روز سه شنبه مورخ ۲۳ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ و مصادف با روز هجدهم ماه مبارک رمضان، حضرت «آیت الله صدیقی» در گفتگو با پرتال علوم اسلامی ثقلین به ایراد بیاناتی با موضوع «شرح دعای ۴۴ صحیفه سجادیه» پرداختند که مشروح این گفتگو تقدیم حضورتان می گردد.
«أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ»
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ * رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری * وَ یَسِّرْ لی أَمْریَ * وَ احْللْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی»[۱].
«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمینَ وَ الصّلَاهُ عَلَی خَاتَمِ الْمُرْسَلِینَ طَبِیبِنا حَبیِبنَا شَفِیعِ ذُنوبِنَا أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْمَعْصُومِینَ سِیَّمَا الْحُجَّهُ بَقِیَّهِ اللهِ فِی الْعَالَمِینَ عَجَّلَ اللهُ فَرَجَهُ وَ رَزَقَنَا اللهُ صُحبَتَهُ وَ اللَّعْنُ عَلَی أَعْدَائِهِمْ أَجْمَعِینَ».
مقدّمه
در دعای چهل و چهارم صحیفه سجّادیّه که وجود نازنین این امامِ زینتِ پرستش کنندگان خدای متعال در آغاز ماه مبارک رمضان ایراد کرده‌اند، در این قسمت از خداوند عزیز درخواست کردند که خدایا! اجلالِ حرمتِ این ماه را به ما الهام کن، دلِ ما دریافت کند، جانِ ما فیضِ بینش نسبت به ماه مبارک رمضان را پیدا کند، که این معرفتِ فضیلتِ ماه مبارک رمضان و اجلال حرمتِ این ماه، و تحفّظ از محضوراتِ این ماه اگر با الهامِ تو باشد ریشه‌ای خواهد بود، از عمقِ جانِ خود می‌جوشم، چون در باطن تو به من القاء کرده‌ای، حال اگر من ماه مبارک رمضان را فهمیدم که جلوه‌ی خدای متعال است، اگر فهمیدم که محضرِ خدای متعال است، اگر فهمیدم که سفره‌ی خدای متعال است، اگر فهمیدم که محفلِ انس پیامبران و امامان و اولیای خداست، اگر فهمیدم که ماه توفیقِ بیرون آمدنِ از باتلاقِ نفس و افتادنِ در دریای رحمتِ الهی است، در آن صورت وظیفه‌ای پیدا می‌کنم که جوارحِ خود را از معصیت‌های تو نگه دارم، و نه تنها گناه نکنم بلکه تضییع نکنم.
توجّه به اعضاء و جوارح
خدای متعال به انسان چشم و گوش و زبان و اعضاء و جوارح داده است و از انسان کار می‌خواهد، اگر این کار معصیت باشد کفرانِ عظیمی است و اگر معصیت هم نباشد اما انسان با این جوارح هیچ ذخیره‌ای برای آخرتِ خود تأمین نکند باز این هم استفاده نکردن از نعمت‌های الهی است و درجه‌ی ضعیفِ کفرانِ نعمت است.
لذا این هر دو را مطرح کرده‌اند، یکی اینکه من این نعمت‌هایی که به من داده‌ای را آلوده نکنم و این‌ها را به لجنِ گناه نکشم و دوم اینکه این‌ها را راکد نگه ندارم، این سرمایه است، با آن‌ها کار کنم تا در عالَمِ برزخ و قیامت فقیر نباشم، آنجا ثروت داشته باشم، «وَ اسْتِعْمَالِهَا فِیهِ بِمَا یُرْضِیکَ».
بعد حضرت برخی از جوارح را نام بردند که ما حسّاس بشویم، حدّاقل حواسِ ما در ماه مبارک رمضان به آن‌ها باشد که ما با گوش و چشم خود گناه نکنیم، و با بطونِ خود… یعنی شکمِ خود را از حرام نگه‌داریم.
