آیات مربوط به شفاعت را می توان بر چند دسته تقسیم نمود:

الف. آیاتی که شفاعت را نفی می کنند.

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَنفِقُوا مِمَّا رَزَقنَاکُم مِن قَبلِ أَن یَأتِیَ یَومٌ لاَ بَیعٌ فِیهِ وَلاَ خُلَّهٌ وَلاَشَفَاعَهٌ وَالکَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»؛[۱]«ای اهل ایمان! از آنچه روزی شما کردیم، انفاق کنید پیش از آن که روزی بیاید که نه خرید [و فروشی] هست و نه دوستی و شفاعتی به کار آید و کافران در آن روز درمی یابند که به خود ستم کردند»

ب. اختصاص شفاعت به خداوند

«قُل للهِ الشَّفَاعَهُ جَمِیعا لَهُ مُلکُ السَّماوَاتِ وَالاَرضِ ثُمَّ إِلَیهِ تُرجَعُونَ»؛[۲] «بگو [ای پیامبر!] شفاعت تنها از آن خداست که مالک زمین و آسمان هاست و پس از مرگ، بازگشت همه شما به سوی اوست.»

اختصاص شفاعت به خداوند، یعنی اوست که شفیع را شفیع قرار داده و به او اجازه می دهد که بین خود و مردم وساطت و شفاعت کند. هر شفاعت کننده ای بایستی در طول خداوند و با اذن او شفاعت کند.

ج. شفاعت مشروط برای غیر خدا

«مَا مِن شَفِیعٍ إِلاَّ مِن بَعدِ إِذنِهِ»؛[۳]«هیچ شفیعی جز به اجازه او نخواهد بود».

«وَلاَ تَنفَعُ الشَّفَاعَهُ عِندَهُ إِلاَّ لِمَن أَذِنَ لَهُ…»؛[۴]«و نفع نمی دهد شفاعت نزد خدا مگر برای کسی که خداوند به او اذن دهد.»

«یَومَئِذٍ لا تَنفَعُ الشَّفاعَهُ إِلاّ مَن أَذِنَ لَهُ الرَّحمنُ وَ رَضِیَ لَهُ قَول»؛[۵]«در آن روز شفاعت به کسی سود نبخشد، مگر کسی را که خدای رحمان اجازه دهد و سخنش او را پسند آید».

مقتضای جمع بین آیات این است؛ شفاعت تنها برای خداوند سزاوار است و کسانی که خداوند به آنها اذن و اجازه شفاعت می دهد. بدیهی است خداوند به کسانی اجازه شفاعت می دهد که پیامبر و یا از اولیای الهی و مورد رضایت خداوند باشند.

پی نوشت ها

[۱] – بقره، آیه ۲۵۴٫

[۲] – زمر، آیه ۴۴٫

[۳] – یونس، آیه ۳٫

[۴] – سبأ، آیه ۲۳٫

[۵] – طه، آیه ۱۰۹٫