«أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ»

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏ * رَبِّ اشْرَحْ لی‏ صَدْری * وَ یَسِّرْ لی‏ أَمْریَ * وَ احْللْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی‏ * یَفْقَهُوا قَوْلی[۱]‏».

«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمینَ وَ الصّلَاهُ عَلَی خَاتَمِ الْمُرْسَلِینَ طَبِیبِنا حَبیِبنَا شَفِیعِ ذُنوبِنَا أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْمَعْصُومِینَ سِیَّمَا الْحُجَّهُ بَقِیَّهِ اللهِ فِی الْعَالَمِینَ عَجَّلَ اللهُ فَرَجَهُ وَ رَزَقَنَا اللهُ صُحبَتَهُ وَ اللَّعْنُ عَلَی أَعْدَائِهِمْ أَجْمَعِینَ».

تمام عالَم رَشحات وجود حضرت صدیقه‌ی طاهره (سلام الله علیها) هستند

روزی که گذشت روز انتظار بود، روز خودسازی بود، روز عشق‌بازی با امام زمان (ارواحنا فداه) بود، روز بیقراری بود، روز ندبه و ناله بود، روز احساس هِجران و درد فراق بود و روز آمادگی برای استقبال «آن سفرکرده که صد قافله دل همرهِ اوست[۲]» می‌باشد. لذا این مَحفل نورانی در جمعه شب ان‌شاءالله بوی امام زمان (ارواحنا فداه) در این‌جا به مَشامتان برسد. از حضرت زهرا (سلام الله علیها) آثاری که به عنوان کوثر که کوثر به معنای خیرِ کَثیر است، علم کَثیر است و نَسل کَثیر است. حضرت فاطمه‌ی طاهره (سلام الله علیها) چشمه‌ای است که هرگز خُشک نمی‌شود، دریایی است که نه عُمق آن را و نه عرض و طول آن را اَحدی نمی‌تواند به آن برسد و اَرزیابی کند. هم دریای بی‌ساحل است و هم به تَعبیر حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) که در «خطبه‌ی شِقشقیه» فرمودند: «یَنْحَدِرُ عَنِّی السَّیْلُ وَ لَا یَرْقَى إِلَیَّ الطَّیْرُ[۳]»؛ نه هیچ عَنقای بلندپروازی به قُلّه‌ی عظمت، نورانیّت، عبودیّت و ولایت من می‌تواند برسد و هرقَدری اُوج بگیرد، نمی‌تواند به بلندای ولایت عَلوی اُوج بگیرد. از طرف دیگر هم از دامان کوهِ ولایت سیل علم آن‌چنان پُرفَوران است که کسی نمی‌تواند در مسیر او قرار بگیرد. سیل او را می‌بَرد. وجود مُقدّس مادرتان و مادرمان حضرت زهرا (سلام الله علیها) این تَعبیر از مرحوم «آیت الله بهجت» (روحی فداه) است که چه آقای بهجتی داشتیم، چه گَنجی بودند، چه سرمایه‌ای بودند، چه پُشتوانه‌ای برای عالَم شیعه، برای انقلاب، برای ولایت، برای حوزه‌ها و برای جوان‌ها بودند. تا ما چیزی را داریم، قَدر آن را نمی‌دانیم؛ اما وقتی از دست دادیم تازه می‌فَهمیم که چه چیزی را از دست داده‌ایم. مرحوم آقای الله بهجت (اعلی الله مقامه الشریف) می‌فرمودند: حضرت زهرا (سلام الله علیها) مادر همه‌ی شیعه است. شیعیان فرزندان حضرت فاطمه (سلام الله علیها) هستند. این حرف دلیل دارد؛ علاوه بر این‌که حضرت زهرا (سلام الله علیها) از مَجاری فیض خداوند متعال است، امام جواد (علیه السلام) وقتی به مدینه می‌رفتند، در حُجره‌ی حضرت زهرا (سلام الله علیها) نماز می‌خواندند، نه در مسجد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم). «فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ[۴]»؛ بالاتر از این رسول اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند که نماز شب‌شان را پُشت دیوار خانه‌ی حضرت فاطمه (سلام الله علیها) می‌خواندند. چه عظمتی دارند! چه قِداستی دارند! حضرت امام جواد (علیه السلام) می‌فرمودند: خداوند منّان هرچه در عالَم ایجاد می‌کند، از مَجرای وجود پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) و حضرت زهرا (سلام الله علیها) عُبور می‌کند. بنابراین این تَعبیری که امام راحل (رضوان الله تعالی علیه) داشتند که ذرّات عالَم به مقام حضرت زهرا (سلام الله علیها) معرفت دارند، به این دلیل است که همه رَشحات وجود حضرت فاطمه (سلام الله علیها) هستند. یعنی به تَعبیری حضرت زهرا (سلام الله علیها) مادر خلقت هستند. هرچه در عالَم آفریده شده است، از فیوضات و تجلیّات حضرت صدیقه‌ی طاهره فاطمه‌ی زکیّه (سلام الله علیها) است.

مقام مادری حضرت زهرا (سلام الله علیها) برای رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)

علاوه بر این، حضرت زهرا (سلام الله علیها) از چند جهت «اُمّ ابیها» هستند که یکی دو جهت آن را خدمت شما عرض می‌کنیم. یک جهت این است که وجود مبارک پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) وقتی از جانب حق‌تعالی مأمور شدند جریان مؤاخات را در میان مؤمنین مَطرح نمایند، هر دو نفر را به تناسبی که اَشخاص با یکدیگر داشتند، با همدیگر عَقد اُخوّت خواندند. حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) هم میان بانوان و هم میان آقایان این اُخوّت را برقرار کردند. عُمر و ابوبکر برادر شدند، سلمان و ابوذر برادر شدند. وقتی همه برادر خودشان را از ناحیه‌ی پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) یافتند و دست برادری به یکدیگر دادند، حضرت علی (علیه السلام) تنها ماندند. عرضه داشت: یا رسول الله! برای هرکسی یک برادری را (به تَعبیر بنده برای دلگرمی) نصیب کردید، اما من روزی نداشتم. حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: علی جان! «أَنْتَ أَخِی فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ[۵]»؛ کسی در شأن تو نیست که برادر تو باشد، تو برادر خودم هستی. هم در دنیا برادر من هستی و هم در آخرت برادرم هستی. حالا قرآن کریم را ببیند. قرآن کریم در سوره‌ی مبارکه‌ی احزاب فرموده است که اَزواج نبی اُمُّهات المؤمنین هستند. حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) مادرمان است، «اُمّ سلمه[۶]» مادرمان است، «اُمّ حبیبه[۷]» مادرمان است و خب دو مادر دیگر هم داریم که نام آن‌ها را نمی‌بَرم. صریح قرآن کریم این است که همسران پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مادران اُمّت هستند. لذا هیچ‌کسی در آن عصر حقّ ازدواج با این‌ها را نداشت. کسی که نمی‌تواند با مادر خودش ازدواج کند. اگر بانوان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به حُکم قرآن کریم مادران اُمّت هستند، حضرت زهرا (سلام الله علیها) که در آن حدّ نیست و مقام حضرت زهرا (سلام الله علیها) خیلی بالاتر از این‌هاست. پس باید در یک شأنی باشد که این تجلّی الهی در وجود حضرت زهرا (سلام الله علیها) که بی‌مثال است، بی‌نظیر است و بی‌حَدّ و اندازه است، کوثر است و خیرِ ایشان حَدّ ندارد، این باید با زبان پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) دَرجه‌بندی بشود. لذا برای این‌که تفاوت بین اَزواج پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و حضرت زهرا (سلام الله علیها) مُشخّص بشود، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند که فاطمه مادر من است، نه این‌که مادر اُمّت است. تفاوت حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) با اُمّت چه‌قَدر است؟ هیچ‌کسی، هیچ مَلکی حتی این چهار مَلکی که اَرکان ملائکه هستند، جناب جبرئیل (علیه السلام) رئیس مَلائکه هستند، جناب میکائیل (علیه السلام)، جناب اسرافیل (علیه السلام) و مأمور وَصل عاشقان به مَعشوقان حضرت عزرائیل (سلام الله علیه) هستند که بنده چه‌قَدر ایشان را دوست دارم و گاهی برای ایشان صلوات می‌فرستم، گاهی برای ایشان دعا می‌کنم. هیچ‌کدام از این‌ها در شأن و مقام رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نیستند. جبرئیل (علیه السلام) که سیّد ملائکه است، در مِعراج از یک‌جایی دیگر نتوانست جلوتر برود و واماند. حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: برادر جبرئیل! من را تنها می‌گذاری؟ عرضه داشت: «لَوْ دَنَوْتُ أَنْمُلَهً لاَحْتَرَقَتْ[۸]»؛ یا رسول الله! اگر می‌خواستم به اندازه‌ی بند انگشت هم بالاتر بیایم، می‌سوختم. آن‌جا جای من نبود. پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به مقام «ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّى * فَکَانَ قَابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنَى[۹]» رسیدند. این فاطمه (سلام الله علیها) چه کسی است که احترام پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) با این عظمت در مورد حضرت زهرا (سلام الله علیها) احترام پدر به دختر نبود؛ بلکه احترام فرزند به مادر بود. لذا هرگاه حضرت زهرا (سلام الله علیها) وارد می‌شدند، «قام الیها»، بلند می‌شدند، «الیها» به عنوان پیشواز جلو می‌رفتند. بعد هم این‌گونه نبود که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نمی‌گذاشتند که حضرت زهرا (سلام الله علیها) پُشت سر پدرشان حرکت کند؛ همراه خودشان می‌آوردند، جایی که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) خودشان جُلوس کرده بودند، حضرت زهرا (سلام الله علیها) را در جای خودشان می‌نشاندند و خودشان در مقابل حضرت فاطمه (سلام الله علیها) خَم می‌شدند؛ «یُقَبِّلُ یَدَیهَا»؛ هر دو دست حضرت فاطمه (سلام الله علیها) را بوسه می‌زدند. این کار را دختران با پدران خود می‌کنند، پسران با مادران خود می‌کنند؛ پدر در برابر دختر! مَعلوم می‌شود که دَرجه‌ی نوری حضرت زهرا (سلام الله علیها)، مقام مَلکوتی حضرت زهرا (سلام الله علیها) حتی وجود عُنصری پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از مَجرای وجود نوری حضرت زهرا (سلام الله علیها) تنزّل پیدا کرده است تا این وجود خاکی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در این‌جاست. یعنی واقعاً در مقام تَکوین جُزء مَجاری فیض وجود عُنصری پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) هم حضرت زهرا (سلام الله علیها) بوده است. لذا جایگاه حضرت زهرا (سلام الله علیها) جایگاه مادر بود و برخورد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) هم با حضرت زهرا (سلام الله علیها) برخورد پسر با مادرِ بسیار باعظمت بود. این یک نکته بود که حضرت زهرا (سلام الله علیها) هم برای این‌که مَعلوم بشود فاطمه (سلام الله علیها) تافته‌ی جُدابافته است و با بانوان بهشتی حتی حضرت خدیجه (سلام الله علیها) هم قابل مقایسه نیست؛ بلکه شأن او حَدّی است که اگر آن‌ها مادر مؤمنین هستند، حضرت زهرا (سلام الله علیها) هم مادر خاتم اَنبیاء (صلی الله علیه و آله و سلم) است.