اهمیّتِ لقمه
و در مسئله‌ی پرهیز از خورد و خوراک از محرّمات در اسلام خیلی تأکید شده است و آثارِ وضعیِ لقمه‌ی شبهه‌ناک و حرام هم در مسئله‌ی توفیقاتی که انسان به دنبالِ آن هست و هم در پاکیزگیِ روح و هم در استجابتِ دعا خیلی مهم است، گاهی یک لقمه‌ی حرام باعث می‌شود که انسان چهل روز از توفیقاتِ الهی محروم بشود، و گاهی یک لقمه‌ی حرام بکلّی انسان را از چشمِ خدای متعال و اولیای خدا می‌اندازد، و لقمه‌ی شبهه‌ناک هم انسان را از انواع خوبی‌ها محروم می‌سازد.
لذا باید در این مسئله حواسِ خودمان را خیلی جمع کنیم، سرِ هر سفره ننشینیم، از هر کسی پول قبول نکنیم، هر لقمه‌ای را فرصت نپنداریم و از هر لقمه‌ای استفاده نکنیم.
روایاتی که به محضرِ شما تقدیم شد روایاتِ قابل توجّه و حساسی است که اگر انسان رعایت کند… خدا می‌داند که بشر اگر بنده باشد و در چارچوبِ احکامِ الهی از مواهبِ دنیا استفاده کند و به خود را حرام آلوده نکند چه ظرفیتی دارد و به چه درجاتی می‌رسد.
این مسئله‌ی شکم بود که خداوند منّان در موردِ خوردنِ مالِ یتیم فرمود: «إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوَالَ الْیَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَیَصْلَوْنَ سَعِیرًا»[۲]، این‌هایی که مالِ یتیم را می‌خورند درواقع در حالِ پُر کردنِ شکمِ خود از آتش هستند، یعنی اگر کسی چشمِ برزخی داشته باشد می‌بیند که شکمِ کسی که مالِ یتیم خورده است از آتش مملو شده است، و پناه به خدا می‌بریم از غذای حرام، از لقمه‌ی شبهه‌ناک، از حقوقِ حرام، از ربای در معامله، از غش در معامله، از خوردنِ اموالِ یتیم که در روایت دارد «نَحنُ الیَتامَی»، مالِ امام زمان ارواحنا فداه خوردن، خمسِ مال ندادن، ندادنِ حقوقِ فرزندانِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها «تعرّض کردن» است، همین آتش خوردن است.
بنابراین ماه مبارک رمضان بهترین ماه است که انسان یک حسابِ سالی برای خود ببیند، و در زمانِ معیّنی از ماه مبارک رمضان همه ساله حقوقِ واجبه‌ی مالیِ خود را اداء کند و حقوقِ فرزندانِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را اداء کند و مشغول‌الذّمه‌ی این بزرگواران از دنیا نرود.
مراقبت از زبان
نکته‌ی بعدی این بود که «زبان را»… زبان یک عضوِ کوچکی است، وجود مقدّسِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه فرمودند: «اللِّسانُ جِرْمُهُ صَغِیرٌ وَ جُرمُهُ کَبیرٌ وَ عَظیمِ»[۳] زبان یک عضوِ کوچکی است اما از نظرِ جرم خیلی بزرگ و سنگین است، روایت دارد که اعضاء و جوارحِ ما هر روز به زبان التماس می‌کنند و می‌گویند که برای ما بلا درست نکن، زبانِ سرخ سرِ سبز را می‌دهد بر باد.
کنترلِ زبان، حفاظتِ زبان به قدری مهم است، وقتی فردی به محضرِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم عرضه داشت: یا رسول الله! به من یک نسخه‌ای ارائه بفرمایید تا سالم زندگی کنم، حضرت فرمودند: «إحفَظ لِسانَک» از زبانِ خودت حفاظت کن، آن شخص دید چه نکته‌ای است! عرض کرد: لطفاً نسخه‌ی دیگری برای من بپیچید، حضرت مرتبه‌ی دوم هم فرمودند: «إحفَظ لِسانَک»، برای مرتبه‌ی سوم به محضرِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم عرضه داشت: یک نکته‌ی دیگری اضافه بفرمایید، حضرت فرمودند: وای بر تو! مثلِ اینکه اهمیّتِ موضوع را متوجّه نشدی! آیا جز این است که اشخاص با زبانِ خود به جهنّم سقوط می‌کنند؟
این زبان در پاکیِ همه‌ی اعضاء و زندگی و همچنین در آلودگی و افتادنِ در آتشِ جهنّم نقش دارد.
