این نوشتار به نقل سخنان امیر المؤمنین(علیه السلام) به روایت ابو منصور ثعالبی (م ۴۲۹ق) اختصاص دارد . ثعالبی این سخنان را به عنوان مَثَل نقل کرده است. این احادیث از رسائل ثعالبی که در حاشیۀ کتاب الفوائد والقلائد، چاپ شده، انتخاب گردیده است. اهمیت این احادیث _ که به عنوان مَثَل انتخاب شدهاند _ در این است که سابقۀ جمع آوری سخنان امیر المؤمنین(علیه السلام) را در بین دانشمندان اسلامی به جز سید رضی و نهج البلاغهاش نشان میدهد.
حرف الألف
۱ – الانسانُ یُعرَف بالأقران.
۲ – أخوک من آساک فی الشده
۳ – اظهار الغنى من الشکر
۴ – أدب المرء خیر من ذهبه
۵ – أداء الدَین من الدین
۶ – أدّب عیالک تنفعهم
۷ – أحسن إلى المسیء تسده
۸ – أخوان هذا الزمان جواسیسُ العیوبِ
۹ – استراحه النفس فی الیأس
۱۰ – اخفاء الشدائد من المروءه
حرف الباء
۱ – برّ الوالدین سلف
۲ – بشّر نفسک بالظفر بعد الصبر
۳ – برکه المال فی أداء الزکاه
۴ – بع الدنیا بالآخره تربح
۵ – بلاء الانسان من اللسان
۶ – بکاء المرء من خشیه الله قره عین
۷ – باکر تسعد
۸ – بطن المرء عدوه
۹ – بکره السبت والخمیس برکه
۱۰ – برکه العمر حسن العمل
۱۱ – برک لا تبطله بالمنه
۱۲ – بشاشه الوجه عطیه ثانیه
حرف التاء
۱ – توکل على الله تکف
۲ – تأخیر الاساءه من الإقبال
۳ – تدارک فی آخر العمر ما فاتک فی أوّله
۴ – تکاسل المرء فی الصلاه من ضعف الإیمان
۵ – تفاءل بالخیر تنله
۶ – تأکید المودّه فی الحرمه
۷ – تغافل عن المکروه توقر
۸ – تزاحم الأیدی على الطعام برکه
۹ – تظرف بترک الذنوب
۱۰ – تواضع المرء یکرمه
حرف الثاء
۱ – ثلاث مهلکات: بخل وهوى وعجب
۲ – ثلث الإیمان حیاء وثلثه عقل وثلثه جود
۳ – ثلمه الحرص لا یسدها إلّا التراب
۴ – ثلمه الدین موت العلماء
۵ – ثوب السلامه لا یبلى
۶ – ثن احسانک بالاعتذار
۷ – ثبات الملک بالعدل
۸ – ثواب الآخره خیر من نعیم الدنیا
۹ – ثبات النفس بالغذاء
۱۰ – وثبات الروح بالغناء
۱۱ – ثناء الرجل على معطیه مستزیده
حرف الجیم
۱ – جد بما تجد
۲ – جهد المقل کثیر
۳ – جمال المرء فی الحلم
۴ – جلیس السوء شیطان
۵ – جوله الباطل ساعه
۶ – جوله الحق إلى الساعه
۷ – جوده الکلام فی الاختصار
۸ – جلیس الخیر غنیمه
۹ – جالس الفقراء تزدد شکراً
۱۰ – جل من لا یموت
حرف الحاء
۱ – حلم المرء عونه
۲ – حلی الرجال الأدب
۳ – حیاء المرء ستره
۴ – حرقه الأولاد محرقه الأکباد
۵ – حسن الخلق غنیمه
۶ – حده المرء تهلکه
۷ – حرم الوفاء على من لا أصل له
۸ – حرمه المرء کنزه
حرف الخاء
۱ – خف الله تأمن غیره
۲ – خالف نفسک تسترح
۳ – خیر الأصحاب من یدلّک على الخیر
۴ – خابت صفقه من باع الدین بالدنیا
۵ – خلیل المرء دلیل عقله
۶ – خوف الله یجلی القلب
۷ – خلو القلب خیر من ملء الکیس
۸ – خلوص الود من حسن العهد
۹ – خیر النساء ودوده ولوده
۱۰ – خیر المال ما أنفق فی سبیل الله عز وجلّ
حرف الدال
۱ – دواء القلب الرضى بالقضاء
۲ – داء النفس على الحرص
۳ – دلیل عقل المرء قوله
۴ – دلیل أصله فعله
۵ – دوام السرور برؤیه الاخوان
۶ – دوله الارذال آفه الرجال
۷ – دینار الشحیح جمر
۸ – دین الرجل حدیثه
۹ – دوله الملوک فی العدل
۱۰ – دار من جفاک یخجل
۱۱ – دم على کظم الغیظ تحمد عواقبک
حرف الذال
