بنا بر آنچه از روایات به دست می‌آید، تنها راه تحصیل رضایت خداوند، تسلیم محض در مقابل اوامر و نواهی اهل‌بیت علیهم السلام و کسب رضایت ایشان است؛ چنانچه امام حسین علیه‌السلام می‌فرماید: رضِیَ اللهِ رِضانا أَهلَ الْبَیتِ؛۱ رضایت خداوند در رضایت ما اهل‌بیت است.

زین جهان پیروی آل نبی ما را بس در قیامت ثمر حب علی ما را بس
نیست ما را که کم و کیف از ایشان برسیم ما و تسلیم که آن نص جلی ما را بس۲

آری، معیار رضایت و خشنودی خداوند، خشنودی و رضایت اهل‌بیت علیهم‌السلام است و از همین روست که مولانا صاحب العصر والزمان سلام الله علیه خطاب به محبان و شیعیانشان می‌فرمایند:
هر یک از شما باید به آنچه مایه نزدیکی او به محبت ماست، عمل نماید و از آنچه مایه نزدیکی او به نارضایتی و ناراحتی ماست، دوری و اجتناب کند.۳

خشنودی و رضایت اهل بیت علیهم السلام نیز در اطاعت و تسلیم محض ما در مقابل خواست ایشان است که همان خواست و رضایت خداوند است. از این روست که وظیفه همیشگی ما پرهیزگاری و تسلیم محض در مقابل اوامر و نواهی ائمه اطهار سلام الله علیهم بوده و هست؛ چنانچه پیام امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به پیروانشان چنین است:
تقوای الهی پیشه سازید، و تسلیم امر ما باشید و کار را به ما واگذار کنید.۴

اتصال با قرآن

قرآن عهد و پیمان آفریدگار متعال با آفریدگانِ خویش است.۵ معارف و حقایق قرآن، رفعت‌بخش درجات روح انسان و نردبان عروج و تکامل اوست تا آن‌جا تکاملی انسان در دنیا و آخرت وابسته به درجه انس او با قرآن است.۶

باری، قرآن مائده و سفره گسترده الهی است که بهره‌‌گیری از آن تا سر حد توان توصیه‌ای ربانی است: فاقرؤوا ما تیسّر من القرآن؛۷ هر آنچه می‌توانید، قرآن بخوانید.

از همین روست که یکی از دستورالعمل‌های مشترک ارباب معرفت، دستور به انس و اتصال با قرآن و پیاده کردن حقایق آن است؛ چنانچه یکی از توصیه‌های همیشگی حضرت علامه آیت‌‌الله حسن‌زاده آملی دامت افاضاته چنین است:

انسان قرآنی باش! و در این راه استقامت داشته باش! قرآن، ذکر است: إنّا نحن نزّلنا الذّکر.۸ یک درستان را قرآن قرار دهید و استاد هم خدا باشد.۹ قرآن کریم، صورت کتبی انسان کامل است. پس هر قدر به قرآن تقرب بجویی، به انسان کامل نزدیک‌تر شده‌ای. حال بنگر که بهره‌ات از قرآن چقدر است؟ زیرا حقایق آیات آن در حقیقت، درجات ذات تو و مدارج آن نردبان عروج و تکامل توست.۱۰

عارف بزرگوار، حضرت آیت‌الله سیدعلی‌آقا قاضی طباطبایی (رضوان‌الله‌تعالی‌علیه)، به چنان انس و قربی در آستان قدسی امام زمان ارواحنا فداه بار یافته بود که او را از ذکر ویژه‌ای که آن حضرت در ابتدای ظهور در گوش جان ۳۱۳ نفر یاران ویژه خویش می‌خواند باخبر ساخته بودند.۱۱ ایشان می‌فرماید: اگر به جایی رسیده‌ام، در سایه قرآن و توسل به حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام رسیده‌ام.۱۲ هم‌چنین در جای دیگر ضمن دستورالعمل‌های عرفانی خویش به سالکان الی الله می‌فرماید: بر شما باد به تلاوت قرآن کریم در دل شب با صوت نیکوی محزون؛ چرا که آن، شراب جان مؤمنان است.۱۳

آری، تناسب یافتن با امام زمان ارواحنا فداه که شریک قرآن ۱۴ بلکه روح و حقیقت قرآن است، انس و اتصال با قرآن و تحقق بخشیدن حقایق و معارف آن را می‌طلبد.

