دیدگاه‏هاى امام على ‏علیه السلام در باب فلسفه تاریخ، تفسیر روشنى از مفاهیم قرآنى است. در سخنان آن امام، فلسفه تاریخ، با رویکردى کاملاً آگاهانه و هدف‏مند مورد توجه واقع شده است. آغاز و انجام تاریخ مهم‏ترین بخش این تأملات است. ایشان، کلّ تاریخ را در سه بخش؛ یعنى آفرینش و برگزیدن آدم (آغاز تاریخ)، بعثت پیامبران (مرحله دوم تاریخ) و ظهور منجى مصلح (انجام تاریخ) توصیف مى ‏کنند. بر اساس سخنان آن حضرت، عوامل مهم شکل ‏گیرى تاریخ بشرى عبارتند از: ۱) حاکمیت مشیت الهى ۲) آزادى عمل و قدرت انتخاب انسان.