ فی صُدُورِ الَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ…»[۸]
«… ولی این آیات روشنی است که در سینه دانشوران جای دارد…».
«… ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتابَ الَّذینَ اصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا…»[۹]؛
«… سپس این کتاب [آسمانی] را به گروهی از بندگان برگزیده خود به میراث دادیم…».
منبع: پرسشها و پاسخهای دانشجویی شیعه و اهل سنت؛ دفتر نشر معارف تدوین و تألیف: علی اصغر رضوانی، مصطفی عزیزی
[۱]. واقعه ۵۶، آیات ۷۷ـ ۷۹٫
[۲]. ر. ک: تفسیر الفخر الرازی، ذیل آیه ۷۹ سوره واقعه.
[۳]. احزاب، آیه ۳۳٫
[۴]. صحیح مسلم، ج ۷، ص ۱۳۰؛ سنن ترمذی، ج ۵، ص ۶۵۶؛ کتاب المناقب.
[۵]. رعد، آیه ۴۳٫
[۶]. شواهد التنزیل، حسکانی، ج ۱، ص ۴۷۳٫
[۷]. نمل، آیه ۴۰٫
[۸]. عنکبوت، آیه ۴۹٫
[۹]. فاطر، آیات ۳۱ ـ ۳۳٫
پاسخ دهید