شفاعت گنه کاران، ممکن است در مراحل گوناگون پس از مرگ، صورت بگیرد:

۱ – برزخ،

۲ – مواقف قیامت،

۳ – پس از دخول در جهنم و مدت ها تحمل عذاب دوزخ.

با توجّه به این مراحل، روشن مى شود که میان آن دسته روایاتى که شفاعت را در حق سبک شمرندگان نماز جارى نمى داند و یا مجازات زناکار را دخول در جهنم و تحمل عذاب هاى آن مى داند؛ با دسته دیگرى از روایات که ذره اى از ایمان را موجب بهره مندى از شفاعت مى داند، منافاتى وجود ندارد.

در حقیقت بر اساس دسته اول روایات،[۱] شفاعت در مرحله اول و دوم، شامل حال سبک شمرندگان نماز، یا زناکاران نمى شود و چنین کسانى پس از دخول در جهنم و تحمل سالیان دراز عذاب دردناک، استحقاق و قابلیت شفاعت را پیدا مى کنند و بالاخره با شفاعت نجات مى یابند.

امام باقر (علیه السّلام) مى فرماید: «گروهى از مردم در آتش جهنم مى سوزند تا اینکه گداخته مى شوند، آن گاه شفاعت نجاتشان مى دهد».[۲]

بنابراین بهره مندى از شفاعت، بستگى به میزان تحصیل شرایط آن (ایمان و عمل صالح) دارد. پس مقصود از نجات یافتن کسى که ذره اى ایمان در دل دارد، این است که بالاخره ایمان او سبب نجاتش خواهد شد؛ هر چند پس از تحمل سالیان دراز عذاب جهنم باشد. در مقابل، کسانى که به طور کلى از ایمان محروم اند و دین و عمل آنها مورد رضایت خداوند نیست (مشرکان، کافران، ناصبیان و دشمنان رسول اکرم و خاندان او) محروم از شفاعت بوده و در عذاب جهنم جاودانه و همیشگى خواهند بود.

دفتر نشر معارف/مؤلفان:محمدرضا کاشفی و سیّد محمد کاظم روحانی

[۱] – کافى، ج ۵، ص ۴۷۶، ح ۹؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۳۱، ح ۷۰٫

[۲] – میزان الحکمه، ج ۱، ص ۴۷۵، ح ۲۹۴۰٫