اسلام یادگار حضرت فاطمه (سلام الله علیها) است

نکته‌ی دیگری که برای بنده که طلبه‌ی بی‌بضاعتی هستم خیلی دلنشین است، این است که حضرت زهرای ما، بی‌بیِ ما، شَفیعه‌ی ما، سیّده‌ی ما که ما عَبدالزّهرا هستیم، ما از نوکر خیلی نوکرتر هستیم. اصلاً مالک وجود ما حضرت زهرا (سلام الله علیها) است. بنده چگونه رویم می‌شود که بگویم سیّده‌ی من فاطمه‌ (سلام الله علیها) است؟ حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: «سیّدتی!»؛ یعنی فاطمه جان! من هم مال تو هستم، در اختیار تو هستم. چه فاطمه‌ای! پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: فاطمه مادر من است. از سوی دیگر فرمودند: «یَا عَلِیُّ أَنَا وَ أَنْتَ أَبَوَا هَذِهِ اَلْأُمَّهِ[۱۰]»؛ مادر پدرمان، مادر ما هم هست یا خیر؟ ولی شما در هیچ‌جای عالَم مادربزرگ ۱۸ ساله سُراغ ندارید. خداوند متعال لَعنت‌شان کند که نگذاشتند. این حضرت زهرا (سلام الله علیها) در این جایگاه قرآنی و در این جایگاه مَلکوتی و نورانی که هستند، چه چیزی از حضرت زهرا (سلام الله علیها) به ما رسیده است؟ یک: عالَم امکان را فاطمه (سلام الله علیها) مادری کرده است. این طبق روایات است که نور فاطمه (سلام الله علیها) از مَجاری خلقت ماسِوی الله است. پس همه‌ی عالَم از رَشحات دریای وجود حضرت زهرا (سلام الله علیها) است. دو: از آثار و برکات حضرت زهرا (سلام الله علیها) هم قرآن کریم است و هم رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند و هم علی ولی‌الله (علیه السلام) هستند و هم همه‌ی معصومین ما (سلام الله علیهم اجمعین) به برکت حضرت زهرا (علیه السلام) است که دست ما به دامان‌شان می‌رسد. اگر حضرت زهرا (سلام الله علیها) به میدان نیامده بود، اگر حضرت زهرا (سلام الله علیها) پَرچم دین را در آن وقتی که دست حضرت علی (علیه السلام) بسته بود و پَرچم غدیر اُفتاده بود، به میدان نمی‌آمدند و با «خُطبه‌ی فدکیه» توطئه‌ی بازگرداندن جامعه‌ی اسلامی به جاهلیّت را تَصریح نمی‌کردند، رسماً به پسر قُحافه فرمودند: «یَابْن اَبِی قُحافَهَ! اَفِی کِتابِ اللهِ اَنْ تَرِثَ اَباکَ وَ لا اَرِثَ اَبِی؟[۱۱]»؛ پسر اَبی قُحافه! این در کتاب خداست؟ او حدیث جَعل کرد و گفت که پیامبران گفته‌اند که ما ارث نمی‌گذاریم. حضرت زهرا (سلام الله علیها) هم به ریشه‌ی او زد و فرمود: شما با ارث من مخالفت ندارید، شما با آیات قرآن کریم مخالفت دارید. شما می‌خواهید قرآن را کنار بزنید. «اَفِی کِتابِ اللهِ اَنْ تَرِثَ اَباکَ وَ لا اَرِثَ اَبِی؟»؛ این یک آیه است که اصلاً پرونده‌ی آن‌ها را باز کرد و به عالَم نشان داد. دوّم فرمودند: «اَفَحُکْمَ الْجاهِلِیَّهِ تَبْغُونَ؟[۱۲]»؛ حضرت زهرا (سلام الله علیها) خیلی زیبا مُشت‌شان را باز کرد. بنای شما بر این است که این انقلاب را بهم بریزید و به دوران ماقَبل انقلاب و دوران جاهلیّت برگردید. حضرت فاطمه‌ی زهرا (سلام الله علیها) با اِفشای نِفاق مُنافقین و استیضاح حاکم غاضب، این‌ها دیدند که اصلاً نمی‌توانند در مقابل این حرف‌ها کاری انجام بدهند که مردم این حرف‌ها را باور کنند؛ لذا تظاهر به دین کردند و نام پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را حفظ کردند. این حفظ اسلام بود. اسلام یادگار حضرت زهرای مرضیه (سلام الله علیها) است.

شَجره‌ی ولایت از دامان حضرت فاطمه (سلام الله علیها) نشأت گرفته است

نکته‌ی دوّم ولایت است، اسلام ناب است. اگر حضرت زهرا (سلام الله علیها) خودش را سِپَر نکرده بود، بَنا داشتند حکومتی که بر اساس یک کودتای نَرم غَدیر را تحت شُعاع قرار داده و با تعصّبات مردم را جَمع کرده و بعد از بیعت که نَقض بیعت آن‌ها حرام بود، ولی با همان رُسوم عربی هم این بیعت اعتباری نداشت؛ چون قبل از آن با حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) بیعت کرده بودند. چون به معنای واقعی کلمه یک کودتا بود، هرکسی مخالف بود را کُشتند. از جمله بَنا داشتند تا حضرت علی (علیه السلام) را بکُشند؛ ولی حضرت فاطمه‌ی زهرا (سلام الله علیها) به موقع به میدان آمد و گفت: جان فاطمه فدای جانِ علی. «رُوحی لروحِکَ الْفِداءُ و نَفْسی لِنَفْسِکَ الْوِقا یا اَبَالحَسَنْ[۱۳]»؛ ای اباالحسن! جان فاطمه (سلام الله علیها) فدای جان تو! روح فاطمه (سلام الله علیها) سِپَر بَلای تو! حضرت زهرا (سلام الله علیها) رَسماً در جنگ سخت ورود کردند و از قتل حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلوگیری کردند. شخصِ علی (علیه السلام) را نگاه داشت، شخصیّت علی (علیه السلام) را هم نگاه داشت تا این شَجره‌ی ولایت میوه‌های خودش را به موقع و در طول زمان به ما برساند.

توصیه‌ی بزرگان به خواندن حدیث کساء

از دیگر بَقایای خَزائن فاطمی، وجود نازنین حضرت بقیه ‌الله الاعظم امام زمان (ارواحنا و ارواح العالَمین لتُراب مقدمه الفداه) است. این نکته را هم عرض کنم و ان‌شاءالله دل‌های شما بَهانه‌ی مادر می‌گیرد و من هم امشب می‌خواهم برای صاحب مجلس‌مان روضه‌ی مادر بخوانم. خودم هم مانند شما مادری هستم. در قرآن کریم فرموده است: «بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ[۱۴]»؛ «بَقِیَّتُ اللَّهِ» یعنی چه؟ یعنی «مابَقی لَکُم مِن الله». آن کسی که رنگ خداوند دارد، از خداوند متعال برای شما باقی مانده است. همه رفته‌اند، ولی یک تُحفه، یک گوهر، یک گَنج و یک سرمایه‌ای که شما را اداره کند که اگر این سرمایه را نداشتید، دنیا و آخرت را نداشتید. یک سرمایه‌ای از خداوند متعال برای شما باقی مانده است. «مابَقی لَکُم مِن رَسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)»، «مِن امیرالمؤمنین (علیه السلام) و مِن فاطمه الزّهرا (سلام الله علیها)». فاطمه (سلام الله علیها) در حفظ همه‌ی ارزش‌ها محور است. لذا این «حدیث کساء» را خیلی قَدر بدانید. حدیث کساء مورد توجّه اولیای دین بود. ما با مرحوم آیت الله بهجت (اعلی الله مقامه الشریف) از این جهت که روضه‌خوان ایشان بودیم، خیلی پیش می‌آمد که در خلوت و جَلوت دست‌بوس ایشان بودیم. نشد که خاک پای ایشان را ببوسیم، ای کاش می‌شد که خاک پای ایشان را ببوسیم. می‌اَرزید که انجام بدهیم. این اَواخر قبل از منبر ما باید حتماً حدیث کساء خوانده می‌شد و بعد ما منبر می‌رفتیم. یکی از بزرگان که در سند حدیث کساء تَردید کرده بود و اقداماتی هم انجام داده بود که نام نمی‌بَرم و خداوند ایشان را رحمت نماید، چون به اهل‌بیت (سلام الله علیهم اجمعین) خدمت کرد. این هم نه این اصل قضیه را، آیه‌ی تطهیر را اِنکار می‌کرد. نَحوه‌ی آن را قبول نداشتند. حدیث کساء به این کیفیتی که در کتاب مَفاتیح است را قبول نداشت و متأسفانه یک مفاتیحی را چاپ کردند که این حدیث کساء را از آن حذف کردند. این عالِم بزرگوار مشکلی پیدا کرد و به یکی از عُلمای قُم پیغام داد که به دَرب خانه‌ی آقای بهجت (اعلی الله مقامه الشریف) بروید و بگویید برای ما دعا کنند، بنده مُضطرّ هستم. رفتند و به آقای بهجت (اعلی الله مقامه الشریف) گفتند: فُلان عالِم سلام رسانده است و از شما خواسته است که برای ایشان دعا کنید. آقای بهجت (اعلی الله مقامه الشریف) فرمودند: به او بگویید حدیث کساء بخواند. مرحوم «آیت الله بهاءالدینی» (اعلی الله مقامه الشریف) که آقای بهجت (اعلی الله مقامه الشریف) و آقای بهاءالدینی (اعلی الله مقامه الشریف) یک قُماش بودند. ولی آقای بهاءالدینی (اعلی الله مقامه الشریف) استاد نداشتند، نُسخه‌های سِیر و سلوکی در مسیر ایشان نبود؛ اما خداوند متعال اراده کرده بود که نشان بدهد. هرچه خداوند خواست همان می‌شود و به زحمت شما نیست. آقای بهجت (اعلی الله مقامه الشریف) علاوه بر این‌که مَجذوب سالک بود، سالکِ مَجذوب هم بود؛ ولی آقای بهاءالدینی (اعلی الله مقامه الشریف) بدون استاد به آن مقامات رسیده بودند. خداوند متعال یک نگاه به ایشان کرده بود. «وَ انْظُرْ إِلَیْنا نَظْرَهً رَحِیمَهً[۱۵]»؛ این نگاه یک نگاه عجیبی است. خداوند متعال به هرکسی نگاه کند، او را بالا می‌بَرد. یکی از افرادی که به آیت الله بهاءالدینی (اعلی الله مقامه الشریف) نزدیک بود و الآن هم خداوند متعال ایشان را حفظ نماید که زنده هست، از صُلحای شهر قُم هستند. گاهی می‌رفتند و خانه‌ی آقای بهاءالدینی (اعلی الله مقامه الشریف) را آب و جارو می‌کردند. می‌گفتند: مرحوم آقای بهاءالدینی (اعلی الله مقامه الشریف) که روزهای آخر عُمرشان بود، مرحوم آقای بهجت (اعلی الله مقامه الشریف) برای عیادت ایشان آمده بودند. گفت که من در حال تماشاکردن بودم. گفتند: مرحوم آقای بهجت (اعلی الله مقامه الشریف) خَم شدند تا دست مرحوم آقای بهاءالدینی (اعلی الله مقامه الشریف) را ببوسند. مرحوم آقای بهاءالدینی (اعلی الله مقامه الشریف) هم دست‌شان را کشیدند. یک ساعت و خُرده‌ای آقای بهجت (اعلی الله مقامه الشریف) در کنار بستر آقای بهاءالدینی (اعلی الله مقامه الشریف) نشسته بودند و فقط ایشان را نگاه می‌کردند. بعد که از خانه‌ی آقای بهاءالدینی (اعلی الله مقامه الشریف) بیرون آمدند، دم دَرب خانه ایستادند. «اَلنَّظَرُ إِلَى اَلْعَالِمِ عِبَادَهٌ[۱۶]»؛ نظر به دَرب خانه‌ی عالِم عبادت است. آقای بهجت (اعلی الله مقامه الشریف) ایستادند و مُدام دَرب این خانه را نگاه می‌کردند. بعد با یک دنیا حسرت گفتند: این همسایه‌ها نفهمیدند که با چه کسی همسایه هستند؛ ولی دانستند یا ندانستند، وقتی حضرت صاحب الزمان (اروحنا فداه) به این منزل تشریف می‌آوردند، بَرکات آن به این‌ها نیز می‌رسید. خیلی عجیب بود. مرحوم آقای بهاءالدینی (اعلی الله مقامه الشریف) برای خروج از بُن‌بست‌ها سه چیز را توصیه می‌کردند؛ یک: حدیث کساء بود. دو: ختم صلوات بود. سه: قُربانی‌کردن بود. این سه چیز جُزء نُسخه‌هایی بود که مرحوم آقای بهاءالدینی (اعلی الله مقامه الشریف) می‌گفتند هرکسی درد بی‌درمان دارد، این‌ها داروی دردهای بی‌درمان است. حدیث کساء را سفارش می‌کردند. خداوند متعال در حدیث کساء وقتی ملائکه پرسیدند: این‌ها چه کسانی هستند که همه‌چیز بخاطر این‌ها آفریده شده است؟ خداوند متعال چگونه مُعرّفی کرد؟ فرمود: «هُمْ فاطِمَهُ[۱۷]»؛ این «هُمْ فاطِمَهُ» را دقّت کنید. «هُمْ فاطِمَهُ» یعنی این‌ها همه فاطمه (سلام الله علیها) هستند. یعنی نور پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) هم آیینه‌ای است که این نور را نشان می‌دهد. حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) آیینه‌ای است که این نور در ایشان مُنعکس است. امام حسن مجتبی (علیه السلام) آیینه‌ای است که این نور در آن تشعشع دارد. امام حسین (علیه السلام) هم آیینه‌ی مادرش حضرت صدیقه‌ی طاهره (سلام الله علیها) است.

