من گاهی فکر که می‌کنم می‌بینم به همه بدهکار هستم. به شهدا قسم مخصوصاً بعد از شهادت شهید محسن حججی خیلی از این‌ها شرمنده می‌شوم که ما چه کسی هستیم و این‌ها چه کسی هستند! احترام آن‌ برای ما است و خون دادن برای آن‌ها است. آدم واقعاً حیا می‌کند. این شهداء همه چیز خود را گذاشتند و رفتند. زن جوان و بچّه‌ی کوچک خود را گذاشته است و با امید به شهادت و حرف‌هایی که زده است وصیّت نامه‌ای که دارد… نه این‌که تصادفاً این‌طور شده است. نه، آمادگی داشته است. توانسته تعلّقات را از خود کنار بگذارد. حالا من چه کار کردم! ما شرمنده‌ی این‌ها هستیم. شرمنده‌ی شما هستیم که این‌جا می‌نشینید و فکر می‌کنید ما آدم درستی هستیم. آدم خجالت می‌کشد این احترام‌ها، این محبّت‌ها، این بزرگواری‌ها، این صفاها را می‌بیند.

 

امّا علاوه بر این چیزهایی عمومی که همه به هم بدهکار هستیم، امّا آدم از یک کسانی محبّت‌هایی دیده است و توجّه ندارد. امام سجّاد علیه السّلام می‌فرماید خدایا من عذر خواهی می‌کنم از این‌که کسی به من احسان و محبّتی کرده باشد و من شکر او را به جا نیاورده باشم، نمک شناس نباشم، قدردان نباشم. این نمک نشناسی مردم را از خوبی‌ها پشیمان می‌کند. آدم باید نمک شناس افرادی باشد که یک روزی از آن‌ها یک محبّتی دیده است. نباید فراموش کند. وجود نازنین پیامبر خدا فرمودند: خوبی دیگران را فراموش نکنید، ولی بدی خود را فراموش کنید. بدی دیگران را در مورد خود فراموش کنید و هیچ وقت به ذهن شما نیاید، ولی خوبی خود در مورد دیگران را فراموش کنید. به هر کسی خیر و خوبی داشتید خود را طلبکار نبینید، ولی کسی که خوبی دیده است باید خود را بدهکار ببینید. این یک نوع تعاملی است که جامعه را زنده می‌کند. افراد تشویق می‌شوند به این‌که حمایت و نصرت خود را، خدمت خود را بتوانند به همدیگر اعلام کنند. بدانند که خریدار دارند. خوبی خریدار دارند، احسان خریدار دارد، همه این را تشویق می‌کنند، ولی ما نسبت به خوبی‌ها می‌گوییم که این وظیفه‌ی او بوده است! گاهی هم طلبکار هستیم، یک نفر که یک قدم برمی‌دارد، قدم دوم هم سراغ او می‌رویم؛ اگر نتواند کاری کند پشت سر او حرف می‌زنیم! ده بار خدمت کرده است و گره باز کرده است ولی یک بار نتوانسته است.

 

حضرت سجّاد در قالب دعا دارد با این مقابله می‌کند. هم روحیه‌ی مقابله با اسکتبار، ظلم، جفا، و هم روحیه‌ی نمک شناسی. «مِنْ مَعْرُوفٍ أُسْدِیَ إِلَیَّ فَلَمْ أَشْکُرْه‏» خیلی دعای جالبی است. این دعای ششم حضرت امام زین العابدین علیه السّلام، دعای هشتم امام زین العابدین علیه السّلام، دعای سیزدهم امام زین العابدین علیه السّلام.  این‌هایی که هر کدام آهنگ جدیدی دارد، مثل شعرها نیست که شعر حافظ یکنواخت است. هر کدام جلوه‌ی جدیدی است. یک باغ جدیدی از باغ‌های بهشت است. این از معجزات حضرت سجّاد علیه الصّلاه و السّلام است. چقدر مطالب متنوّع است و چقدر لحن‌ها متنوّع و دلربا است. صحیفه‌ی امام سجّاد علیه الصّلاه و السّلام بسیار فوق العاده است.