۱ – ذم الشیء من الاشتغال به ذر الطاغی فی طغیانه
۲ – ذنب واحد کثیر والف طاعه قلیل
۳ – ذکر الأولیاء ینزل الرحمه
۴ – ذل المرء فی الطمع
۵ – ذلیل الفقر عزیز عند الله
۶ – ذلاقه اللسان رأس المال
۷ – ذکر الموت جلاء القلب
۸ – ذکر الشباب حسره
حرف الراء
۱ – رؤیه الحبیب جلاء العین
۲ – راع أباک یراعک ابنک
۳ – رفاهیه العیش فی الأمن
۴ – رزقک یطلبک فاسترح
۵ – رسول الموت فاسترح
۶ – رسول الموت الولاده
۷ – روایه الحدیث انتساب إلى رسول الله (صلی الله علیه و آله)
۸ – رعونات النفس متعبتها
۹ – راع الحق عند غلبه النساء
۱۰ – رفیق المرء دلیل عقله
حرف الزای
۱ – زن الرجال بموازینهم
۲ – زحمه العقل کثیره
۳ – زوال العلم أهون من موت العالم
۴ – زن المرء على قدر إکرامه لک
۵ – زهد العامی مضلّه
۶ – زوایا الدنیا مشحونه بالرزایا
۷ – زیاره الضعفاء من التواضع
حرف السین
۱ – سوء الظن من الحزم
۲ – سرورک بالدنیا غرور
۳ – سوء الخلق وحشه لا خلاص منها
۴ – سیره المرء تنبئ عن سریرته
۵ – سلامه الإنسان فی حفظ اللسان
۶ – سکوت اللسان سلامه الانسان
۷ – ساده الأمه الفقهاء
۸ – سکره الاحیاء سوء الخلق
۹ – سلاح الضعفاء الشکایه
۱۰ – سمو المرء فی التواضع
حرف الشین
۱. شین العلم الصلف
۲. شرّ الناس من تتقیه الناس
۳. شمر فی طلب الجنه
۴. شح الغنی عقوبه
۵. شمه من المعروف خیر من کثیر من العمل
۶. شیبک ناعیک
۷. شفاء الجنان قراءه القرآن
۸. شحیح غنی أفقر من فقیر سخی
۹. شرط الألفه ترک الکلفه
حرف الصاد
۱. صدق المرء نجاته
۲. صحه البدن فی الصوم
۳. صبرک یورث الظفر
۴. صلاه اللیل بهاء النهار
۵. صلاح البدن فی السکوت
۶. صلاح الانسان فی حفظ اللسان
۷. صاحب الأخیار تأمن الأشرار
۸. صحّه الجاهل ستره
۹. صل الأرحام یکثر حشمک
۱۰. صلاح الدین فی الورع وفساده فی الطمع
حرف الضاد
۱. ضلّ سعی من رجا غیر الله
۲. ضمن الله رزق کل أحد
۳. ضرب الحبیب أوجع
۴. ضیاء القلب من أکل الحلال
۵. ضرب اللسان أشد من طعن السنان
۶. ضل من رکن فی الأشرار
۷. ضلّ من باع الدین بالدنیا
۸. ضیق القلب أشد من ضیق الید
۹. ضاق صدر من ضاقت یده
۱۰. ضاقت الدنیا على متباغضین
حرف الطاء
۱. طاب وقت من وثق بالله
۲. طوبى لمن رزق العافیه
۳. طول العمر مع الطاعه من خلق الأنبیاء
۴. طال عمر من قصر تعبه
۵. طلب الأدب أولى من طلب الذهب
۶. طر مع الاشکال
۷. طال عمر من قصر رجاؤه
۸. طاعه العدو هلاک
۹. طاعه الله غنیمه
۱۰. طوبى لمن لا أهل له
حرف الظاء
۱. ظلم المرء یصرعه
۲. ظلم الملوک أولى من دلال الرعیه
۳. ظلامه المظلوم لا تضیع
۴. ظلم الظالم یقوده إلى الهلاک
۵. ظمأ المال أشد من ظمأ الماء
۶. ظل السلطان کظل الله
۷. ظلم الظالم یظلم الإیمان
۸. ظل عمر الظالم قصیر
۹. ظل الکریم فسیح
۱۰. ظل الأعوج أعوج
حرف العین
۱. عش قنعاً تکن ملکا
۲. عیب الکلام طوله
۳. عاقبه الظلم وخیمه
۴. علو الهمّه من الإیمان
۵. عدوّ عاقل خیر من صدیق جاهل
۶. عسر المرء مقدم على الیسر
۷. علیک بالحفظ دون الجمع فی
الکتب
۸. عقوبه الظالم سرعه الموت
۹. عیب کلّ لیله یوم
حرف الغین
۱. غنم من سلم
۲. غلا قدر المتوکلین
۳. غمره الموت أهون من مجالسه من لا یهواه قلبک
۴. غلام عاقل خیر من شیخ جاهل
۵. غلب حظ من غلب نفسه
۶. غلا قدر المتقین