امام زمان (ارواحنا فداه) حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) را اُسوه‌ی خود مُعرّفی کرده‌اند

در این جهت یک اعتبار آیه‌ای هم به مَحضر شما عرض کنم. در این آیه‌ی مُباهله خداوند متعال فرمود: «فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَکُمْ وَ نِسَاءَنَا وَ نِسَاءَکُمْ وَ أَنْفُسَنَا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ[۱۸]»؛ ابتدا خانواده را مَطرح می‌نماید. این‌ها بر روی حساب است. خداوند متعال دوست دارد که خانواده باشد، ازدواج باشد، فرزندان باشد، همسر باشد؛ خداوند متعال این‌ خانواده را به عنوان سَمبُل قرار داده است. بنابراین خانواده تشکیل بدهید تا بر سر سُفره‌ی بی‌بی مادر داشته باشید، زیر خیمه‌ی حضرت علی (علیه السلام) پدر داشته باشید. شما هم برای امام زمان (ارواحنا فداه) قُشون تدارک ببینید، فرزندانتان زیاد بشود. مُخالفین شما از نظر جمعیّت برای شما خطرساز می‌شوند. چرا باید فرزندان شما کم باشد؟ خداوند متعال «أَبْنَاءَ» را می‌آورد. خداوند عنایت دارد تا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) پسران را با خود به آن‌جا ببَرد. «أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَکُمْ»، بعد «نِسَاءَنَا وَ نِسَاءَکُمْ» و سپس «أَنْفُسَنَا»؛ بین «أَبْنَاءَ» که حَسنین (علیهما السلام) هستند و «أَنْفُسَ» که حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) است، فاطمه (سلام الله علیها) را مِحور قرار داده است. فاطمه (سلام الله علیها) در وسط است. این حدیث کساء ترجمان این آیه‌ی کریمه است. «هُمْ فاطِمَهُ وَ اَبُوها وَ بَعْلُها وَ بَنُوها[۱۹]»؛ همه بر سر سُفره‌ی حضرت فاطمه (سلام الله علیها) هستند. حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) وقتی ضعف می‌کردند، به همسران‌شان نمی‌گفتند. در همین حدیث کساء هم دارد که آمدند و به دخترشان گفتند. «اِنّی اَجِدُ فی بَدَنی ضُعْفاً[۲۰]»؛ مانند بچّه به سُراغ مادر می‌روند. حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در تمام مشکلات‌شان به حضرت زهرا (سلام الله علیها) مُراجعه می‌کردند. این وجود نازنین حضرت امام زمان (ارواحنا فداه)، آخرین میوه‌ی آسمان عصمت، شَجره‌ی طیّبه‌ی طهارت حضرت مهدی (عَجّل الله تعالی فرجه الشریف) هستند. وقتی حضرت مهدی (عَجّل الله تعالی فرجه الشریف) ظهور می‌کنند، با دو شخصیّت برای عالَم مُتجلّی می‌شوند. یکی فرمودند: «إنَّ لِی فی إبنَهِ رَسولِ اللّه ِاُسوَهٌ حَسَنهٌ[۲۱]»؛ من که «بَقِیَّتُ اللَّهِ» هستم، مابَقی یعنی باقیِ همه‌ی نورهای گذشته و نورالله است، بقیه‌ای از آن‌هاست، بقیه‌ی حضرت فاطمه (سلام الله علیها) است و فاطمه (سلام الله علیها) خودش بقیه النبوّه است که اگر فُرصت شد عرض می‌کنم که چگونه حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) به اصطلاح حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) بقیه النبوّه هستند. حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) به حضرت زهرا (سلام الله علیها) گفتند: «بقیه النبوه[۲۲]»؛ نفرمودند: «بقیه النّبی»؛ بلکه فرمودند: «بقیه النبوه». وجود نازنین حضرت زهرا (سلام الله علیها) استمرار نبوّت خاتمی بود. خیلی مقام بزرگی است. امام زمان (ارواحنا فداه) هم قولاً فرمودند که وقتی من حکومت جهانی برقرار کنم، اُسوه‌ی من مادرم فاطمه (سلام الله علیها) است. من راه مادرم را می‌روم؛ «إنَّ لِی فی إبنَهِ رَسولِ اللّه ِاُسوَهٌ حَسَنهٌ». یکی هم این است که خودشان را به امام حسین (علیه السلام) مُعرّفی می‌کنند؛ «یا أهل العالم إنّ جدّی الحسین علیه السّلام[۲۳]».

روضه و توسّل به حضرت فاطمه (سلام الله علیها)

«السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الصِّدِّیقَهُ الشَّهِیدَهُ[۲۴]»؛ بی‌بیِ عالَم در مظلومیّت نظیر ندارد. به حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) عرضه داشت: علی جان! اتاق را خلوت کُن، با تو حرف دارم. با چه دلی حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) به فرزندان فاطمه (سلام الله علیها) فرمودند که از مادرشان فاصله بگیرند و بروند. وقتی خلوت شد، صاحب‌دلان مادرتان نایی نداشت. تا مُدّتی بستر ایشان کنار دیوار بود و به کمک دیوار از جای بلند می‌شد. ولی این روزها دیگر به کمک دیوار هم نمی‌تواند بلند شود. سرشان را می‌خواستند برگردانند، باید فضّه می‌آمد و کمک‌شان می‌کرد. چیزی از ایشان نمانده بود. یا بقیه الله! یا صاحب الزمان! آجرک الله! چه می‌کشید آقا جان! به فضّه می‌فرمود: «لَقَد ذَابَ لَحمی»؛ فضّه! دیگر گوشت بدنم آب شده است. شَبحی بیشتر نمانده بود. حضرت امیرالمؤنین (علیه السلام) سر حضرت فاطمه (سلام الله علیها) را به دامن گرفتند. بی‌بی خواستند تا بلند شوند و جلوی ایشان بنشینند، اما این‌قَدر بدن نَحیف بود که توان نداشت. این بر حضرت علی (علیه السلام) گران آمد. دست مبارکش را زیر سر حضرت فاطمه (سلام الله علیها) آورد و آرام آرام بالا آورد. بی‌بی سرش را بر سینه‌ی اوّل مظلوم گذاشتند. به پَهنای صورت اشک می‌ریخت. وجود نازنین حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) دست‌شان را می‌آوردند و اشک‌های فاطمه (سلام الله علیها) را پاک می‌کردند. هردفعه‌ حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) اشک‌های حضرت فاطمه (سلام الله علیها) را به عنوان تبرّک به بدن خودشان می‌مالیدند.‌ عرضه داشت: یا علی! خلوت کرده‌ام تا از تو درخواست کنم: «اِبکِنی»؛ اگر گریه‌ی بر حضرت زهرا (سلام الله علیها) عبادت نبود، حضرت زهرا (سلام الله علیها) «نعم العون على طاعه اللّه[۲۵]» چنین درخواستی نمی‌کردند. دیدند که همه گریه می‌کنند، ولی علی (علیه السلام) قهرمانِ خیبرشکَن است، علی (علیه السلام) قهرمان بَدر و اُحُد است؛ نمی‌تواند در جلوی جمع گریه کند. خلوت کرد تا یک فَضایی باشد و علی (علیه السلام) بتواند خودش را خالی کند. «اِبکِنی و ابکی للیتامی[۲۶]»؛ علی هم به من گریه کن و هم به فرزندان من که مادر جوان از دست می‌دهند. «قتیل العدا بطف العراق[۲۷]»؛ فرمود: اما خلوت کردم تا برای حسینم گریه کنی. بی‌بی از حضرت علی (علیه السلام) درخواست کرد که گریه کند؛ اما حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) این نازدانه را که دستان خود را آورده بود و پای ذوالجَناح را در آغوش گرفته بود، حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) از اسب پایین آمدند، نازدانه را بر روی زانو قرار داد و التماس کرد: «لا تحرقی قلبی بدمعک حسره[۲۸]»؛ عزیز دلم! گریه نکن. گریه‌ی تو دل بابا را آتش می‌زند.

