در این مقاله به بررسی «سیر تحولات تاریخی حضور زنان در مساجد و اماکن اسلامی و تاثیر آن بر معماری مساجد» پرداخته شده است.
در ابتدا حضور تاریخی زنان در مساجد در صدر اسلام و عملکرد پیامبر (ص) در تشویق زنان برای حضور در مسجد و نهی موردی آنان بررسی شده است. عملکرد خلفا پس از پیامبر (ص) با سنت ایشان متفاوت بوده و محدودیت هایی برای حضور زنان در مساجد قایل می شدند. ائمه (ع) بعد از پیامبر شیوه آن حضرت را ادامه داده، محدودیتی برای حضور زنان قرار نمی دادند؛ هر چند در مواردی نهی از طرف ایشان صادر شده است. علمای اهل سنت در پیروی از پیشوایان خود به سنت خلفا عمل کرده اند و این امر به تدریج بر معماری مساجد اهل سنت اثر گذاشته و جایگاه خاصی برای زنان در این مساجد در نظر گرفته نشده است؛ اما علمای شیعه با پیروی از اهل بیت (ع) به حضور زنان در مساجد اهمیت داده اند و این امر به تدریج باعث گسترش فضای اختصاص داده شده به بانوان در مساجد شده است.
اختصاص بخش های ویژه به بانوان شیعه در مساجد و حسینیه ها، موجب پیشرفت زنان در امور مذهبی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شده و تاثیرات تمدنی برای بانوان شیعه برجای نهاده است. تاثیر تمدنی حضور بانوان شیعه در مساجد، افزون بر تاثیرات مثبت در معماری مساجد شیعیان، موجب تغییراتی در مساجد اهل سنت شده است.