۷. غدرک من دلک على الاساءه
۸. غشک من ارضاک بالباطل
۹. غضبک عن الحق مقبحه
۱۰. غنیمه المؤمن وجدان حکمه
حرف الفاء
۱. فاز من ظفر بالدین
۲. فخر المرء بفضله أولى من فخره بأصله
۳. فلجک على خصمک بالاحتمال
۴. فعل المرء یدل على أصله
۵. فرع الشیء یخبر عن أصله
۶. فاز من سلم من شرّ نفسه
۷. فکاک المرء فی الصدق
۸. فی کلّ قلب شغل
۹. فسدت نعمه من کفرها
حرف القاف
۱. قول المرء یخبر عما فی قلبه
۲. قبول الحق من الدین
۳. قوه القلب من صحه الإیمان
۴. قاتل الحریص حرصه
۵. قدر فی العمل تنج من الزلل
۶. قیمه المرء ما یحسنه
۷. قرب المرء دلیل دینه
۸. قرب الأشرار مضره
۹. قسوه القلب من الشبع
۱۰. قدر المرء ما یهمه
حرف الکاف
۱. کلام الله دواء القلب
۲. کافر سخی أرجى من مسلم شحیح
۳. کفران النعمه مزیلها
۴. کفى بالشیب داء
۵. کفى بالحسود حسده
۶. کمال العلم فی الحلم
۷. کفاک من عیوب الدنیا أن لا تبقى
۸. کفاک هما علمک بالموت
۹. کمال الجود الاعتذار معه
۱۰. کفى بالشبیب ناعیاً
حرف اللام
۱. لین الکلام قید القلوب
۲. لین قلبک تحبب
۳. لیس الشیب من العمر
۴. لیس لسلطان العلم زوال
۵. لبس الشهره من الرعونه
۶. لکلّ عداوه مصالحه إلّا عداوه الحسود
۷. لو رأى العبد الأجل ومروره لا یغض الأمل وغروره
حرف المیم
۱. من علت همته طالت همومه
۲. من کثر کلامه کثر ملامه
۳. المشرب العذب مزدحم
۴. مجلس العلم روضه
۵. مهلکه المرء حده طبعه
۶. مصاحبه الأشرار کرکوب البحار
۷. ما ندم من سکت
۸. مجلس الکرام حصون الکلام
۹. منقبه المرء تحت لسانه
۱۰. مجالسه الاحداث مفسده الدین
حرف النون
۱. نور الوجه من قیام اللیل
۲. نسیان الموت صدأ القلب
۳. نور قلبک بالصلاه فی الظلم
۴. نعیت إلى نفسک حین شاب رأسک
۵. نم آمنا تکن فی امهد الفرش
۶. نیل المنى فی الغنى
۷. نار الفرقه أحرّ من نار جهنم
۸. نوّر مشیبک بالطاعه لا تظلمه بالمعصیه
۹. نضره وجه المؤمن فی التقى
۱۰. نضره الوجه فی الصدق
حرف الهاء
۱. هموم المرء بقدر همّه
۲. هیهات من نصیحه العدو
۳. همّ السعید آخرته وهمّ الشقی دنیاه
۴. هلاک المرء فی العجب
۵. هربک من نفسک أنفع من هربک من الأسد
۶. هامه المرء همّته
۷. هشم الثرید غیر آکله
۸. هلک الحریص وهو لا یعلم
۹. همّه المرء قیمته
۱۰. هات ما عندک
حرف الواو
۱. وضع الإحسان فی غیر موضعه ظلم
۲. وزر صدقه المنان أکثر من أجره
۳. ولایه الأحمق سریعه الزوال
۴. ویل لمن ساء خُلُقه وقبح خَلْقُه
۵. وحده المرء خیر من جلیس السوء
۶. واساک من تغافل عنک
۷. والاک من لم یعادک
۸. ویل للحسود من حسده
۹. ولّی الطفل مرزوق
۱۰. ویل لمن وتر الأحرار
حرف اللام الألف
۱. لا دین لمن لا مروءه له
۲. لا فقر للعاقل
۳. لا کرامه للکاذب
۴. لا راحه لحسود
۵. لا غم للقانع
۶. لا حرمه للفاسق
۷. لا وفاء للمرأه
۸. لا قذف للفاحش
۹. لا أمان لمن لا ایمان له
۱۰. لا غنى لمن لا فضل له
حرف الیاء
۱. یأتیک ما قُدّر لک
۲. یعمل النمام فی ساعه فتنه أشهر
۳. یزید التصدق فی العمر
۴. یطلبک الرزق کما تطلبه
۵. یأمن الخائف إذا وصل إلى ما خافه
۶. یصیر أمر الصبور إلى مراده
۷. یبلغ الصغیر بالصدق منازل
۸. الکبار یسود المرء قومه بالإحسان إلیهم
۹. یأس القلب راحه النفس
۱۰. یسعد الرجل بمصاحبه السعید
پاسخ دهید