وجود امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف در اوج نورانیت و طهارت روحی است: إنّما یریدالله لیذهب عنکم الرّجس أهل البیت و یطهّرکم تطهیراً؛۱۵ خداوند اراده کرده است که شما اهل‌بیت را از هر گونه ناپاکی برهاند و به عالی‌ترین درجات پاکی و طهارت برساند. از همین روست که ارتباط روحی و معنوی با امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) جز از راه تحصیل نورانیت و طهارت روحی امکان‌پذیر نیست: لا یمسّه إلّا المطهّرون؛ به حقیقت قرآن، جز پاکان و طهارت‌یافتگان عالم دست نمی‌یابند.

این در حالی است که بهترین و ریشه‌ای‌ترین راه تحصیل طهارت و نورانیت باطنی، تمسک به معارف قرآن و پیاده کردن دستورالعمل‌های اخلاقی و عرفانی آن است؛ چرا که قرآن کلام خدا و تجلی‌گاه فیض و نور الهی است؛۱۶ چنانچه در بیان وحی آمده است: وأنزلنا إلیکم نوراً مبیناً؛۱۷ و نور آشکاری را به سوی شما نازل کردیم.

حال، در میان سوره‌ها و آیه‌های نورانی قرآن، برخی از آیه‌ها و سوره‌ها ارتباط ویژه‌‌ای با ساحت شرعی ولایت و امامت یافته‌اند؛ چنان که سوره واقعه سوره امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام)، سوره‌های کوثر و قدر، متعلق به حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها و سوره انسان، سوره اهل‌بیت (علیهم‌السلام) است.
در میان سوره‌های خاصی که با ساحت قدسی ائمه اطهار علیهم‌السلام در ارتباطند، سوره‌هایی به طور اخص با وجود عصاره عالم خلقت، حضرت ولیّ عصر (ارواحنا فداه) پیوندی پر رمز و راز یافته‌اند؛ سوره هایی همچون حدید، حشر، صف، جمعه و تغابن که «مسبِّحات خمس» و سوره إسراء که «بنی اسرائیل» نیز نامیده می‌شود.

دستورالعمل‌های عرفانی آیات ۷۸ و ۷۹ سوره إسراء گویا در حکم مقدمه لازم برای نیل به ولایت خاص مولانا صاحب‌العصر والزمان ارواحنافداه است که توجه به: ۱٫ نماز اول وقت؛ ۲٫ شب‌زنده‌داری و نماز شب را می طلبد.

۱ – نماز اول وقت:

آیه ۷۸ سوره إسراء به برپاداری نمازهای واجب در اول وقت، به ویژه نماز صبح که مشهود فرشتگان شب و روز واقع می‌شود، دستور می‌دهد:
أقم الصلوه لدلوک الشمس إلی غسق اللیل و قرآن الفجر إنّ قرآن الفجر کان مشهودا؛۱۸ نماز را هنگام زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکی شب (اشاره به نماز ظهر، نماز عصر، نماز مغرب و نماز عشاء) و همچنین قرآن فجر [= نماز صبح] را به‌پا‌دار؛ چرا که قرآن فجر مشهودِ‌‌ (فرشتگان) شب و روز است.
ابن مسعود رضی الله عنه از پیامبر بزرگوار اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله گزارش کرد که از بر‌ترین اعمال از پیامبر پرسیدم،‌ ایشان فرمود: به جای آوردن هر نماز در اول وقت آن، برترین اعمال است.۱۹
حضرت استاد مصباح یزدی حفظه‌الله از حضرت آیت‌الله بهجت دامت افاضاته و آن جناب به نقل از استاد عرفانشان حضرت آیت‌الله سیدعلی‌آقا قاضی طباطبایی رضوان‌الله‌تعالی‌علیه نقل فرموده‌اند: هر کس بر نماز اول وقت مداومت ورزد و به مقامات والای عرفانی نرسد، مرا لعن کند.۲۰

۲ – شب‌زنده‌داری و نماز شب:

دستورالعمل ویژه‌ای که در آیه ۷۹ این سوره ارایه شده است، دستور به تهجد و شب‌زنده‌داری و اقامه نافله شب به امید رسیدن به مقام محمود می‌باشد:
و من اللیل فتهجد به نافله لک عسی أن یبعثک ربک مقاماً‌ محموداً؛۲۱ و پاسی از شب را (از خواب برخیز و) نماز (و قرآن) بخوان. این یک وظیفه‌ اضافی برای توست. امید است که پروردگارت تو را به مقامی محمود و درخور ستایش برانگیزد.
تهجد و شب‌زنده‌داری باعث تشابه و سنخیت با مولایمان صاحب ‌العصر و الزمان ارواحنافداه می‌گردد؛ چرا که آن حضرت خود پیشاهنگ متهجّدان و سرسلسله شب‌زنده‌داران است؛ تا جایی که بنا به فرموده امام موسی کاظم (علیه‌السلام) بر چهره گندمگون حضرتش، بر اثر بیداری شب‌ها، رنگ زرد عارض می‌شود.۲۲