برای خدا کار کنیم
حضرت سجّاد علیه السلام بعد از نام بردن از بعضی از جوارح و حسّاسیّتِ این‌ها عرضه می‌دارند: «وَ لَا نَتَکَلَّفَ إِلَّا مَا یُدْنِی مِنْ ثَوَابِکَ، وَ لَا نَتَعَاطَى إِلَّا الَّذِی یَقِی مِنْ عِقَابِکَ» خدایا! ما را کمک کن که اگر چیزی را بعنوانِ تکلیف و وظیفه بعهده می‌گیریم، آنچه را که انجام می‌دهیم ثواب داشته باشد، کارِ بی‌ثواب از ما سر نزند.
یعنی تمامِ کارهای ما برای رضای تو باشد، تبسّمِ ما در خانه، خوش اخلاقیِ ما، خدمتِ به خانواده، نوازشِ فرزندان، احوالپرسی از همسایه، اداء دینِ انسان‌های مقروض، تأمینِ جهیزیه و … هیچ کدام از این‌ها برای شهرت نباشد، برای دنیا نباشد، تا هر کاری که کردیم برای ما ثواب داشته باشد و آخرتِ ما را آباد کند.
از آن طرف «وَ لَا نَتَعَاطَى إِلَّا الَّذِی یَقِی مِنْ عِقَابِکَ» خدایا! ما را کمک کن که ما هر کاری انجام می‌دهیم با تقوا باشد، همه‌ی کارهای ما ما را از بدی‌ها دور کند.
«ثُمَّ خَلِّصْ ذَلِکَ کُلَّهُ مِنْ رِئَاءِ الْمُرَاءِینَ، وَ سُمْعَهِ الْمُسْمِعِینَ»… وقتی امام سجّاد علیه السلام توفیقاتِ جوارحی را از خدای متعال درخواست کردند بعد درخواست کردند که همه‌ی اعمالِ جوارحیِ ما را از ریا حفظ کن.
دیگر بهترین عملِ ما نماز است، «حیّ عَلَی خَیر العَمَل»، این بهترین عمل که هر روز در اذان و اقامه چندین مرتبه شعار می‌دهیم که ما بهترین عمل را انجام می‌دهیم، همین عمل که خیر العمل است اگر با ریا همراه باشد خدای متعال وعده‌ی عذاب داده است، «فَوَیْلٌ لِّلْمُصلِّینَ * الَّذِینَ هُمْ عَن صلاتهِمْ ساهُونَ * الَّذِینَ هُمْ یُرَاءُونَ * وَ یَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ»[۴]، کسانی که در نمازِ خود اهلِ ریا هستند خدای متعال «ویل» نثار می‌کند، حالا «ویل» یا وعید است و تهدید است و یا چاهی از چاه‌های جهنّم است.
امام سجّاد علیه السلام ضمنِ اینکه توفیق می‌خواهند که هر کاری می‌کنیم وجهه‌ی تقرّبی و ثواب داشته باشد و با تقوا همراه باشد، باطنِ کار مهم‌تر از ظاهرِ کار است، آن هم بی‌ریا بودن است، آن نیّتِ خالصِ بنده‌ی خدای متعال است، هم به رُخِ کسی نکشیم، هم به دنبالِ این نباشیم که به گوشِ افراد برسانند که ما عبادتی کردیم یا شب‌زنده‌داری کردیم یا کمکی به اشخاص کرده باشیم.
روضه حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه
صلی الله علیک یا اباعبدالله الحسین
گویا روز هجدهم ماه مبارک رمضان یا روز هفدهم ماه مبارک رمضان بود، وجود مبارک حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه بر عرشه منبر نشسته بودند و برای مستمعین خطابه‌ای ایراد کرده بودند، یک نگاهی به طرفِ راستِ خویش کردند و دیدند امام حسن مجتبی صلوات الله علیه جلوس کرده‌اند، یک نگاهی به طرفِ چپ خویش کردند و دیدند حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه نشسته‌اند. از امام حسن مجتبی صلوات الله علیه پرسیدند: چند روز از ماه رمضان گذشته است؟ عرض کردند: هفده روز. از حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه سؤال کردند که چند روز از ماه مبارک رمضان باقی مانده است؟…
گویا حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه لحظه‌شماری می‌کردند که لحظه‌ی شهادتِ ایشان برسد.