لا حول و لا قوّه الّا بالله العلیّ العظیم

اَلا لَعنَتُ الله عَلی القُومِ الظّالِمین

غفرالله لنا و لکم

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحمّدٍ وَ آلِ مُحمّد وَ عَجِّل فَرَجّهُم

[۱] سوره مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸.

[۲] حافظ، غزلیات، غزل شماره ۲۷۷.

[۳] نهج البلاغه، خطبه ۳ (خطبه شقشقیه).

«و من خطبه له (علیه السلام) و هی المعروفه بالشقشقیه و تشتمل على الشَکوى من أمر الخلافه ثم ترجیح صبره عنها ثم مبایعه الناس له. أَمَا وَ اللَّهِ لَقَدْ تَقَمَّصَهَا فُلَانٌ [ابْنُ أَبِی قُحَافَهَ] وَ إِنَّهُ لَیَعْلَمُ أَنَّ مَحَلِّی مِنْهَا مَحَلُّ الْقُطْبِ مِنَ الرَّحَى یَنْحَدِرُ عَنِّی السَّیْلُ وَ لَا یَرْقَى إِلَیَّ الطَّیْرُ فَسَدَلْتُ دُونَهَا ثَوْباً وَ طَوَیْتُ عَنْهَا کَشْحاً وَ طَفِقْتُ أَرْتَئِی بَیْنَ أَنْ أَصُولَ بِیَدٍ جَذَّاءَ أَوْ أَصْبِرَ عَلَى طَخْیَهٍ عَمْیَاءَ یَهْرَمُ فِیهَا الْکَبِیرُ وَ یَشِیبُ فِیهَا الصَّغِیرُ وَ یَکْدَحُ فِیهَا مُؤْمِنٌ حَتَّى یَلْقَى رَبَّهُ، فَرَأَیْتُ أَنَّ الصَّبْرَ عَلَى هَاتَا أَحْجَى فَصَبَرْتُ وَ فِی الْعَیْنِ قَذًى وَ فِی الْحَلْقِ شَجًا أَرَى تُرَاثِی نَهْباً. حَتَّى مَضَى الْأَوَّلُ لِسَبِیلِهِ فَأَدْلَى بِهَا إِلَى فُلَانٍ [ابْنِ الْخَطَّابِ] بَعْدَهُ. ثُمَّ تَمَثَّلَ بِقَوْلِ الْأَعْشَى: «شَتَّانَ مَا یَوْمِی عَلَى کُورِهَا ، وَ یَوْمُ حَیَّانَ أَخِی جَابِرِ»؛ فَیَا عَجَباً بَیْنَا هُوَ یَسْتَقِیلُهَا فِی حَیَاتِهِ إِذْ عَقَدَهَا لِآخَرَ بَعْدَ وَفَاتِهِ لَشَدَّ مَا تَشَطَّرَا ضَرْعَیْهَا. فَصَیَّرَهَا فِی حَوْزَهٍ خَشْنَاءَ یَغْلُظُ کَلْمُهَا وَ یَخْشُنُ مَسُّهَا وَ یَکْثُرُ الْعِثَارُ فِیهَا وَ الِاعْتِذَارُ مِنْهَا فَصَاحِبُهَا کَرَاکِبِ الصَّعْبَهِ إِنْ أَشْنَقَ لَهَا خَرَمَ وَ إِنْ أَسْلَسَ لَهَا تَقَحَّمَ فَمُنِیَ النَّاسُ لَعَمْرُ اللَّهِ بِخَبْطٍ وَ شِمَاسٍ وَ تَلَوُّنٍ وَ اعْتِرَاضٍ، فَصَبَرْتُ عَلَى طُولِ الْمُدَّهِ وَ شِدَّهِ الْمِحْنَهِ. حَتَّى إِذَا مَضَى لِسَبِیلِهِ جَعَلَهَا فِی [سِتَّهٍ] جَمَاعَهٍ زَعَمَ أَنِّی أَحَدُهُمْ فَیَا لَلَّهِ وَ لِلشُّورَى مَتَى اعْتَرَضَ الرَّیْبُ فِیَّ مَعَ الْأَوَّلِ مِنْهُمْ حَتَّى صِرْتُ أُقْرَنُ إِلَى هَذِهِ النَّظَائِرِ لَکِنِّی أَسْفَفْتُ إِذْ أَسَفُّوا وَ طِرْتُ إِذْ طَارُوا فَصَغَا رَجُلٌ مِنْهُمْ لِضِغْنِهِ وَ مَالَ الْآخَرُ لِصِهْرِهِ مَعَ هَنٍ وَ هَنٍ. إِلَى أَنْ قَامَ ثَالِثُ الْقَوْمِ نَافِجاً حِضْنَیْهِ بَیْنَ نَثِیلِهِ وَ مُعْتَلَفِهِ وَ قَامَ مَعَهُ بَنُو أَبِیهِ یَخْضَمُونَ مَالَ اللَّهِ [خَضْمَ] خِضْمَهَ الْإِبِلِ نِبْتَهَ الرَّبِیعِ إِلَى أَنِ انْتَکَثَ عَلَیْهِ فَتْلُهُ وَ أَجْهَزَ عَلَیْهِ عَمَلُهُ وَ کَبَتْ بِهِ بِطْنَتُهُ. فَمَا رَاعَنِی إِلَّا وَ النَّاسُ [إِلَیَ] کَعُرْفِ الضَّبُعِ إِلَیَّ یَنْثَالُونَ عَلَیَّ مِنْ کُلِّ جَانِبٍ حَتَّى لَقَدْ وُطِئَ الْحَسَنَانِ وَ شُقَّ عِطْفَایَ مُجْتَمِعِینَ حَوْلِی کَرَبِیضَهِ الْغَنَمِ فَلَمَّا نَهَضْتُ بِالْأَمْرِ نَکَثَتْ طَائِفَهٌ وَ مَرَقَتْ أُخْرَى وَ [فَسَقَ] قَسَطَ آخَرُونَ کَأَنَّهُمْ لَمْ یَسْمَعُوا اللَّهَ سُبْحَانَهُ [حَیْثُ] یَقُولُ «تِلْکَ الدَّارُ الْآخِرَهُ نَجْعَلُها لِلَّذِینَ لا یُرِیدُونَ عُلُوًّا فِی الْأَرْضِ وَ لا فَساداً وَ الْعاقِبَهُ لِلْمُتَّقِینَ»؛ بَلَى وَ اللَّهِ لَقَدْ سَمِعُوهَا وَ وَعَوْهَا وَ لَکِنَّهُمْ حَلِیَتِ الدُّنْیَا فِی أَعْیُنِهِمْ وَ رَاقَهُمْ زِبْرِجُهَا. أَمَا وَ الَّذِی فَلَقَ الْحَبَّهَ وَ بَرَأَ النَّسَمَهَ لَوْ لَا حُضُورُ الْحَاضِرِ وَ قِیَامُ الْحُجَّهِ بِوُجُودِ النَّاصِرِ وَ مَا أَخَذَ اللَّهُ عَلَى الْعُلَمَاءِ أَلَّا یُقَارُّوا عَلَى کِظَّهِ ظَالِمٍ وَ لَا سَغَبِ مَظْلُومٍ لَأَلْقَیْتُ حَبْلَهَا عَلَى غَارِبِهَا وَ لَسَقَیْتُ آخِرَهَا بِکَأْسِ أَوَّلِهَا وَ لَأَلْفَیْتُمْ دُنْیَاکُمْ هَذِهِ أَزْهَدَ عِنْدِی مِنْ عَفْطَهِ عَنْزٍ. قَالُوا: وَ قَامَ إِلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ السَّوَادِ عِنْدَ بُلُوغِهِ إِلَى هَذَا الْمَوْضِعِ مِنْ خُطْبَتِهِ فَنَاوَلَهُ کِتَاباً قِیلَ إِنَّ فِیهِ مَسَائِلَ کَانَ یُرِیدُ الْإِجَابَهَ عَنْهَا فَأَقْبَلَ یَنْظُرُ فِیهِ [فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ قِرَاءَتِهِ] قَالَ لَهُ ابْنُ عَبَّاسٍ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ لَوِ اطَّرَدَتْ [مَقَالَتُکَ] خُطْبَتُکَ مِنْ حَیْثُ أَفْضَیْتَ. فَقَالَ هَیْهَاتَ یَا ابْنَ عَبَّاسٍ تِلْکَ شِقْشِقَهٌ هَدَرَتْ ثُمَّ قَرَّتْ. قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ فَوَاللَّهِ مَا أَسَفْتُ عَلَى کَلَامٍ قَطُّ کَأَسَفِی عَلَى هَذَا الْکَلَامِ أَلَّا یَکُونَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) بَلَغَ مِنْهُ حَیْثُ أَرَاد».

[۴] سوره مبارکه نور، آیه ۳۶٫

«فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَ الْآصَالِ».

[۵] عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار، جلد ۱، صفحه ۱۸۳.

[۶] هند دختر ابوامیه بن مغیره مشهور به أُمّ سَلَمه از همسران پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) که ام‌المؤمنین خوانده شده‌اند. وی با پذیرش اسلام، در سال‌های نخستین بعثت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)، در زمره اولین مسلمانان در آمد و به دستور پیامبر همراه با عده‌ای از مسلمانان به سرپرستی جعفر بن ابیطالب به حبشه مهاجرت کرد. او که قبل از پیامبر ازدواج کرده بود، در سال چهارم هجری پس از وفات شوهرش به عقد پیامبر در آمد. ام سلمه همواره در همراهی اهل بیت می‌کوشید و پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز یکی از مدافعان اهل بیت (علیهم السلام) به شمار می‌رفت، چنانکه از حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در مسأله میراث پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) دفاع کرد. اکثر مورخان، تاریخ رحلت ام سلمه را بعد از واقعه عاشورا دانسته‌اند. نام وی هند است و با توجه به اینکه پسری به نام سلمه داشته است، کنیه‌اش را ام سلمه گفته‌اند.