باری، تمام سالکان و عارفان با اقتدا به امام زمان ارواحنافداه، آن طلایه‌دار عرفان و مقتدای عارفان، شب‌های خویش را با استغفاری خالصانه، مناجاتی عاشقانه و نمازی عارفانه به صبح می‌آورند:

سحر با باد می‌گفتم حدیث آرزومندی
خطاب آمدکه واثق شوبه الطاف خداوندی
دعای صبح و آه شب، کلید گنج مقصود است
بدین راه وروش میروکه با دلدار پیوندی۲۳

امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه‌السلام یکی از خصال یاران ویژه حضرت صاحب‌الزمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف‌ را چنین برشمرده‌اند:
… برخی از آنان شب‌هنگام نخوابند. زمزمه قرآن و مناجات و نمازشان همچون نوای زنبوران عسل فضا را آکنده سازد؛ شب را با قیام و ر‌کوع و سجود به روز آورند و بامدادان بر مرکب‌های خویش سوار شوند. آنانند پارسایان شب و شیران روز. ۲۴

آری، روح عبادت و شب‌زنده‌داری در فردفرد یاوران مهدی سلام‌الله‌علیه موج می‌زند؛ اما برخی از یاران خاص آن حضرت از لحاظ جسمی و روحی به چنان قوّت و نیرویی دست می‌یابند که سختی مجاهدات روزانه، مانع از عبادت و مناجات شبانه ایشان نمی‌گردد. اینان همان رادمردانی هستند که جهاد توفنده روزانه را با تهجد بالنده شبانه جمع می‌کنند و لقب «پارسایان شب و شیران روز» از جانب مولای متقیان علیه‌السلام مدال افتخارشان می‌گردد.

منبع:پرسمان

منابع:

1. حضرت اباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام این فراز نورانی را به هنگام خروج از مکه به سوی کربلا، ضمن خطبه معروف «خُطَّ المَوتُ» فرموده‌اند. ر.ک: سید بن طاووس، اللّهوف علی قتلی الطّفوف، ص ۵۲ – ۵۳ و فرهنگ جامع سخنان امام حسین(ع)،‌ ص ۳۶۹.
   ۲٫ فیض کاشانی، شوق مهدی، تصحیح علی دوانی، ص ۱۳۶.
   ۳٫ فَلیَعمَل کُلُّ امْرِءٍ مِنکُم بِما یُقَرِّبُ بِهِ مِنْ مَحَبَّتِنا وَ یَتَجَنَّبُ ما یُدنیهِ مِن کِراهَتِنا وَ سَخَطِنا؛ بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۵، ح‌۷.
   ۴٫ فَاتَّقُوا اللهَ وَ سَلِّموا لَنا وَرُدُّوا الأَمرَ إلَینا. بحارالانوار، ج ۵۳، باب ۳۱، ص ۱۷۹، ح ۹.
   ۵٫ فرازی از نامه مولی الموحدین علی علیه‌السلام در وصیت‌نامه‌اش به محمدبن‌حنیفه. ر.ک: فیض کاشانی، وافی، ج ۱۴، ص ۶۴
   ۶٫ عن رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله: یُقالُ لِصاحِبِ القُرآنِ: إقْرَأ وَارْقَ وَ رَتِّل کَما کُنتُ فی دارِ الدُّنیا؛ فَإنَّ مَنزِلَتَکَ عِندَ آخَرِ آیَهٍ تَقرَؤُها؛ [در روز قیامت] به صاحب قرآن [و کسی که با قرآن مأنوس و همنشین بوده است] گفته می‌شود: بخوان و بالا برو و قرآن را تلاوت کن همان‌گونه که در دنیا تلاوت می‌کردی؛ همانا درجه و منزلت تو نزد آخرین آیه‌ای است که قرائت می‌کنی. ری‌شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، کنز‌العمال، ح ۲۳۳۰.
   ۷٫ مزمل (۷۳)، ۲۰.
   ۸٫ حجر‌(۱۵)، ۹.
   ۹٫ علی محیطی، صراط سلوک، ص ۳۳ ـ ۳۴.
   ۱۰٫ همان، ص ۲۷ ـ ۲۸.
   ۱۱٫ پس از آن که امام زمان ارواحنافداه ظهور خویش را از کنار کعبه (بین رکن و مقام) اعلان می‌فرمایند، ۳۱۳ نفر از خواص آن حضرت در محضرش مجتمع می‌گردند. در این حال حضرت به آنها کلمه‌ای می‌گویند که همه آنها با طی‌الارض تمام عالم را تفحص می‌کنند و می‌فهمند که غیر از آن حضرت کسی دارای مقام ولایت مطلقه الهیه، و مأمور به ظهور و قیام، و حاوی همه گنجینه‌های اسرار الهی و صاحب‌الامر نیست. در این حال همه به مکه مراجعت می‌کنند و به آن حضرت تسلیم می‌شوند و بیعت می‌نمایند. مرحوم قاضی رضوا‌الله‌تعالی‌علیه می‌فرمود: من آن کلمه‌ای را که حضرت به آنها می‌فرماید، می دانم. طیّار مراغی و حسن‌زاده، اسوه عارفان، ص ۱۰۸ – ۱۰۹ ؛ به نقل از علامه حسینی طهرانی، مهر تابان، ص ۳۳۱ – ۳۳۱.
   ۱۲٫ این جمله مرحوم سیدعلی‌آقا قاضی قدس سرّه را حضرت آیت‌الله مصباح یزدی حفظه‌الله از استادشان حضرت علامه طباطبایی رحمه‌الله نقل فرموده‌اند.
   ۱۳٫ وَعَلَیکُم بِقِراءَهِ القُرآنِ الکَریمِ فِی اللَّیلِ بِالصَّوتِ الحَزینِ فَهُوَ شَرابُ المُؤمِنینَ». هاشمیان، هادی، دریای عرفان، ص ۱۲۸.
   ۱۴٫ در زیارت آن حضرت می‌خوانیم: اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا شَریکَ القُرآنِ؛ سلام بر تو ای شریک قرآن! و در حدیث ثقلین می‌خوانیم: إنّی تارِکٌ فیکُمُ الثَّقَلَینِ کِتابَ اللهِ وَ عِترَتی… لَن یَفتَرِقا حَتّی یَرِدا عَلَیَّ الحَوضَ؛ من در میان شما دو چیز گرانبها به یادگار می‌گذارم: کتاب خدا و عترتم… از این رو وجود مقدس امام زمان ارواحنافداه شریک و هم‌طراز قرآن بوده، همواره دارای اتصالی انفکاک‌ناپذیر با قرآن است.
   ۱۵٫ احزاب (۳۳)، ۳۳.
   ۱۶٫ امام متقیان، علی علیه‌السلام می‌فرماید: فَتَجَلّی سُبحانَهُ لَهُم فی کِتابِهِ مِن غَیرِ أن یَکُونُوا رَأَوْهُ؛ خداوند سبحان بر بندگان در کتاب خود تجلی کرده است، بدون آن که او را ببینند؛ نهج‌البلاغه، خطبه ۱۴۷.
   ۱۷٫ نساء (۴)، ۱۷۴.
   ۱۸٫ إسراء (۱۷)، ۷۸.
   ۱۹٫ ما رَواهُ ابنُ مَسعودٍ عَنِ النَّبی صَلَّی الله علیه و آله و سلم، وَسَأَلَهُ مِن اَفضَلِ الاَعمالِ، فَقالَ: اَلصَّلوهَ فی اَوَّلِ وَقتِها. مجلسی، بحارالانوار، ج ۸۳، باب ۸، ح ۲۷، ص ۶۳.
   ۲۰٫ باقی‌زاده، رضا، برگی از دفتر آفتاب، ص ۹۷ و طیار مراغی و حسن‌زاده، اسوه عرفان، ص ۸۹.
   ۲۱٫ إسراء (۱۷)، ۷۹.
   ۲۲٫ موسوی اصفهانی، سید محمدتقی، مکیال المکارم، ترجمه حائری قزوینی، ج ۱، ص ۱۹۳.
   ۲۳٫ فیض کاشانی، ملا محسن، شوق مهدی، تصحیح علی دوانی، ص ۱۵۳.
   ۲۴٫ عن امیرالمؤمنین علی علیه السلام: … فیهِم رِجالٌ لا یَنامونَ اللَّیلَ؛ لَهُم دَوِیّ فی صَلاتِهِم کَدَوِیِّ النَّحلِ یَبیتونَ قیاماً عَلی اَطرافِهِم وَ یُصبِحونَ عَلی خُیُولِهِم رُهبانٌ بِاللَّیلِ، لُیُوثٌ بِالنَّهار؛ سید بن طاووس، الملاحم و الفتن، ص ۵۲.