وقتی حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه پاسخ دادند حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه فرمودند: چه مانع شده است که اشقی‌النّاس (دست به محاسنِ خویش گرفتند) این را با خون سرم رنگین کند؟
حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه می‌دانستند در ماه مبارک رمضان شقی‌ترینِ افراد با شمشیرِ زهرآلود فرقِ مقدّسِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه را خواهد شکافت و با خونِ فرقِ ایشان صورتشان گلگون می‌شود و محاسنِ ایشان خونین می‌شود، لذا حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه قبل از آن اتّفاق خودشان روضه‌ی خودشان را خواندند…
اما در زیارتنامه حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف یعنی زیارت ناحیه می‌بینیم که یادی از محاسنِ خونینِ حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه شده است، «أَلسَّلامُ عَلَى الشَّیْبِ الْخَضیب» سلام بر آن محاسنِ خون‌آلود…
گویا محاسنِ حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه روز عاشورا چند مرتبه با خون خضاب شده است، اولین مرتبه صورت به صورتِ خونینِ حضرت علی اکبر علیه السلام گذاشتند و با دستِ مبارکِ خویش خونِ فرقِ حضرت علی اکبر علیه السلام را می‌گرفتند و به محاسنِ خویش می‌مالیدند…
لا حول و لا قوّه الا بالله العلی العظیم
الا لعنت الله علی القوم الظّالمین
دعا
اِلَهَنا یَا حَمِیدُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ یَا عَالِی بِحَقِّ عَلِیٍّ یَا فَاطِرُ بِحَقِّ فَاطِمَهَ یَا مُحْسِنُ بِحَقِّ الْحَسَنِ یَا قَدیمَ الإحسان بِحَقّ الحُسَین
خدایا! گناهانِ ما را ببخش.
خدایا! امام زمان ارواحنا فداه را برسان.
خدایا! رهبرِ عزیزمان را حفظ کن.
خدایا! دشمنانمان را ذلیل بفرما.
خدایا! دشمنانِ ولایت و دشمنانِ نظام را از ریشه و بُن برکَن.
خدایا! استکبارِ جهانی، صهیونیزم بین الملل، جریان وهابیّت، جریانِ عناد با شیعه در عالَم، نفوذی‌های داخل را با قدرتِ قاهره‌ی خودت در هم بشکن و شرّ این‌ها را به خودشان برگردان.
خدایا! رهبرِ ما را، کشورِ ما را، شیعیانِ عالَم را در پناهِ امام زمان ارواحنا فداه حفظ بفرما.
خدایا! مریض‌های ما را شفاء بده.
خدایا! بلاهایی که هست مایه‌ی تنبّه و توبه‌ی ما قرار بده.
خدایا! هم مسئله‌ی ویروس، هم زلزله… خدایا! دستِ تو باز است، قدرتِ تو بیکران است، ما بندگانِ ضعیف و عاجز هستیم و جز تو کسی را نداریم، خودت توفیق بده که توبه کنیم و این بلاها با توبه‌ی ما دور بشود.
خدایا! نسلِ جوان را، جوان‌های سفارش شده، جوان‌های مورد نظر را به ساحلِ نجات و سعادتِ دنیا و آخرت نائل بفرما.
خدایا! دعاهای ما را مستجاب و عاقبتِ امرِ ما را ختم به خیر بگردان.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
[۱] سوره مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸
[۲] سوره مبارکه نساء، آیه ۱۰
[۳] مرقاه المفاتیح شرح مشکاه المصابیح، جلد ۷، صفحه ۳۰۳۹
[۴] سوره مبارکه ماعون، آیات ۴ تا ۷
پاسخ دهید