نام پدر او ابوامیه بن مغیره و نام مادر وی عاتکه است. بعضی معتقدند عاتکه دختر عبدالمطلب بوده، ولی بیشتر مورخان مادر ایشان را عاتکه دختر عامر ابن ربیعه کنانی دانسته‌اند. از تاریخ ولادت ایشان خبری در دست نیست. گفته شده ام سلمه پیش از ازدواج با حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)، همسر برادر رضاعی آن حضرت یعنی عبدالله بن عبدالاسد بود و او در مکه به همراه شوهرش به جمع مسلمانان پیوست. ام سلمه و شوهرش هنگام هجرت مسلمانان به حبشه با آنان هجرت کردند. همه روایات مربوط به سفیران قریش در حبشه و مناظرات ایشان با جعفر بن ابی طالب در حضور نجاشی پادشاه حبشه از طریق ام سلمه نقل شده است. ابن هشام داستان ورود مهاجرین به حبشه و برخورد همراه با مهربانی پادشاه حبشه با آنان را از قول ام سلمه نقل می‌کند. پس از دستور پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) مبنی بر هجرت به مدینه، اولین کسی که به مدینه هجرت نمود ابو سلمه بود. ام سلمه و پسرش سلمه نیز به همراه او عازم مدینه بودند، ولی بنی مغیره که از نزدیکان ام سلمه بودند مانع رفتن او به مدینه شدند. ام سلمه درباره جدایی از فرزند و شوهرش می‌گوید تا یک سال یا نزدیک به آن شب و روز می‌گریستم و هر روز بر سر راه می‌رفتم و از هر کس که از مدینه می‌آمد خبر آنان را می‌گرفتم؛ چون پسرعمویم بی‌تابی مرا دید دلش برایم سوخت و وساطت کرد و به من اجازه دادند که به مدینه سفر کنم و پس از یک سال من نیز همراه فرزند کوچکم به مدینه مهاجرت کردم و با کمک عثمان بن طلحه بن ابی طلحه نزد شوهرم رفتم. محبت وی به اهلبیت تا بدانجا بود که تربیت امام حسین (علیه السلام) -در دوران کودکی- به ایشان محول شده بود وحتی در دوران یزید پس از شهادت حضرت امام حسین (علیه السلام)، به عزاداری پرداخت.

امام حسین (علیه السلام) پیش از سفر به کربلا، علم و سلاح پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و ودایع امامت را به او سپرد تا از بین نرود. طبق بعضی از نقل ها پیامبر، مقداری از خاک کربلا را به‌ام سلمه داده بود و او نیز آن را در شیشه‌ای نگهداری می‌کرد. حضرت فرموده بود هر‌گاه دیدی که این خاک، به خون تبدیل شد، بدان که فرزندم حسین کشته شده است. روزی ام سلمه در خواب، رسول خدا را با چهره‌ای غمگین و لباسی خاک‌آلود دید، که حضرت به او فرمود: از کربلا و از دفن شهدا می‌آیم. ناگهان از خواب برخاست، نگاه به آن شیشه کرد، خاک را خونین یافت، دانست که حسین (علیه السلام) شهید شده است. آنگاه شیون و زاری نمود و وقتی همسایه‌ها آمدند، ماجرا را به آنان بیان کرد. این ماجرا در روایات، به «حدیث قاروره» معروف است. سال رحلت ام سلمه محل اختلاف است، چنانکه آن را از ۵۹ تا سال ۶۲ قمری گفته‌اند. ولی به نظر می‌رسد که سال ۶۲ از بقیه نقل‌ها درست‌تر است؛ زیرا بر اساس برخی نقل‌ها او پس از شهادت امام حسین (علیه السلام) نیز زنده بوده است. بدین ترتیب ام سلمه آخرین همسر حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) است که از دنیا رفته است. درباره سن ام سلمه، از پسرش عمر نقل شده که وی هنگام مرگ ۸۴ سال داشته است. مقبره‌ ام سلمه در بقیع در کنار بزرگان صدر اسلام است. قبری در قبرستان باب الصغیر به وی منسوب است.

[۷] تاریخ ولادت ام‌حبیبه دختر ابوسفیان را ۱۷ سال پیش از بعثت (ح ۵۹۳م) یاد کرده‌اند. که این تاریخ با روایاتی که سن او را در سال ۷ق، سی و چند ساله دانسته‌اند، توافق دارد. ام‌حبیبه ابتدا همسر عبیدالله بن جحش اسدی بود. و از وی صاحب دختری شد که او را حبیبه نامیدند و کنیۀ ‌ام‌حبیبه نیز از همین‌جا نشأت گرفته است. وی از نخستین بانوانی بود که هنگام هجرت مسلمانان به حبشه، همراه همسر خود به آن دیار رفت. پس از درگذشت عبیدالله در حبشه، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در سال ۶ یا ۷ق، عمرو بن امیه ضمری را نزد نجاشی فرستاد و به او وکالت داد تا ‌ام‌حبیبه را به همسری آن حضرت درآورد و همراه دیگر مسلمانان به مدینه بیاورد. نجاشی نیز‌ ام‌حبیبه را همراه با دیگر مهاجران یا اندکی زودتر از آنان، با هدایایی روانه مدینه کرد. از آنجا که ابوسفیان در زمره دشمنان اسلام بود، ابن عباس نزول آیه «عَسَی الله أَن یجْعَل بَینَکم وَ بَین الَّذین عادَیتُم مِنْهُم مَوَدَّهً وَاللَّهُ قَدِیرٌ ۚ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ» ترجمه “امید است که خدا میان شما و میان کسانی از آنان که [ایشان را] دشمن داشتید، دوستی برقرار کند، و خدا تواناست، و خدا آمرزنده مهربان است” را با ازدواج پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و‌ ام حبیبه دختر ابوسفیان، مرتبط دانسته است.

پس از فتح مکه، ابوسفیان برای تجدید صلح حدیبیه به مدینه آمد، اما چون نزد دخترش‌ ام حبیبه رفت، او پدرش را مشرک و ناپاک خواند و اجازه نداد که وی بر جای رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بنشیند. ام حبیبه، پس از کشته‌شدن عثمان، پیراهن آغشته به خون وی را همراه نعمان بن بشیر نزد برادر خود معاویه، به دمشق فرستاد. وی همچنین پس از شهادت محمد بن ابی‌بکر، از فرط خوشحالی گوسفندی کباب کرد و برای عایشه که خواهر محمد بود فرستاد، عایشه ناراحت شده و گفت: قاتل الله ابنه العاهره، والله لا اکلت شواء ابدا خدا دختر زن بدکاره(هند مادر ام حبیبه) را بکشد سوگند به خدا من هرگز کباب نخواهم خورد. ام حبیبه، احادیثی از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده است. برادران وی، معاویه و عنبسه و نیز کسانی چون انس بن مالک، ابوبکر بن سعید ثقفی، ابوجراح قرشی و دیگران از او روایت کرده‌اند. وی در ۴۴ق در ۷۴ سالگی درگذشت. و مروان بن حکم بر جنازه او نماز گزارد. روایتی نقل شده که وی به دمشق نیز سفر کرده است. حتی برخی، وفات او را در همانجا دانسته‌اند و در کنار گورستان باب الصغیر نیز مزاری به وی منسوب شده است. اما چنانکه در برخی روایات معتبر آمده، وی در مدینه درگذشت و همانجا نیز (قبرستان بقیع) مدفون شد.

[۸] المناقب، جلد ۱، صفحه ۱۷۸.

«اِبْنُ عَبَّاسٍ فِی خَبَرٍ: وَ هَبَطَ مَعَ جَبْرَئِیلَ مَلَکٌ لَمْ یَطَأِ اَلْأَرْضَ قَطُّ مَعَهُ مَفَاتِیحُ خَزَائِنِ اَلْأَرْضِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ رَبَّکَ یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ هَذِهِ مَفَاتِیحُ اَلْأَرْضِ فَإِنْ شِئْتَ فَکُنْ نَبِیّاً عَبْداً وَ إِنْ شِئْتَ فَکُنْ نَبِیّاً مَلِکاً فَقَالَ بَلْ أَکُونُ نَبِیّاً عَبْداً فَإِذَا سُلَّمٌ مِنْ ذَهَبٍ قَوَائِمُهُ مِنْ فِضَّهٍ مَرْکَبٌ بِاللُّؤْلُؤِ وَ اَلْیَاقُوتِ یَتَلَأْلَأُ نُوراً وَ أَسْفَلُهُ عَلَى صَخْرَهِ بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ وَ رَأْسُهُ فِی اَلسَّمَاءِ فَقَالَ لَهُ اِصْعَدْ یَا مُحَمَّدُ فَلَمَّا صَعِدَ اَلسَّمَاءَ رَأَى شَیْخاً قَاعِداً تَحْتَ اَلشَّجَرَهِ وَ حَوْلَهُ أَطْفَالٌ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَذَا أَبُوکَ آدَمُ إِذَا رَأَى مَنْ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ ضَحِکَ وَ فَرِحَ وَ إِذَا رَأَى مَنْ یَدْخُلُ اَلنَّارَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ حَزِنَ وَ بَکَى وَ رَأَى مَلَکاً بَاسِرَ اَلْوَجْهِ وَ بِیَدِهِ لَوْحٌ مَکْتُوبٌ بِخَطٍّ مِنَ اَلنُّورِ وَ خَطٍّ مِنَ اَلظُّلْمَهِ فَقَالَ هَذَا مَلَکُ اَلْمَوْتِ ثُمَّ رَأَى مَلَکاً قَاعِداً عَلَى کُرْسِیٍّ فَلَمْ یَرَ مِنْهُ مِنَ اَلْبِشْرِ مَا رَأَى مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ هَذَا مَالِکٌ خَازِنُ اَلنَّارِ کَانَ طِلْقاً بِشْراً فَلَمَّا اِطَّلَعَ عَلَى اَلنَّارِ لَمْ یَضْحَکْ بَعْدُ فَسَأَلَهُ أَنْ یُعْرَضَ عَلَیْهِ اَلنَّارُ فَرَأَى فِیهَا مَا رَأَى ثُمَّ دَخَلَ اَلْجَنَّهَ وَ رَأَى مَا فِیهَا وَ سَمِعَ صَوْتاً آمَنّٰا بِرَبِّ اَلْعٰالَمِینَ  قَالَ هَؤُلاَءِ سَحَرَهُ فِرْعَوْنَ وَ سَمِعَ لَبَّیْکَ اَللَّهُمَّ لَبَّیْکَ قَالَ هَؤُلاَءِ اَلْحُجَّاجُ وَ سَمِعَ اَلتَّکْبِیرَ فَقَالَ هَؤُلاَءِ اَلْغُزَاهُ وَ سَمِعَ اَلتَّسْبِیحَ قَالَ هَؤُلاَءِ اَلْأَنْبِیَاءُ فَلَمَّا بَلَغَ إِلَى سِدْرَهِ اَلْمُنْتَهَى فَانْتَهَى إِلَى اَلْحُجُبِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ تَقَدَّمْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ لَیْسَ لِی أَنْ أَجُوزَ هَذَا اَلْمَکَانَ وَ لَوْ دَنَوْتُ أَنْمُلَهً لاَحْتَرَقَتْ».

[۹] سوره مبارکه نجم، آیات ۸ و ۹٫

[۱۰] الأمالی (للصدوق)، جلد ۱، صفحه ۶۵۷.

«حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ عِیسَى اَلْقُمِّیُّ رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَاجِیلَوَیْهِ رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْعَبْدِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ أَنْتَ أَخِی وَ وَارِثِی وَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی فِی أَهْلِی وَ أُمَّتِی فِی حَیَاتِی وَ بَعْدَ مَمَاتِی مُحِبُّکَ مُحِبِّی وَ مُبْغِضُکَ مُبْغِضِی یَا عَلِیُّ أَنَا وَ أَنْتَ أَبَوَا هَذِهِ اَلْأُمَّهِ یَا عَلِیُّ أَنَا وَ أَنْتَ وَ اَلْأَئِمَّهُ مِنْ وُلْدِکَ سَادَهٌ فِی اَلدُّنْیَا وَ مُلُوکٌ فِی اَلْآخِرَهِ مَنْ عَرَفَنَا فَقَدْ عَرَفَ اَللَّهَ وَ مَنْ أَنْکَرَنَا فَقَدْ أَنْکَرَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ».

[۱۱] بخشی از خطبه‌ی فدکیه‌ی حضرت زهرا (سلام الله علیها).

«…ثُمَّ لَمْ تَلْبَثُوا اِلاّ رَیْثَ [اِلى رَیْثَ] اَنْ تَسْکُنَ نَفْرَتُها، وَیَسْلَسَ قِیادُها، ثُمَّ اَخَذْتُمْ تُورُونَ وَقْدَتَها وَ تُهَیِّجُونَ جَمْرَتَها، وَ تَسْتَجِیبُونَ لِهِتافِ الشَّیْطانِ الْغَوِیِّ وَ اِطْفاءِ اَنْوارِ الدِّینِ الْجَلِیِّ وَ اِخْمادِ سُنَنِ النَّبِیِّ الصَّفِیِّ. تُسِرُّونَ حَسْواً فِی ارْتِغاء، وَ تَمْشُونَ لاَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ فِى الْخَمَرِ وَ الضَّرّاءِ، وَ نَصْبِرُ مِنْکُمْ عَلى مِثْلِ حَزِّ الْمُدى، وَ وَخْزِ السِّنانِ فِی الْحَشا. وَ اَنْتُمْ اَلاْنَ تَزْعَمُونَ اَنْ لا اِرْثَ لَنا؟ اَفَحُکْمَ الْجاهِلِیَّهِ تَبْغُونَ؟«وَمَنْ أَحْسَنُ مِنْ اللهِ حُکْماً لِقَوْم یُوقِنُونَ». اَفَلا تَعْلَمُونَ؟ بَلى تَجَلّى لَکُمْ کَالشَّمْسِ الضّاحِیَهِ اَنِّی ابْنَتُهُ.اَیُّهَا الْمُسْلِمُونَ اَاُغْلَبُ عَلى اِرْثِیه؟ یَابْن اَبِی قُحافَهَ! اَفِی کِتابِ اللهِ اَنْ تَرِثَ اَباکَ وَ لا اَرِثَ اَبِی؟ لَقَدْ جِئْتَ شَیْئاً فَرِیّاً. اَفَعَلى عَمْد تَرَکْتُمْ کِتابَ اللهِ وَ نَبَذْتُمُوهُ وَراءَ ظُهُورِکُمْ اِذْ یَقُولُ: «وَ وَرِثَ سُلَیْمَانُ دَاوُدَ». وَ قالَ فیمَا اقْتَصَّ مِنْ خَبَرِ یَحْیَى بْنِ زَکَرِیّا اِذْ قالَ: «فَهَبْ لِى مِنْ لَّدُنْکَ وَلِیّاً * یَرِثُنِى وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ». وَ قالَ : «وَ أُوْلُوا الاَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْض فِى کِتَابِ اللهِ». وَ قالَ : «یُوصِیکُمُ اللهُ فِى أَوْلاَدِکُمْ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الاُنثَیَیْنِ». وَ قالَ : «إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّهُ لِلْوَالِدَیْنِ وَالاَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقّاً عَلَى الْمُتَّقِینَ». وَ زَعَمْتُمْ اَنْ لا حَظْوَهَ لِی وَ لا اَرِثُ مِنْ اَبِی؟ وَ لا رَحِمَ بَیْنَنا؟ اَفَخَصَّکُمُ اللهُ بِآیَه اَخْرَجَ مِنْها اَبِی؟ اَمْ هَلْ تَقُولُونَ اِنَّ اَهْلَ مِلَّتَیْنِ لا یَتَوارَثانِ؟ اَوَ لَسْتُ اَنَا وَ اَبِی مِنْ اَهْلِ مِلَّه واحِدَه اَمْ اَنْتُمْ اَعْلَمُ بِخُصُوصِ الْقُرآنِ وَ عُمُومِهِ مِنْ اَبِی وَ ابْنِ عَمِّی؟ فَدُونَکَها مَخْطُومَهً مَرْحُولَهً، تَلْقاکَ یَوْمَ حَشْرِکَ، فَنِعْمَ الْحَکَمُ اللهُ، وَالزَّعِیمُ مُحَمَّد(صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ الْمَوْعِدُ الْقِیامَهُ، وَ عِنْدَ السّاعَهِ یَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ وَ لا یَنْفَعُکُمْ اِذْ تَنْدَمُونَ، «وَ لِّکُلِّ نَبَإ مُسْتَقَرٌّ وَسَوْفَ تَعْلَمُونَ».(۷) «مَنْ یَأْتِیهِ عَذَابٌ یُخْزِیهِ وَیَحِلُّ عَلَیْهِ عَذَابٌ مُّقِیمٌ…».

[۱۲] همان.

[۱۳] مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر، جلد ۳، صفحه ۳۶۶.

«الفخری: قال: روی : انه لما آل أمر الحسین – علیه السلام – إلى القتال بکربلاء و قتل جمیع أصحابه و وقعت النوبه على أولاد أخیه الحسن – علیه السلام – جاء القاسم بن الحسن – علیهما السلام – و قال: یا عمّ الاجازه لأمضی إلى هؤلاء الکفار . فقال له الحسین – علیه السلام -: یا ابن أخی أنت من أخی علامه و ارید [أن] تبقى (لی) لأتسلى بک و لم یعطه إجازه للبراز. فجلس مهموما مغموما باکی العین حزین القلب و أجاز الحسین – علیه السلام – إخوته للبراز و لم یجزه، فجلس القاسم متألما و وضع رأسه على رجلیه و ذکر أنّ أباه قد ربط له عوذه فی کتفه الأیمن و قال له إذا أصابک ألم و همّ فعلیک بحل العوذه و قراءتها فافهم معناها و اعمل بکل ما تراه مکتوبا فیها، فقال القاسم لنفسه: مضى سنون علیّ و لم یصبنی مثل هذا الألم فحلّ العوذه و فضها و نظر إلى کتابتها و إذا فیها: یا ولدی (یا) قاسم اوصیک إنّک إذا رأیت عمّک الحسین – علیه السلام – فی کربلاء و قد أحاطت به الأعداء فلا تترک البراز و الجهاد لأعداء (اللّه و اعداء) رسوله و لا تبخل علیه بروحک و کلما نهاک عن البراز عاوده لیأذن لک فی البراز لتحظى فی السعاده الأبدیّه. فقام [القاسم] من ساعته و أتى الى الحسین – علیه السلام – و عرض ما کتب (أبوه) الحسن – علیه السلام – على عمّه الحسین – علیهما السلام – فلمّا قرأ الحسین – علیه السلام – العوذه، بکى بکاء شدیدا و نادى بالویل و الثبور و تنفّس الصعداء، و قال: یا ابن الاخ هذه الوصیه لک من أبیک، و عندی وصیّه أخرى منه لک و لا بدّ من انفاذها. فمسک الحسین – علیه السلام – على ید القاسم و أدخله الخیمه و طلب عونا و عبّاسا، و قال لام القاسم – علیه السلام -: لیس للقاسم ثیاب جدد؟ قالت: لا. فقال لاخته زینب: ائتینی بالصندوق فأتت به إلیه، و وضع بین یدیه، ففتحه و أخرج منه قباء الحسن – علیه السلام -، و البسه القاسم، و لفّ على رأسه عمامه الحسن – علیه السلام -، و مسک بیده ابنته التی کانت مسمّاه للقاسم – علیه السلام – فعقد له علیها و أفرد له خیمه و أخذ بید البنت و وضعها بید القاسم و خرج عنهما. فعاد القاسم ینظر إلى ابنه عمّه، و یبکی إلى أن سمع الأعداء یقولون: هل من مبارز؟ فرمى بید زوجته و اراد الخروج (من الخیمه فجذبت ذیل القاسم و مانعته من الخروج) و هی تقول [له] : ما یخطر ببالک؟ و ما الذی ترید [أن] تفعله؟ قال لها: أرید ملاقاه الأعداء فانّهم یطلبون البراز و انی (إلى المیدان عازم و إلى دفع الاعداء جازم) ، فلزمته الزوجه ، فقال لها: خلی ذیلی فإنّ عرسنا أخّرناه إلى الآخره، فصاحت و ناحت و أنّت من قلب حزین، و دموعها جاریه على خدّیها، و هی تقول: یا قاسم أنت تقول (ان) عرسنا أخّرناه إلى الآخره، و فی القیامه بأی شیء أعرفک؟ و فی ایّ مکان أراک؟ فمسک القاسم یده و ضربها على ردنه و قطعها و قال: یا بنت العمّ اعرفینی بهذه الردن المقطوعه فانفجع أهل البیت بالبکاء لفعل القاسم، و بکوا بکاء شدیدا، و نادوا بالویل و الثبور. قال من روى: فلمّا راى الحسین – علیه السلام – أنّ القاسم یرید البراز، قال له: یا ولدی أ تمشی برجلک إلى الموت؟ قال: و کیف یا عمّ و أنت بین الأعداء وحید فرید لم تجد محامیا و لا صدیقا؟ روحی لروحک الفداء، و نفسی لنفسک الوقاء. ثم ان الحسین – علیه السلام – شق أزیاق القاسم و قطع عمامته نصفین ثم أدلاها على وجهه ثم ألبسه ثیابه بصوره الکفن و شدّ سیفه بوسط القاسم و أرسله إلى المعرکه. ثم إنّ القاسم قدم على عمر بن سعد و قال: یا عمر أ ما تخاف (من) اللّه أ ما تراقب اللّه یا أعمى القلب أ ما تراعی رسول اللّه [- صلى اللّه علیه و آله -؟ فقال عمر بن سعد: أ ما کفاکم التجبر؟ أ ما تطیعون یزید؟ فقال القاسم:] لا جزاک اللّه خیرا تدّعی الاسلام و آل رسول اللّه – صلى اللّه علیه و آله – عطاشى ظماء قد اسودت الدنیا بأعینهم، فوقف هنیئه فما راى أحدا یقدم إلیه فرجع إلى الخیمه فسمع صوت ابنه عمه تبکی، فقال لها: [ها] انا جئتک، فنهضت قائمه على قدمیها، و قالت: مرحبا بالعزیز، الحمد للّه الذی ارانی وجهک قبل الموت. فنزل القاسم فی الخیمه و قال: یا ابنه العمّ مالی اصطبار أن أجلس معک، و (عسکر) الکفار یطلبون البراز، فودّعها و خرج، و رکب جواده، و حماه فی حومه المیدان، ثم طلب المبارزه، فجاء إلیه رجل یعدّ بألف فارس فقتله القاسم و کان [له] أربعه أولاد مقتولین، فضرب القاسم فرسه بسوطه و عاد یقتل الفرسان (و یجدل الشجعان) إلى أن ضعفت قوته فهمّ القاسم ان یرجع إلى الخیمه و إذا بالازرق الشامی – لعنه اللّه – قد قطع علیه الطریق و عارضه فضربه القاسم على أمّ رأسه فقتله. و صار القاسم إلى الحسین – علیه السلام -، و قال: یا عمّاه [العطش، العطش] ادرکنی بشربه من الماء، فصبّره الحسین – علیه السلام – و أعطاه خاتمه و قال له: حطّه فی فمک فمصّه. قال القاسم: فلمّا وضعته فی فمی، کأنّه عین ماء، فارتویت و انقلبت إلى المیدان، ثم جعل همته على حامل اللواء و أراد قتله فاحاطوا به بالنبل، فوقع القاسم على الأرض [فضربه شیبه بن سعد الشامی بالرمح على ظهره فاخرجه من صدره، فوقع القاسم] یخور بدمه، و نادى: یا عمّ أدرکنی، فجاءه الحسین – علیه السلام – و قتل قاتله، و حمل القاسم إلى الخیمه فوضعه فیها ففتح القاسم عینه فرأى الحسین – علیه السلام – قد احتضنه، و هو یبکی و یقول: یا ولدی لعن اللّه قاتلیک یعزّ و اللّه على عمّک ان تدعوه و أنت مقتول یا بنی قتلوک الکفار کأنهم ما عرفوک و لا عرفوا من جدک و أبوک. ثم ان الحسین – علیه السلام – بکى بکاء شدیدا و جعلت ابنه عمّه تبکی و جمیع من کان منهم، و لطموا الخدود و شقّوا الجیوب، و نادوا بالویل و الثبور و عظائم الامور».

