برخی به شیعیان اتهام می زنند که نماز شما در زیارتگاه های امامان(علیهم السلام) و یا حاجت خواستن از آنها به معنای عبادت آنها و شرک است در حالی که شیعیان در زیارتگاه ها به دو صورت نیت می کنند:

۱ – نماز را برای خداوند و به نیت تقرب به خدا می خوانند و ثواب آن را به روح امامان هدیه می کنند.

۲ – به نیابت از امامان، نماز می خوانند و باز هم برای خداوند رکوع و سجود به جا می آورند.

در این باره باید دانست؛ «عبادت» در اصطلاح قرآن و حدیث ارکان خاصی دارد که با بودن آن ها، عبادت اصطلاحی تحقّق یافته و بدون آن تنها مطلق خضوع محقق می شود:

۱ – انجام فعلی که گویای خضوع و تذلّل و کرنش باشد.

۲ – عقیده و انگیزه خاصی که انسان را به عبادت و خضوع نسبت به شخص وا داشته است؛ از قبیل:

الف. اعتقاد به الوهیت کسی که برای او خضوع کرده است:

خداوند متعال درباره مشرکان می فرماید:

«الَّذِینَ یَجعَلُونَ مَعَ اللهِ إِلها آخَرَ فَسَوفَ یَعلَمُونَ»؛[۱] «آنان که با خدای یکتا خدایی دیگر گرفتند، به زودی خواهند دانست که در چه جهل و اشتباهی بوده اند و با چه شقاوت و عذابی محشور می شوند.»

در جای دیگر می فرماید:

«وَاتَّخَذُوا مِن دُونِ اللهِ آلِهَهً لِیَکُونُوا لَهُم عِزًّ»؛[۲] «و مشرکان خدای یگانه را ترک گفته و برای احترام و عزّت دنیوی، خدایان باطل را برگرفتند.»

از این دو آیه و آیات دیگر استفاده می شود که رکن عبادت غیرخدا و شرک، اعتقاد به الوهیت غیرخداوند است. در حالی که شیعیان، امامان(علیهم السلام) را بنده خدا می دانند و هیچ شیعه ای به الوهیت و خدایی پیامبر و خاندان مطهرشان معتقد نیست.

ب. اعتقاد به ربوبیت کسی که بر او خضوع کرده است:

خداوند متعال می فرماید:

«یا بَنِی إِسرائیلَ اعبُدُوا اللهَ رَبِّی وَ رَبَّکُم»؛[۳] «ای بنی اسرائیل! خدایی را که آفریننده من و شماست بپرستید.»

در جایی دیگر می فرماید:

«إِنَّ اللهَ رَبّی وَرَبُّکُم فَاعبُدُوهُ هذا صِراطٌ مُستَقیمٌ»؛[۴] «همانا پروردگار من و شما خداست، بپرستید او را که همین است راه راست.»

از این دسته آیات نیز استفاده می شود که یکی از ارکان عبادت غیر خدا و شرک، اعتقاد به ربوبیّت استقلالی غیرخداوند است، در حالی که شیعیان، احترام و خضوعی که در برابر امامان دارند به عنوان بندگان خوب خدا و اولیای الهی می باشد و برای آنها جدا از ربوبیت و اراده الهی هیچ نقش و جایگاهی را قبول ندارند. بنابراین معیار و شاخصه عبادت غیرخدا دو چیز است؛ یکی اعتقاد به الوهیّت و خدایی معبود و دیگر کرنش و خضوع و خاکساری در برابر او. ازاین‌رو صرف خضوع و فروتنی در برابر غیرخدا شرک نیست؛ زیرا در داستان حضرت یوسف قرآن کریم می فرماید:

«وَ رَفَعَ أَبَوَیهِ عَلَی العَرشِ وَ خَرُّوا لَهُ سُجَّد»؛[۵] «(یوسف) پدر و مادرش را بر تخت بالا برد و همه در برابر او خضوع کنان به زمین افتادند.»

اگر مطلق خضوع و کرنش در برابر غیرخدا شرک باشد، آیا می توان حضرت یعقوب پیامبر که نماد توحید و یکتاپرستی است و در برابر یوسف خاضعانه به خاک افتاد را بگوییم عبادت غیرخدا کرده؟! آیا هنگامی که ملائکه بر حضرت آدم(علیه السلام) سجده کردند «فَسَجَدَ المَلائِکَهُ کُلُّهُم أَجمَعُونَ»[۶] و در برابر او تواضع کردند را می توان گفت عبادت غیرخدا انجام داده و مرتکب شرک شده اند. یا آنجا که خداوند دستور می دهد در برابر پدر و مادر تواضع کنیم و بال فروتنی و خاکساری برای احترام آنها بگسترانیم، یعنی دستور به شرک و عبادت غیرخدا داده است؟! هرگز چنین نیست. عبادت غیرخدا دو شرط دارد: یکی خضوع و کرنش در برابر غیرخدا و دیگر اعتقاد به الوهیّت و ربوبیّت معبود.

پی نوشت ها

[۱] – حجر، آیه ۹۶٫

[۲] – مریم، آیه ۸۱٫

[۳] – مائده، آیه ۷۲٫

[۴] – آل عمران، آیه ۵۱٫

[۵] – یوسف، آیه ۱۰۰٫

[۶] – حجر، آیه ۳۰٫