[۱۴] سوره مبارکه هود، آیه ۸۶٫

«بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ۚ وَ مَا أَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ».

[۱۵] مفاتیح الجنان، فرازی ازدعای شریف ندبه.

«…وَ اجْعَلْ مُسْتَقَرَّهُ لَنا مُسْتَقَرّاً وَ مُقاماً، وَ أَتْمِمْ نِعْمَتَکَ بِتَقْدِیمِکَ إِیَّاهُ أَمامَنا حَتَّىٰ تُورِدَنا جِنَانَکَ وَ مُرافَقَهَ الشُّهَداءِ مِنْ خُلَصائِکَ . اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ جَدِّهِ وَ رَسُولِکَ السَّیِّدِ الْأَکْبَرِ وَ عَلَىٰ أَبِیهِ السَّیِّدِ الْأَصْغَرِ وَ جَدَّتِهِ الصِّدِّیقَهِ الْکُبْرىٰ فاطِمَهَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ صلَّى اللّٰه عَلیْهِ و آلِهِ وَ عَلَىٰ مَنِ اصْطَفَیْتَ مِنْ آبائِهِ الْبَرَرَهِ وَ عَلَیْهِ أَفْضَلَ وَ أَکْمَلَ وَ أَتَمَّ وَ أَدْوَمَ وَ أَکْثَرَ وَ أَوْفَرَ مَا صَلَّیْتَ عَلَىٰ أَحَدٍ مِنْ أَصْفِیائِکَ وَ خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ؛ وَ صَلِّ عَلَیْهِ صَلاهً لَاغایَهَ لِعَدَدِها، وَ لَا نِهایَهَ لِمَدَدِها، وَ لَا نَفادَ لِأَمَدِها، اللّٰهُمَّ وَ أَقِمْ بِهِ الْحَقَّ، وَ أَدْحِضْ بِهِ الْباطِلَ، وَ أَدِلْ بِهِ أَوْلِیاءَکَ، وَ أَذْلِلْ بِهِ أَعْداءَکَ، وَ صِلِ اللّٰهُمَّ بَیْنَنا وَ بَیْنَهُ وُصْلَهً تُؤَدِّی إِلىٰ مُرافَقَهِ سَلَفِهِ، وَ اجْعَلْنا مِمَّنْ یَأْخُذُ بِحُجْزَتِهِمْ، وَ یَمْکُثُ فِی ظِلِّهِمْ، وَ أَعِنَّا عَلَىٰ تَأْدِیَهِ حُقُوقِهِ إِلَیْهِ، وَ الاجْتِهادِ فِی طاعَتِهِ، وَ اجْتِنابِ مَعْصِیَتِهِ، وَ امْنُنْ عَلَیْنا بِرِضاهُ، وَ هَبْ لَنا رَأْفَتَهُ وَ رَحْمَتَهُ وَ دُعاءَهُ وَ خَیْرَهُ مَا نَنالُ بِهِ سَعَهً مِنْ رَحْمَتِکَ، وَ فَوْزاً عِنْدَکَ، وَ اجْعَلْ صَلاتَنا بِهِ مَقبُولَهً، وَ ذُنُوبَنا بِهِ مَغْفُورَهً، وَ دُعاءَنا بِهِ مُسْتَجاباً؛ وَ اجْعَلْ أَرْزاقَنا بِهِ مَبْسُوطَهً، وَ هُمُومَنا بِهِ مَکْفِیَّهً، وَ حَوَائِجَنا بِهِ مَقْضِیَّهً، وَ أَقْبِلْ إِلَیْنا بِوَجْهِکَ الْکَرِیمِ، وَ اقْبَلْ تَقَرُّبَنا إِلَیْکَ، وَ انْظُرْ إِلَیْنا نَظْرَهً رَحِیمَهً نَسْتَکْمِلُ بِهَا الْکَرامَهَ عِنْدَکَ ثُمَّ لَاتَصْرِفْها عَنَّا بِجُودِکَ، وَ اسْقِنا مِنْ حَوْضِ جَدِّهِ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِکَأْسِهِ وَ بِیَدِهِ رَیّاً رَوِیّاً هَنِیئاً سائِغاً لَاظَمَأَ بَعْدَهُ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ».

[۱۶] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام، جلد ۷۱، صفحه ۷۳.

«ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، جَمَاعَهٌ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلرَّزَّازِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلنَّظَرُ إِلَى اَلْعَالِمِ عِبَادَهٌ وَ اَلنَّظَرُ إِلَى اَلْإِمَامِ اَلْمُقْسِطِ عِبَادَهٌ وَ اَلنَّظَرُ إِلَى اَلْوَالِدَیْنِ بِرَأْفَهٍ وَ رَحْمَهٍ عِبَادَهٌ وَ اَلنَّظَرُ إِلَى اَلْأَخِ تَوَدُّهُ فِی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عِبَادَهٌ».

[۱۷] مفاتیح الجنان، بخشی از حدیث شریف کساء.

«…فَلَمَّا اکْتَمَلْنا جَمیعاً تَحْتَ الْکِسآءِ، اَخَذَ اَبی رَسُولُ اللَّهِ بِطَرَفَیِ الْکِسآءِ، وَ اَوْمَئَ بِیَدِهِ الْیُمْنی اِلَی السَّمآءِ، وَ قالَ اَللَّهُمَّ اِنَّ هؤُلاءِ اَهْلُ بَیْتی وَ خآصَّتی وَ حآمَّتی، لَحْمُهُمْ لَحْمی، وَ دَمُهُمْ دَمی، یُؤْلِمُنی ما یُؤْلِمُهُمْ، وَ یَحْزُنُنی ما یَحْزُنُهُمْ، اَنَا حَرْبٌ لِمَنْ حارَبَهُمْ، وَ سِلْمٌ لِمَنْ سالَمَهُمْ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عاداهُمْ، وَ مُحِبٌّ لِمَنْ اَحَبَّهُمْ، اِنَّهُمْ مِنّی وَ اَ نَا مِنْهُمْ، فَاجْعَلْ صَلَواتِکَ وَ بَرَکاتِکَ وَ رَحْمَتَکَ، وَ غُفْرانَکَ وَ رِضْوانَکَ عَلَیَّ وَ عَلَیْهِمْ، وَ اَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ، وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهیراً، فَقالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یا مَلائِکَتی وَ یا سُکَّانَ سَمواتی، اِنّی ما خَلَقْتُ سَمآءً مَبْنِیَّهً، وَ لا اَرْضاً مَدْحِیَّهً، وَ لا قَمَراً مُنیراً، وَ لا شَمْساً مُضِیئَهً، وَ لا فَلَکاً یَدُورُ، وَ لا بَحْراً یَجْری، وَ لا فُلْکاً یَسْری، اِلاَّ فی مَحَبَّهِ هؤُلاءِ الْخَمْسَهِ الَّذینَ هُمْ تَحْتَ الْکِسآءِ، فَقالَ الْأَمینُ جِبْرآئیلُ یا رَبِّ وَ مَنْ تَحْتَ الْکِسآءِ، فَقالَ عَزَّ وَ جَلَّ هُمْ اَهْلُ بَیْتِ النُّبُوَّهِ، وَ مَعْدِنُ الرِّسالَهِ، هُمْ فاطِمَهُ وَ اَبُوها وَ بَعْلُها وَ بَنُوها، فَقالَ جِبْرآئیلُ یا رَبِّ، اَتَاْذَنُ لی اَنْ اَهْبِطَ اِلَی الْأَرْضِ لِأَکُونَ مَعَهُمْ سادِساً، فَقالَ اللَّهُ نَعَمْ قَدْ اَذِنْتُ لَکَ، فَهَبَطَ الْأَمینُ جِبْرآئیلُ، وَ قالَ السَّلامُ عَلَیْکَ یا رَسُولَ اللَّهِ، الْعَلِیُ الْأَعْلی یُقْرِئُکَ السَّلامَ، وَ یَخُصُّکَ بِالتَّحِیَّهِ وَ الْإِکْرامِ، وَ یَقُولُ لَکَ وَ عِزَّتی وَ جَلالی اِنّی ما خَلَقْتُ سَمآءً مَبْنِیَّهً، وَ لا اَرْضاً مَدْحِیَّهً، وَ لا قَمَراً مُنیراً، وَ لا شَمْساً مُضیئَهً وَ لا فَلَکاً یَدُورُ، وَ لا بَحْراً یَجْری، وَ لا فُلْکاً یَسْری، اِلاَّ لِأَجْلِکُمْ وَ مَحَبَّتِکُمْ، وَ قَدْ اَذِنَ لی اَنْ اَدْخُلَ مَعَکُمْ، فَهَلْ تَاْذَنُ لی یا رَسُولَ اللَّهِ، فَقالَ رَسُولُ اللَّهِ وَ عَلَیْکَ السَّلامُ یا اَمینَ وَحْیِ اللَّهِ، اِنَّهُ نَعَمْ قَدْ اَذِنْتُ لَکَ، فَدَخَلَ جِبْرآئیلُ مَعَنا تَحْتَ الْکِسآءِ، فَقالَ لِأَبی اِنَّ اللَّهَ قَدْ اَوْحى اِلَیْکُمْ یَقُولُ: اِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ، وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً…».

[۱۸] سوره مبارکه آل عمران، آیه ۶۱٫

«فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَکُمْ وَ نِسَاءَنَا وَ نِسَاءَکُمْ وَ أَنْفُسَنَا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکَاذِبِینَ».

[۱۹] مفاتیح الجنان، بخشی از حدیث شریف کساء.

[۲۰] همان.

«بِسَنَدٍ صَحیحٍ عَنْ جابِرِ بْنِ عَبْدِاللَّهِ الاَنْصاری عَنْ فاطِمَهَ الزَّهْراءِ عَلَیهَا السَّلامُ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ قالَ سَمِعْتُ فاطِمَهَ اَنَّها قالَتْ دَخَلَ عَلَیَّ اَبی رَسُولُ اللَّهِ فی بَعْضِ الْأَیَّامِ، فَقالَ السَّلامُ عَلَیْکِ یا فاطِمَهُ، فَقُلْتُ عَلَیْکَ السَّلامُ قالَ اِنّی اَجِدُ فی بَدَنی ضُعْفاً، فَقُلْتُ لَهُ اُعیذُکَ بِاللَّهِ یا اَبَتاهُ مِنَ الضُّعْفِ، فَقَالَ یا فاطِمَهُ ایتینی بِالْکِسآءِ الْیَمانی فَغَطّینی بِهِ، فَاَتَیْتُهُ بِالْکِسآءِ الْیَمانی فَغَطَّیْتُهُ بِهِ، وَ صِرْتُ اَنْظُرُ اِلَیْهِ، وَ اِذا وَجْهُهُ یَتَلَأْلَؤُ کَاَنَّهُ الْبَدْرُ فی لَیْلَهِ تَمامِهِ وَ کَمالِهِ فَما کانَتْ اِلاَّ ساعَهً وَ اِذا بِوَلَدِیَ الْحَسَنِ قَدْ اَقْبَلَ، وَ قالَ السَّلامُ عَلَیْکِ یا اُمَّاهُ، فَقُلْتُ وَ عَلَیْکَ السَّلامُ یا قُرَّهَ عَیْنی وَ ثَمَرَهَ فُؤادی، فَقالَ یا اُمَّاهُ اِنّی اَشَمُّ عِنْدَکِ رآئِحَهً طَیِّبَهً، کَاَنَّها رآئِحَهُ جَدّی رَسُولِ اللَّهِ، فَقُلْتُ نَعَمْ اِنَّ جَدَّکَ تَحْتَ الْکِسآءِ، فَاَقْبَلَ الْحَسَنُ نَحْوَ الْکِسآءِ، وَ قالَ السَّلامُ عَلَیْکَ یا جَدَّاهُ یا رَسُولَ اللَّهِ، اَتَاْذَنُ لی اَنْ اَدْخُلَ مَعَکَ تَحْتَ الْکِسآءِ، فَقالَ وَ عَلَیْکَ السَّلامُ یا وَلَدی وَ یا صاحِبَ حَوْضی، قَدْ اَذِنْتُ لَکَ، فَدَخَلَ مَعَهُ تَحْتَ الْکِسآءِ؛ فَما کانَتْ اِلاَّ ساعَهً وَ اِذا بِوَلَدِیَ الْحُسَیْنِ قَدْ اَقْبَلَ، وَ قالَ السَّلامُ عَلَیْکِ یا اُمَّاهُ، فَقُلْتُ وَ عَلَیْکَ السَّلامُ یا وَلَدی وَ یا قُرَّهَ عَیْنی وَ ثَمَرَهَ فُؤادی، فَقالَ لی یا اُمَّاهُ اِنّی اَشَمُّ عِنْدَکِ رآئِحَهً طَیِّبَهً، کَاَنَّها رآئِحَهُ جَدّی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقُلْتُ نَعَمْ اِنَّ جَدَّکَ وَ اَخاکَ تَحْتَ الْکِسآءِ، فَدَنَی الْحُسَیْنُ نَحْوَ الْکِسآءِ، وَ قالَ السَّلامُ عَلَیْکَ یا جَدَّاهُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مَنِ اخْتارَهُ اللَّهُ، اَتَاْذَنُ لی اَنْ اَکُونَ مَعَکُما تَحْتَ الْکِسآءِ، فَقالَ وَ عَلَیْکَ السَّلامُ یا وَلَدی وَ یا شافِعَ اُمَّتی، قَدْ اَذِنْتُ لَکَ فَدَخَلَ مَعَهُما تَحْتَ الْکِسآءِ…».

[۲۱] الغیبه، طوسى، ص ۲۸۶٫

[۲۲] فاطمه ، بهجه قلب المصطفی، ص ۳۶۵ به نقل از بحارالا نوار، ج ۸ ، ص ۱۰۹ الی ۱۱۲٫

«یا ابنه الصفوه وبقیه النبوه».

[۲۳] یزدى حایرى، على‏، إلزام الناصب فی إثبات الحجه الغائب (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، محقق، مصحح، عاشور، على‏، ج ‏۲، ص ۲۳۳، بیروت، مؤسسه الأعلمى‏، چاپ اول‏، ۱۴۲۲ق.

««زمانی که حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ظهور می‌کند، [کنار کعبه] ما بین رکن و مقام می‌ایستد و پنج ندا می‌دهد: الأول: ألا یا أهل العالم أنا الإمام القائم؛ آگاه باشید ای جهانیان که منم امام قائم. الثانی: ألا یا أهل العالم أنا الصمصام المنتقم؛ آگاه باشید ای اهل عالم که منم شمشیر انتقام گیرنده. الثالث: ألا یا أهل العالم إن جدّی الحسین قتلوه عطشان؛ بیدار باشید ای اهل عالم که جد من حسین را تشنه کام کشتند. الرابع: ألا یا أهل العالم إنّ جدّی الحسین علیه السّلام طرحوه عریانا؛ بیدار باشید ای اهل عالم که جدّ من حسین را برهنه روی خاک افکندند. الخامس: ألا یا أهل العالم إنّ جدّی الحسین علیه السّلام سحقوه عدوانا؛ آگاه باشید ای جهانیان که جدّ من حسین را از روی کینه توزی پایمال کردند».

[۲۴] مفاتیح الجنان، فرازی از زیارت حضرت فاطمه زهراء (سلام الله علیها).

«…السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ نَبِیِّ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ حَبِیبِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ خَلِیلِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ صَفِیِّ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ أَمِینِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ خَیْرِ خَلْقِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ أَفْضَلِ أَنْبِیاءِ اللّٰهِ وَ رُسُلِهِ وَ مَلائِکَتِهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ خَیْرِ الْبَرِیَّهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا سَیِّدَهَ نِساءِ الْعالَمِینَ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ، السَّلامُ عَلَیْکِ یَا زَوْجَهَ وَلِیِّ اللّٰهِ وَ خَیْرِ الْخَلْقِ بَعْدَ رَسُولِ اللّٰهِ؛ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا أُمَّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ سَیِّدَیْ شَبابِ أَهْلِ الْجَنَّهِ، السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الصِّدِّیقَهُ الشَّهِیدَهُ، السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الرَّضِیَّهُ الْمَرْضِیَّهُ، السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الْفاضِلَهُ الزَّکِیَّهُ، السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الْحَوْراءُ الْإِنْسِیَّهُ، السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا التَّقِیَّهُ النَّقِیَّهُ، السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الْمُحَدَّثَهُ الْعَلِیمَهُ، السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الْمَظْلُومَهُ الْمَغْصُوبَهُ، السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الْمُضْطَهَدَهُ الْمَقْهُورَهُ، السَّلامُ عَلَیْکِ یا فاطِمَهُ بِنْتَ رَسُولِ اللّٰهِ وَ رَحْمَهُ اللّٰهِ وَ بَرَکاتُهُ، صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْکِ وَ عَلَىٰ رُوحِکِ وَ بَدَنِکِ…».

[۲۵] تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، جلد ۹، صفحه ۴۸۵.

«و فی کتاب المناقب لابن شهر آشوب، عن النّبیّ – صلّى اللّه علیه و آله – حدیث طویل فی آخره بیان ما جرى منه – علیه السّلام – أیّام تزویج فاطمه – علیها السّلام – [من علیّ – علیه السّلام-] . و فیه: فسأل علیّا: کیف وجدت أهلک؟ قال: نعم العون على طاعه اللّه. و سأل فاطمه. فقالت: خیر بعل. فقال: اللّهمّ اجمع شملهما [و ألّف بین قلوبهما] و اجعلهما و ذرّیّتهما من ورثه جنّه النّعیم».

[۲۶] بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۷۸،۱۷۴.

«ابکنی ان بکیت یا خیر هاد     *****     واسبل الدمع فهو یوم الفراق

یا قرین البتول اوصیک بالنسل     *****     فقد اصبحا حلیفا اشتیاق

ابکنی و ابکی للیتامی و لا تنسی     *****     قتیل العدا بطف العراق

فارقوا اصبحوا یتامی حیاری     *****     احلفوالله فهو یوم الفراق».

[۲۷] بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۷۸،۱۷۴.

[۲۸] ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ ق، ج ۴، ص ۱۰۹-۱۱۰.

«و قال القندوزیّ: و یقول الحسین (رضی الله عنه): اللّهمّ إنّک شاهد علی هؤلاء القوم الملاعین إنّهم قد عمدوا أن لا یبقون من ذریّه رسولک (ص)، و یبکی بکاءاً شدیداً و ینشد و یقول:

یا ربّ لا تترکنی وحیداً             قد أظهروا الفسوق و الجحودا

و صیّرونا بینهم عبیداً                یرضون فی فعالهم یزیدا

أمّا اخی فقد مضی شهیداً           مجدّ لا فی فدفد فریدا

و أنت بامرصاد یا مجیدا. ثمّ نادی: یا أمّ کلثوم و یا رقیّه و یا عاتکه و یا زینب یا أهل بیتی علیکنّ منّی السّلام، فلمّا سمعن رفعن أصواتهنّ بالبکاء فضمّ بنتها سکنیه إلی صدره و قبّل ما بین عینیها و مسح دموعها و کان یحبّها حبّاً شدیداً ثمّ جعل یسکتها و یقول:

   سَیَطُولُ بَعْدِی یَا سُکَیْنَهُ فَاعْلَمِی                      مِنْکِ الْبُکَاءُ إِذَا الْحَمَامُ دَهَانِی‏

    لَا تُحْرِقِی قَلْبِی بِدَمْعِکِ حَسْرَهً             مَا دَامَ مِنِّی الرُّوحُ فِی جُثْمَانِی‏

   وَ إِذَا قُتِلْتُ فَأَنْتِ أَوْلَى بِالَّذِی              تَأْتِینَهُ یَا خَیْرَهَ النِّسْوَان».